Ciąża to bardzo szczególny czas kiedy kobieta w trosce o zdrowie swoje i swojego nienarodzonego dziecka powinna regularnie wykonywać badania. Jakie badania wykonać jeszcze przed ciążą, które w ciąży, a jakich najlepiej unikać?
Jakie badania wykonać przed ciążą?
Planowanie ciąży warto rozpocząć od wizyty u zaufanego ginekologa, który zleci wykonanie cytologii. Podczas wizyty można również porozmawiać z lekarzem o odstawieniu stosowanej dotychczas antykoncepcji i metodach rozrodu naturalnego. Ginekolog z pewnością rozwieje nasze wątpliwości dotyczące ginekologicznego stanu zdrowia oraz płodności. Jeżeli występują choroby współistniejące, warto wybrać się do lekarza rodzinnego, który dodatkowo zleci wykonanie podstawowej morfologii czy moczu oraz skontroluje parametry życiowe. Lekarz rodzinny podpowie również, czy warto się na coś przed ciążą zaszczepić lub doszczepić (np. różyczka, na którą nie można się szczepić w ciąży). Przed ciążą warto również odwiedzić stomatologa, gdyż wizyty w ciąży są nieprzyjemne. Ewentualne ubytki zazwyczaj powiększają się pod wpływem hormonów, a nieleczone mogą stanowić zagrożenie dla nienarodzonego dziecka. Zalecane jest również zbadanie poziomu wit. D w organizmie, a już na 3 miesiące przed planowanym poczęciem – suplementowanie kwasu foliowego.
Jakie badania wykonanć w ciąży?
Część badań w ciąży jest obowiązkowa, a część zalecana. Badania obowiązkowe uzależnione są do konkretnych tygodni ciąży. Polskie Towarzystwo Ginekologiczne przygotowało specjalną tabelę z rozpiską badań jakie należy wykonać w poszczególnych tygodniach ciąży. Lekarz na każdej wizycie wystawić na nie skierowanie. Jeżeli ciąża prowadzona jest w gabinecie prywatnym, wszystkie badania będą niestety płatne.
Do badań diagnostycznych obowiązkowych należą:
- USG
- Grupa krwi oraz przeciwciała odpornościowe
- Morfologia krwi
- Badanie ogólne moczu
- Stężenie glukozy we krwi
- Badanie w kierunku kiły
- Test obciążenia glukozą
- Badanie KTG
Do badań diagnostycznych i konsultacji zalecanych należą:
- Badanie w kierunku WZW B, HIV, HCV, cytomegalii, różyczki i toksoplazmozy
- Konsultacja stomatologa
- Badanie przesiewowe w kierunku wad uwarunkowanych genetycznie (NT, NB, test podwójny – PAPP-A+bHCG oraz test potrójny – AFP, estriol, hCG)
- Posiew w kierunku paciorkowców b-hemolizujących (GBS)
Badania prenatalne
Obecnie bardzo wiele kobiet decyduje się na wykonanie badań prenatalnych (tzw. badania szczegółowe – referencyjne). W czasie trwania ciąży takie badania wykonuje się trzy razy:
- 11–14 tydzień ciąży – tzw. USG z oceną ryzyka wad genetycznych,
- 18–22 tydzień ciąży – tzw. USG połówkowe,
- 28–32 tydzień ciąży, gdzie oceniany jest rozwój ciąży w trzecim trymestrze.
Badania prenatalne wykonywane są odpłatnie i są szczególnie zalecane, jeżeli kobieta należy do grupy podwyższonego ryzyka, tzn. spełnia co najmniej jedno z kryteriów, wówczas ma ona możliwość wykonania badań bezpłatnie:
- wiek powyżej 35 lat,
- wystąpienie wady genetycznej u dziecka z poprzedniej ciąży,
- obecność aberracji chromosomowej u któregoś z partnerów,
- nieprawidłowy wynik badania przesiewowego.
Badania referencyjne zaleca się również kobietom, które cierpią na choroby o podłożu genetycznym (np. wrodzona wada serca), mają obciążony wywiad genetyczny, które urodziły dzieci z urazami okołoporodowymi, mają za sobą niepowodzenia ciążowe, czy chorowały na różyczkę lub toksoplazmozę (tuż przed poczęciem albo w momencie poczęcia).
Jakich badań unikać w ciąży?
Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi, bowiem ze względów etycznych nie zostały przeprowadzone badania na temat szkodliwości badań diagnostycznych i obrazowych w ciąży. Zawsze należy działać zgodnie z najwyższym dobrem oraz możliwościami medycyny, a badania wykonywać jedynie w sytuacji, gdy zagrożone jest życie lub występuje ryzyko trwałego ubytku na zdrowiu. Badaniem pierwszego rzutu u kobiet ciężarnych jest USG. Niestety są sytuacje, kiedy samo USG nie wystarcza. Do badań, których powinno się unikać w ciąży należą m.in.:
- rezonans magnetyczny z kontrastem,
- tomografia komputerowa,
- badanie RTG,
- scyntygrafia perfuzyjna,
- cystografia.
Ciąża to czas, kiedy kobieta w sposób szczególny dba nie tylko o swoje zdrowie. Bardzo ważne by dobrze się do niej przygotować się i regularnie sprawdzać stan swojego zdrowia oraz dobrostan płodu. Częste badania pozwolą na szybkie wykrycie nieprawidłowości i ewentualne wdrożenie leczenia, które może mieć znaczny wpływ na prawidłowy przebieg ciąży i rozwój malucha.