W przypadku wielu chorób podwyższeniu ulega poziom enzymów odpowiedzialnych za prawidłowe funkcjonowanie organizmu człowieka. Fakt ten wykorzystuje się w diagnostyce laboratoryjnej. Wątroba jest niezwykle ważnym narządem odpowiedzialnym za metabolizm całego organizmu. Do enzymów, których poziom świadczy o jej funkcjonowaniu należą: AlAT, AspAT, fosfataza zasadowa, a także GGTP, czyli Gamma-glutamylotranspeptydaza.
Co to jest badanie GGTP?
GGTP jest enzymem związanym z błoną komórek. W organizmie człowieka występuje w obrębie wielu tkanek, przede wszystkim w wątrobie, drogach żółciowych, w nerkach, trzustce, śledzionie, jelitach, czy płucach. GGTP wykorzystuje się w diagnostyce chorób wątroby. Enzym dostaje się do krwi w wyniku uszkodzenia hepatocytów (komórek wątroby). Podwyższenie jego wartości może naprowadzić lekarza, w jakim kierunku poprowadzić dalszą diagnostykę i leczenie.
Na czym polega badanie GGTP?
W celu oznaczenia poziomu GGTP konieczne jest pobranie krwi żylnej – najczęściej z żył przedramienia. Aby wynik badania był miarodajny, do laboratorium należy wybrać się na czczo. Spożycie alkoholu w ciągu 24h przed oznaczeniem poziomu enzymu również wpływa na jego wartość. Norma aktywności GGTP we krwi wynosi: u kobiet <35 IU/l, natomiast u mężczyzn <40IU/l. U noworodków i niemowląt poziom GGTP może być fizjologicznie 5-7x wyższy niż u dorosłych.
Kiedy wykonać badanie GGTP?
Lekarz rodzinny ma kompetencje do skierowania pacjenta na badanie GGTP. Badanie jest refundowane z Narodowego Funduszu Zdrowia. Wysoki poziom enzymu stwierdza się w przypadku niedrożności dróg żółciowych – w kamicy żółciowej, w nowotworach wątroby, ale również w przypadku przerzutów do wątroby.
Czy wiesz że: w latach 80. XX wieku GGTP był jednym z enzymów oznaczanych w przypadku zawału mięśnia sercowego? Dzisiaj w tym celu określa się poziom troponiny oraz wykonuje badanie echokardiograficzne (USG serca).
Podwyższone GGTP ma również związek z nadużywaniem alkoholu, a także z przyjmowaniem niektórych leków: przeciwpadaczkowych, antydepresyjnych oraz antykoagulantów (leków zapobiegających krzepnięciu krwi). Ostatnie badania pokazują, że poziom GGTP koreluje z ryzykiem zgonu z powodu chorób sercowo-naczyniowych. Lekarz na podstawie rozmowy z pacjentem, a także przeprowadzonego badania zleca odpowiedni pakiet badań. Picie alkoholu w wywiadzie, zażółcenie twardówek oczu, lub powłok skóry, czy wyczuwanie wątroby pod prawym łukiem żebrowym to wskazania do oznaczenia poziomu GGTP. W tym przypadku lekarz kieruje pacjenta również na inne badania laboratoryjne: AlAT, AspAT, fosfatazę zasadową, czy bilirubinę. Dodatkowo w takiej sytuacji wykonuje się USG jamy brzusznej. Na podstawie wyników tych badań pacjent może zostać skierowany do hepatologa – specjalisty zajmującego się chorobami wątroby.
Wyniki GGTP?
Oznaczanie poziomu GGTP wykorzystuje się w terapii odwykowej u alkoholików. Pozwala to kontrolować, czy pacjent nie spożywa alkoholu pomimo leczenia. W przypadku abstynencji poziom enzymu normalizuje się w ciągu 2-5 tygodni. Okres półtrwania GGTP (okres, w którym poziom enzymu we krwi zmniejszy się o połowę) wynosi od 7-10 dni. Metabolizm następuje w wątrobie. U alkoholików narząd ten ulega znacznemu uszkodzeniu, co powoduje, że okres półtrwania GGTP wydłuża się do około 28 dni. W diagnostyce wykorzystuje się również wskaźnik GGTP/AspAT (AspAT to również enzym wątrobowy, uwalniany do krwi w wyniku uszkodzenia hepatocytów). Jeśli jego wartość wynosi ponad 6, to wskazuje, że pacjent spożywa znaczne ilości alkoholu. Większą aktywność GGTP obserwuje się w przypadku sporadycznego picia dużych ilości napojów wysokoprocentowych.
Co oznacza wysokie GGTP?
GGTP jest enzymem wątrobowym, którego poziom wzrasta jako pierwszy w przypadku cholestazy, czyli zablokowania odpływu żółci z dróg żółciowych. Pierwszym objawem pierwotnie stwardniającego zapalenia dróg żółciowych (przewlekłej choroby wątroby, w której dochodzi do zastoju żółci w drogach żółciowych na skutek ich włóknienia) jest izolowany wzrost poziomu GGTP we krwi. Wartość innego enzymu wątrobowego – fosfatazy zasadowej – wzrasta zarówno w przypadku chorób wątroby, jak i kości. W tej sytuacji rozstrzygający jest poziom GGTP. Jeśli również jest podwyższony – mamy do czynienia z patologią wątrobową, jeśli nie, należy poszerzyć diagnostykę w kierunku chorób kości. Aktywność GGTP wzrasta również w zapaleniu trzustki oraz pierwotnych nowotworach trzustki.
Jak obniżyć GGTP?
U osób nadużywających alkoholu jedynym sposobem obniżenia poziomu GGTP jest zaprzestanie picia. U pacjentów przyjmujących regularnie leki podwyższające poziom enzymu we krwi (leki antydepresyjne, przeciwpadaczkowe oraz antykoagulanty) lekarz powinien regularnie zlecać jego oznaczenie. W przypadku wysokich wartości konieczna jest modyfikacja leczenia. Ważne jest, aby pamiętać o istnieniu medykamentów obniżających poziom GGTP. Są to statyny oraz fibraty, czyli leki stosowane w leczeniu miażdżycy, a także preparaty antykoncepcyjne. U osób otyłych ze stłuszczoną wątrobą (stłuszczenie wątroby jest pierwszym etapem marskości wątroby) wartość GGTP również jest podwyższona. W tym przypadku konieczna jest zmiana stylu życia – modyfikacja diety (rezygnacja z cukrów prostych, a także tłuszczów zwierzęcych) oraz włączenie aktywności fizycznej.
Zapamiętaj: W celu oznaczenia poziomu GGTP konieczne jest pobranie krwi żylnej - najczęściej z żył przedramienia. Aby wynik badania był miarodajny, do laboratorium należy wybrać się na czczo.
Niecałe pół wieku temu GGTP oznaczało się w diagnostyce zawału mięśnia sercowego. Aktualnie w praktyce lekarskiej enzym ten jest ściśle związany z chorobami wątroby. Dzisiaj prowadzi się jednak badania na temat jego związku z ryzykiem zgonu z powodu obciążeń sercowo-naczyniowych. Ostatnie badania potwierdziły korelację między wartością GGTP, a poziomem cholesterolu we krwi. Okazuje się również, że enzym ten jest wskaźnikiem predykcyjnym otyłości, a jego aktywność wzrasta w niewydolności serca. W przypadku, kiedy odczuwamy jakieś dolegliwości, zawsze powinniśmy zgłosić się do lekarza. Medyk po przeprowadzeniu wywiadu i zbadaniu zleci nam odpowiedni pakiet badań. Nigdy nie powinniśmy diagnozować się i leczyć na własną rękę.