Ludzie mają różne osobowości, da się je jednak opisywać i porządkować pod kątem zestawów cech i tendencji do określonych zachowań. W klasyfikacjach wyróżnia się poszczególne wymiary osobowości, wśród których spotkać można neurotyczność. Świadczy ona o podatności na stres, a także o skłonnościach do przeżywania takich emocji jak smutek, gniew i zazdrość. Neurotycy to często osoby wrażliwe i nieśmiałe. Jak dokładnie opisać osobowość neurotyczną?
Co to jest osobowość neurotyczna?
Neurotyzm to jeden z wymiarów osobowości. Pojęcie to ma charakter opisowy i pojawia się w wielu klasyfikacjach oraz testach osobowości. Jest jednak szczególnie kojarzone z osobą Hansa Eysencka, który zajmował się badaniem osobowości, wyróżniając jej trzy wymiary: psychotyczną (w której dominują takie cechy jak impulsywność, agresywność, brak empatii), ekstrawertyczną (towarzyskość, pomysłowość i optymizm) i oczywiście neurotyczną (która świadczy o emocjonalnej niestabilności). Neurotyka cechuje niska odporność na stres oraz skłonność do przeżywania stanów lękowych, przygnębienia i niepokoju. Ludzie należący do tej grupy to pesymiści, który często w kontaktach społecznych pozostają wycofani.
Osobowość neurotyczna – objawy
Osobowość neurotyczna opiera się przede wszystkim na niestabilności emocjonalnej. Oprócz tego, charakterystycznymi zachowaniami są:
- wrażliwość emocjonalna,
- niska odporność na stres,
- częste zamartwianie się, doświadczanie lęku i niepokoju,
- wycofanie w kontaktach społecznych i nieśmiałość,
- niskie poczucie własnej wartości oraz wysoki krytycyzm wobec samego siebie,
- perfekcjonizm – wyróżnianie się jako pracownik czy uczeń,
- potrzeba ciągłej akceptacji,
- koncentracja na własnych problemach i cierpieniu,
- niezadowolenie z życia i brak nadziei,
- nieprawidłowa ocena sytuacji, wyolbrzymianie problemów i doświadczanych trudności,
- pesymizm i postrzeganie świata w ciemnych barwach,
- skłonność do analizowania minionych sytuacji, przesadna koncentracja na wybranych zdarzeniach,
- częste doświadczanie frustracji, złości, zazdrości czy poczucia winy.
Osobowość neurotyczna – przyczyny
Osobowość to skomplikowana struktura, która składa się z względnie stabilnych cech i właściwości psychicznych jednostki. Na jej kształtowanie wpływ ma wiele czynników. Neurotyczność związana jest z fizjologiczną budową układu nerwowego oraz jego funkcjonowaniem. Wiele teoretyków podkreśla, jak duży wpływ na osobowość ma również historia życia człowieka, w tym szczególnie doświadczenia dziecięce, a także postawa rodziców. Nie bez znaczenia są również czynniki środowiskowe. Ludzie w pewnych sytuacjach mogą być narażeni na większy stres i lęk, co będzie zachowania neurotyczne wzmacniać. Ten typ osobowości wynika także z pewnych schematów myślowych, niewłaściwej oceny sytuacji, zbyt dużego krytycyzmu.
Zapamiętaj: Osobowość neurotyczna opiera się przede wszystkim na niestabilności emocjonalnej.
Osobowość neurotyczna – leczenie
Osobowość neurotyczna to pojęcie o charakterze opisowym. Nie jest jednostką diagnostyczną i nie oznacza zaburzenia. Neurotyczność związana jest jednak ze zwiększonym ryzykiem występowania zaburzeń lękowych i depresyjnych. Predysponuje także do uzależnień. Duże natężenie neurotyczności wiąże się się z poczuciem krzywdy, chronicznym przygnębieniem i niezadowoleniem. Przeżywanie tak wielu negatywnych emocji nie jest na dłuższą metę czymś pożądanym. Sprawia to, że osoba traci zdolność cieszenia się życiem. Dlatego w wielu przypadkach warto jednak pomyśleć o leczeniu. A najlepszym “lekiem” jest psychoterapia. Pomocne może być także ćwiczenie uważności (techniki mindfulness) oraz trening radzenia sobie ze stresem.
Osobowość neurotyczna – terapia
Psychoterapia to szansa dla osoby neurotycznej, by zmodyfikować swój sposób myślenia i zachowania. Proces terapeutyczny pozwala na lepsze zrozumienie siebie i swojej historii życia, pomaga zmierzyć się z wewnętrznymi konfliktami. Jednocześnie poszerza on perspektywę, uwalniając daną osobę od nadmiernego przeżywania lęku, smutku czy poczucia winy. Ważne jest budowanie pewności siebie oraz odporności psychicznej. Osoba w terapii ma szansę, by uwolnić się od wewnętrznego krytyka, który skutecznie zniechęca do podejmowania różnych działań. Neurotycy to osoby, które często żyją przeszłością i przyszłością, rozpamiętując minione sytuacje czy martwiąc się o to, co się wydarzy. Dlatego też w psychoterapii celem staje się zakorzenienie w “tu i teraz”.
Czy wiesz że: przykładem neurotycznej osobowości jest słynny reżyser Woody Allen?
Osobowość neurotyczna wiąże się z przeżywaniem wielu negatywnych emocji i nadmiernym krytycyzmem. To z kolei utrudnia szczęśliwe i satysfakcjonujące życie, może także prowadzić do rozwoju fobii, depresji czy zaburzeń lękowych. Natężenie neurotyczności może być różne u poszczególnych osób. W wielu przypadkach z pewnością dobrym pomysłem na poprawę jakości funkcjonowania będzie psychoterapia.