Bluszcz pospolity (Hedera helix) krzew pnący z rodziny araliowatych jest rośliną wiecznie zielona i długowieczna może rosnąć nawet 450 lat. Przyczepia się bardzo silnie do każdej powierzchni za pomocą korzeni wyrastających z łodygi do powierzchni budynków i kory drzew. Często spotykana w lasach, parkach, ogrodach przydomowych oraz miejskich, bardzo korzystnie wpływa na produkcję tlenu do atmosfery. Bluszcz ma zastosowanie nie tylko ozdobne, ale również farmakologiczne.
Rodzaje bluszczu
Roślina wiecznie zielona kojarzona głównie z ogrodnictwem i dekoracją florystyczną. Jest wiele odmian bluszczu najbardziej znane i uprawiane to:
- bluszcz pospolity występujący w Polskich i Europejskich lasach i ogrodach,
- bluszcz chiński występujący w Chinach,
- bluszcz japoński rosnący w Japonii, Chinach i na Tajwanie,
- bluszcz kanadyjski występujący na Wyspach Kanadyjskich w Północnej Ameryce,
- bluszcz kolchidzki pochodzący ze wschodniej Turcji i Kaukazu,
- bluszcz irlandzki.
Pnąca się roślina może sięgać nawet 20 metrów wysokości, pędy oplatają drzewa, mury czy też ogrodzenia. Nasz rodzimy gatunek jest ciepłolubną rośliną, aby zakwitnąć musi mieć dostęp do promieni słonecznych. Kwiatostany widać w szczytowych partiach rośliny. Uprawa bluszczu nie jest wymagająca sadzonki szybko przystosowują się do warunków glebowych wystarczy zapewnić wilgotną i w miarę zasobną glebę oraz półcień.
Właściwości bluszczu
Kolebką medycyny naturalnej bazującej na roślinach jest starożytny Egipt, gdzie bluszcz zwany był drzewem Ozyrysa. Nauką tą zajmowali się kapłani, uprawiali rośliny lecznicze przy świątyniach, a leki sporządzali według specjalnie opracowanych receptur. Jednak właściwości lecznicze bluszczu bardziej spopularyzował ,,ojciec medycyny’’ Hipokrates. Bluszcz posiada właściwości wykrztuśne, sekretolityczne oraz rozkurczające dzięki swoim związkom aktywnym tj. hederakozydowi C i jego pochodnych saponin alfa-hederyny. Działanie farmakologiczne wykorzystywane jest do produkcji leków na kaszel zapoczątkowanie produkcji nastąpiło w XIX w. w południowej Francji.
W ostatnich latach naukowcy wykazali inny ważny mechanizm działania wyciągu z liści bluszczu pospolitego. W zależności od zastosowanej dawki wyciąg działa pozytywnie na układ odpornościowy powoduje wzrost uwalniania komórek stymulujących odpowiedz na procesy zapalne układu oddechowego między innymi przez wirusy i alergeny. Dużą tolerancję i skuteczność przyswajalności wykazuje opatentowany wyciąg z bluszczu EA 575® jest to suchy wyciąg zawierający taką samą dawką terapeutyczną wykorzystywaną do produkcji tabletek, syropów i roztworów płynnych.
Zastosowanie bluszczu
Zastosowanie immunostymulujące wykorzystywane jest w leczeniu zapalenia górnych dróg oddechowych i oskrzeli, krztuśca oraz astmy. Substancje aktywne hamują również rozwój bakterii, wirusów i drożdżaków. Zapobiegają infekcjom grzybowym w stanach nieżytu układu oddechowego i łagodzą kaszel. Działanie sekretolityczne, czyli rozrzedzenie i zmniejszenie zalegającej wydzieliny w drogach oddechowych oraz zmniejsza częstotliwość i bolesność ataków kaszlu ma zastosowanie w produkcji leków. Oto kilka takich wyrobów medycznych stosowanych w lecznictwie naturalnym na bazie wyciągu z bluszczu:
- Ronchopect – wyciąg etanlowy (Herbapol),
- Propsan – syrop (Engelhard),
- Hedelix (Krewel Meuselbach) – syrop,
- Hederasal – syrop (Herbapol).
W surowcu występują saponiny (6-8%) – hederasaponiny (np. hederakozyd B i C); ponadto kwasy fenolowe (kawowy, chlorogenowy), flawonoidy (kemferol, kwercetyna, rutyna), poliacetyleny, kumaryny i fitosterole (stigmasterol, sitosterol, spinasterol, kampesterol).
Bluszcz w kosmetyce
Wyciąg z bluszczu działa przeciwstarzeniowo oraz stabilizująco na strukturę tkanki łącznej dlatego jest wykorzystywany w kosmetyce. Zmiękcza skórę i nabłonki co ułatwia wchłanianie substancji czynnych w głąb tkanek. Działa na zmniejszenie efektów cellulitis dzięki saponinom i flawonoidom. Wyciąg z bluszczu zawarty w kosmetykach głównie kremach jest silny i efektywny w działaniu antyseptycznym, przeciwzapalnym. Zapobiega nadmiernej keratynizacji naskórka i mieszków włosowych wykazuje działanie oczyszczające i wybielające pory.
Zapamiętaj: Środki przeciwbólowe stosowane w reumatoidalnym zapaleniu stawów i innych schorzeniach reumatycznych zawierają wyciąg z bluszczu pospolitego.
Czy bluszcz jest szkodliwy?
Samoleczenie bluszczem jest przeciwwskazane dla amatorów fitoterapii. Roślina ma dużo toksycznych związków między innymi sterole, flawonoidy, saponiny: α-hederyna, hederakozyd A i B, hederegenina, seskwiterpen, germakren B, β-elmen, eliksen, które w nadmiarze szkodzą zarówno wyciągi pozyskiwane z owoców jak i liści. Objawy zatrucia bluszczem to: pieczenie w ustach i gardle, biegunka, stan częściowego oszołomienia połączonego z zaburzeniami fizycznymi, ociężałością umysłową i drgawkami. A także dodatkowo mogą wystąpić: gorączka, wykwity na ciele (podobne jak przy szkarlatynie), a po spożyciu większej ilości owoców – zatrzymanie oddechu. Bluszcz może także działać w sposób drażniący na skórę i wywoływać reakcje alergiczne.
Czy wiesz że: preparaty z wyciągiem bluszczu są wykorzystywane do zwiększenia efektywności masażu?
Reasumując bluszcz pospolity może pomóc w infekcjach górnych dróg oddechowych oraz stanach zapalnych wywołanych przez bakterie, wirusy, drożdżaki i grzyby. Stosowany według zaleceń fitoterapeuty może przynieść dużo korzyści dla naszego zdrowia. Współczesna kosmetologia bazująca na wyciągu z bluszczu pomaga w terapii antycellulitowej poprzez ujędrnienie i wzmocnieniu skóry. Ponadto poprawia krążenie krwi, działa na spalanie tłuszczu w tkankach i usuwa obrzęki.