Anaplazmoza to podobnie jak znana powszechnie borelioza choroba przenoszona przez małe krwiopijne owady – kleszcze. Bezpośrednim winowajcą jest bakteria. Przebieg choroby może być różny. Czy stanowi poważne zagrożenie dla naszego zdrowia? Poznaj wroga i dowiedz się jakie są objawy choroby i jak się przed nią uchronić.
Co to jest anaplazmoza?
Anaplazmoza jest odzwierzęcą, bakteryjną chorobą zakaźną przenoszoną przez kleszcze. Możemy spotkać się również z nazwą anaplazmoza granulocytarna oraz historycznie, z ludzką ehrlichiozą granulocytarną. Dotyczy zarówno ludzi jak i leśnych zwierząt. Przebieg najczęściej jest bezobjawowy, ale niekiedy występuje też ostra forma z wysoką gorączką.
Jak często występuje anaplazmoza?
Jak wiemy kleszcze mogą przenosić wiele bakterii. Jednak anaplazmoza jest rzadką chorobą. Występuje w strefie klimatu umiarkowanego w Europie, Ameryce Północnej i Azji. W Polsce notuje się ją sporadycznie. Łączna liczba przypadków rozpoznanych w Europie nie przekracza 100. Dane epidemiologiczne wykazują jednak, iż możemy mieć do czynienia z zakażeniami bezobjawowymi. W Polsce bowiem odsetek zakażonych kleszczy waha się w zależności od miejsca zbioru w granicach od 1,1-3,7% (woj. lubelskie) do 19,2% (woj. pomorskie).
Zapamiętaj: Anaplazmoza jest w pełni wyleczalną chorobą. Odpowiednie, wspomniane wcześniej leczenie antybiotykami jest wystarczające, aby zabić bakterie Anaplasma phagocytophilum.
Częstość zachorowań na anaplazmozę i ryzyko cięższego przebiegu choroby znacznie wzrasta w populacji osób starszych i z osłabionym układem odpornościowym, a także wśród leśników.
Objawy anaplazmozy
Anaplazmoza może mieć różny przebieg, począwszy od bezobjawowej infekcji po zagrażające życiu ciężkie zakażenie. Okres inkubacji choroby wynosi od 5 do 30 dni (średnio 11 dni). W większości (około 60%) przebieg jest bezobjawowy i samoograniczający się. W innych przypadkach objawy są mało swoiste i mogą obejmować:
- gorączkę powyżej 39°C;
- bóle głowy;
- bóle mięśni i stawów;
- dreszcze;
- ogólne osłabienie;
- brak apetytu;
- powiększenie wątroby i śledziony.
Rzadziej występują;
- kaszel;
- zapalenie płuc;
- nudności;
- wymioty;
- bóle brzucha;
- wysypka (⅓ chorych).
Ciężki przebieg choroby należy do rzadkości, jednak może dojść do:
- sepsy, czyli uogólnionej reakcji organizmu na zapalenie czego skutkiem jest niewydolność wielonarządowa i bezpośrednie zagrożenie życia;
- zajęcia ośrodkowego układu nerwowego.
Dotyczy to głównie osób z poważnymi zaburzeniami odporności, np. chorych na AIDS oraz przy licznych ugryzieniach przez kleszcze.
Przyczyny anaplazmozy
Przyczyną choroby są niewielkich rozmiarów bakterie Anaplasma phagocytophilum, zaliczane do riketsji. Są zwykle przenoszone na ludzi przez ukąszenia zakażonych kleszczy, które nabyły infekcję w czasie żerowania z krwi od zakażonych dzikich zwierząt, zazwyczaj gryzoni i ssaków jeleniowatych. Po wniknięciu do organizmu ssaków rozprzestrzeniają się drogą naczyń chłonnych i krwionośnych, atakując komórki układu odpornościowego – białe krwinki, głównie neutrofile, czyli inaczej granulocyty obojętnochłonne. Namnażając się w nich wytwarzają charakterystyczne wtręty, będące zlepkami komórek, nazywane morulami.
Rozpoznanie anaplazmozy
W rozpoznaniu anaplazmozy bardzo ważny jest wywiad ukąszenia przez kleszcza, który pozwala przypuszczać zakażenie i skierować na dalsze badania. W klasycznej morfologii krwi obserwuje się małopłytkowość i spadek liczby krwinek białych oraz wzrost aktywności enzymów wątrobowych i białka C reaktywnego (CRP). Aby potwierdzić obecność bakterii, można wykonać rozmaz krwi obwodowej i zaobserwować wspomniane wcześniej morule pod mikroskopem. W rozpoznaniu anaplazmozy kluczową rolę odgrywają tzw. testy serologiczne, które wykrywają obecność przeciwciał (białek układu odpornościowego) skierowanych przeciwko bakterii A. phagocytophilum.
Leczenie anaplazmozy
Leczenie choroby polega na zastosowaniu antybiotykoterapii. Stosuje się tutaj zwykle doksycyklinę z grupy tetracyklin. Skuteczna jest również ryfampicyna, która jest tzw. lekiem drugiego rzutu w przypadku przeciwwskazań do stosowania tetracyklin, takich jak np. ciąża, alergia czy wiek dziecięcy. Leki działają szybko, poprawa jest widoczna już po 1-2 dniach, a kuracja powinna trwać 2 tygodnie.
Powikłania anaplazmozy
Powikłania są stosunkowo rzadkie i dotyczą chorych ze współistniejącymi ciężkimi chorobami przewlekłymi i/lub źle leczonych. Mogą wtedy wystąpić m.in:
- zawroty głowy;
- porażenie nerwu twarzowego;
- nerwobóle;
- poważne zaburzenia krzepnięcia;
- zapalenie mięśnia sercowego;
- niewydolność nerek;
- zespół ostrej niewydolności oddechowej;
- zespół rozsianego krzepnięcia wewnątrznaczyniowego (DIC);
- rozpad mięśni;
- wtórne zakażenia grzybicze i wirusowe.
Czy anaplazmoza jest wyleczalna?
Anaplazmoza jest w pełni wyleczalną chorobą. Odpowiednie, wspomniane wcześniej leczenie antybiotykami jest wystarczające, aby zabić bakterie Anaplasma phagocytophilum. Należy jednak zawsze pamiętać (tak jak przy leczeniu każdej choroby bakteryjnej), aby regularnie przyjmować leki, zgodnie z zaleceniami lekarza, przestrzegając przede wszystkim czasu dawkowania. Ma to bowiem istotny wpływ na skuteczność takiej terapii.
Czy wiesz że: anaplazmoza jest również chorobą zwierząt domowych. Podobnie jak u ludzi, obraz chorobowy u zwierząt jest nieswoisty? Początkowo występuje apatia, osłabienie oraz wysoka gorączka, natomiast w ostrej anaplazmozie obserwuje się spadek masy ciała, krwawienie z błon śluzowych oraz powiększenie śledziony i węzłów chłonnych.
Choroby odkleszczowe budzą powszechny strach. Pamiętajmy, że najlepszym sposobem na uniknięcie zachorowania na wszelkie choroby przenoszone przez te owady jest odpowiednia ochrona ciała przez odzież podczas spacerów po lesie oraz stosowanie środków odstraszających kleszcze. Dodatkowo zawsze należy sprawdzać ciało, zwłaszcza w zgięciach stawowych, głowie, rękach, nogach, pachwinach, a w przypadku ukąszenia kleszcza należy szybko i prawidłowo usunąć go ze skóry.