Choroba Meniere’a jest schorzeniem ucha wewnętrznego, o nie do końca poznanej przyczynie. Objawia się triadą objawów: zawrotami głowy, ubytkiem słuchu i szumami usznymi. Częstość jej występowania jest odmienna w różnych krajach i wynosi ok. 157/100 000 mieszkańców w Anglii, 46 na 100 000 w Szwecji, do 7,5 na 100 000 we Francji. W Polsce szacuje się, że 10% chorych zgłaszających zawroty głowy cierpi na chorobę Meniere’a. Najczęściej choroba dotyka pacjentów od 40. do 60. roku życia, jednakże opisywano przypadki zarówno u dzieci, jak i u osób po 90. roku życia. W ok. 50% przypadków choroba występuje rodzinnie.
Choroba Meniere’a – przyczyny
Choroba Meniere’a inaczej zwana jest “wodniakiem błędnika”. Błędnik błoniasty jest strukturą ucha wewnętrznego, dzielimy go na 2 części – przedsionkową i ślimakową. Jest wypełniony śródchłonką (endolimfą).
- Część przedsionkowa składa się z przewodów półkolistych, woreczka oraz łagiewki, odpowiada ona za równowagę i odczuwanie przyspieszeń liniowych i kątowych.
- Część ślimakowa błędnika błoniastego składa się głównie z przewodu ślimakowego – zawiera on komórki odpowiedzialne za odbieranie dźwięków.
Przyczyna choroby leży w nadmiernym gromadzeniu się płynu (endolimfy) w błędniku błoniastym, zwiększone ciśnienie powoduje pękanie delikatnych błon w błędniku, doprowadza to do wylewania się endolimfy i uszkadzania nerwu przedsionkowego i ślimakowego. Po napadzie uszkodzenia goją się i objawy ustępują. Niestety podczas powtarzanych urazów, funkcja przedsionka i ślimaka ulega stopniowemu pogorszeniu.
Przyczyny występowania wodniaka błędnika nie są do końca ustalone. Istnieje wiele teorii, które próbują wytłumaczyć zaburzenia resorpcji bądź produkcji endolimfy.
Zapamiętaj: Choroba Meniera dotyczy ucha wewnętrznego, to rzadkie schorzenie, które ma charakter napadowy, jednymi z głównych objawów są ból głowy i szumy uszne.
Przyczyn powstawania wodniaka błędnika upatruje się w:
- zaburzeniach autoimmunologicznych,
- zaburzeniach ukrwienia ucha wewnętrznego,
- przetrwałym, przewlekłym wirusowym zapaleniu błędnika błoniastego – na korzyść tej teorii przemawia fakt znalezienia podwyższonego miana przeciwciał przeciw wirusowi opryszczki w endolimfie osób dotkniętych chorobą Meniere’a.
Choroba Meniere’a – objawy
Objawy choroby Meniere’a tworzą charakterystyczną triadę:
- nagłe, powtarzające się ataki zawrotów głowy,
towarzyszący im szum uszny,
jednostronne, postępujące upośledzenie słuchu.
Napad zawrotów głowy może trwać od 1 minuty do kilku godzin, najczęściej 2–3 godziny. Zawroty głowy najczęściej mają charakter wirowy – pacjenci podają uczucie wirowania “jak na karuzeli”. Często zawrotom głowy towarzyszą objawy wegetatywne, tzn. nudności, wymioty, nadmierne pocenie się, bladość skóry. W okresie międzynapadowym może utrzymywać się niepewność przy chodzeniu i zaburzenia równowagi.
Objawy słuchowe w chorobie Meniere’a są mniej dominujące niż zawroty głowy. Należą do nich:
- szumy uszne – często o niskiej częstotliwości, szeleszczące;
- ubytek słuchu – początkowo odwracalny, z czasem dochodzi do nieodwracalnej głuchoty;
- uczucie pełności w uchu, przeszkody w uchu – tzw “aura”; objaw charakterystyczny dla choroby Meniere’a.
Częstość występowania ataków jest różna, od napadów codziennie do kilku w ciągu roku. W 30% choroba występuje obustronnie.
Choroba ma charakter postępujący. W początkowej fazie występują typowe objawy z aurą (napięcie w uszach, uczucie pełności, lekkie mdłości), odwracalną utratą słuchu i atakami zawrotów głowy, następnie stały szum uszny, trwałe zaburzenia równowagi, nieodwracalny niedosłuch. W końcowym stadium choroby występuje postępujący niedosłuch aż do całkowitej głuchoty, stały szum uszny. Typowe zawroty głowy ustępują, zamiast tego dominuje uczucie niepewności – jest to spowodowane nieodwracalnym uszkodzeniem narządu równowagi.
W razie wystąpienia objawów choroby Meniere’a należy zgłosić się do lekarza rodzinnego, który najprawdopodobniej skieruje nas w trybie pilnym na konsultację otolaryngologiczną.
Czy wiesz że: bezpośrednio po ataku choroby Meniere'a część osób odczuwa nudności oraz senność?
W przypadku nagłego wystąpienia ciężkich zawrotów głowy u dotychczas zdrowej osoby, konieczne jest wezwanie pogotowia ratunkowego, a chory powinien się położyć oraz mieć zapewniony spokój.
Choroba Meniere’a – leczenie
Z uwagi na niedokładną znajomość etiologii, leczenie choroby Meniere’a jest przede wszystkim objawowe. Podstawą leczenia są środki farmakologiczne, leczenie zabiegowe proponuje się tylko w zaawansowanych przypadkach.
Leczenie zachowawcze można podzielić na postępowanie w ostrym napadzie i w okresie międzynapadowym.
W ostrym napadzie zalecany jest odpoczynek w łóżku, nawodnienie pacjenta, leki przeciwwymiotne. W farmakoterapii stosuje się leki przeciw zawrotom głowy (tietylperazyna, prometazyna), leki moczopędne (hydrochlorotiazyd, furosemid), a także leki poprawiające ukrwienie ucha wewnętrznego – powszechnie stosowane preparaty betahistyny. W przypadku wystąpienia nagłych zawrotów głowy, powszechnie stosuje się leczenie przeciwzapalne – glikortykosteroidy podawane ogólnie lub dobębenkowo. Taka kombinowana terapia przynosi ustąpienie objawów u ponad 60% pacjentów.
Leczenie chirurgiczne proponowane jest, gdy leczenie farmakologiczne nie przyniosło oczekiwanych rezultatów. Około 10% pacjentów z ciężkim przebiegiem choroby Meniere’a wymaga leczenia zabiegowego. Jednym z zabiegów wykorzystywanych w chorobie Meniere’a jest przecięcie nerwu przedsionkowego, który jest odpowiedzialny za przekazywanie informacji o zawrotach do mózgu. Inne rodzaje operacji, to zabiegi na worku endolimfatycznym, zabiegi wytworzenia przetoki środchłonki.