Nowoczesna diagnostyka laboratoryjna oferuje obecnie szereg badań. Posiadanie dobrego rozeznania we wszystkich możliwych opcjach diagnostycznych jest niezwykle trudne. Oprócz wykonywanych bardzo często badań, takich jak morfologia krwi, czy oznaczenie poziomu hormonów tarczycy, oferowane są badania specjalistyczne o wąskiej użyteczności dla pacjentów. Nie oznacza to jednak, że wiedza na ich temat nie jest przydatna. Na czym polega badanie aldolazy i u kogo warto je wykonać? Czym w ogóle jest aldolaza?
Co to jest aldolaza?
Aldolaza należy do grupy enzymów. Są to białka, których główną funkcją jest katalizowanie, czyli ułatwianie, zachodzenia procesów chemicznych w komórkach organizmu ludzkiego. Enzymy są wysoce specyficzne tzn., że łączą się wyłącznie z konkretną substancją chemiczną i mogą katalizować określone reakcje co zapobiega ewentualnym błędom wynikającym z nieprawidłowego przebiegu reakcji metabolicznych.
Funkcje aldolazy
Aldolaza jest enzymem uczestniczącym w glikolizie. Jest to proces wytwarzania energii w komórce, do przeprowadzenia reakcji niezbędna jest glukoza. Glukoza jest cukrem składającym się z 6 atomów węgla.
Zapamiętaj: Aldolaza to enzym uczestniczący w glikolizie - procesie wytwarzania energii w komórkach.
Aldolaza odpowiedzialna jest za prawidłowe zachodzenie reakcji rozkładu glukozy do trioz (3 węglowych fragmentów cukrów), które następnie ulegają przekształceniom w dalszych etapach procesu. Z racji swojej roli w glikolizie, aldolaza występuje w dużych ilościach w tkankach o dużym zapotrzebowaniu na energię np. mięśniach, wątrobie, sercu, nerkach.
Kiedy wykonać badanie aldolazy?
Obecnie wskazania do wykonania oznaczenia poziomu aldolazy są bardzo ograniczone. Badanie wykonywane jest w przypadku podejrzenia schorzeń mięśni np. miopatii czy zapaleń mięśni. Poziom aldolazy oznacza się w pobranej próbce krwi, dominuje w niej frakcja A aldolazy, obecna głównie w tkance mięśniowej. Stąd użyteczność w diagnostyce chorób mięśni.
Jak przygotować się do badania aldolazy?
Celem przygotowania do badania pacjent powinien być na czczo oraz po co najmniej 30 minutowym odpoczynku.
Czy wiesz że: wyróżniamy trzy typy aldolazy, A obecną w mięśniach, B w wątrobie oraz typ C dominujący w mózgu? We krwi, występuje przede wszystkim aldolaza A.
Wysiłek fizyczny zwiększa zapotrzebowanie mięśni na energię, a tym samym przyczynia się do wzrostu aktywności aldolazy. Estrogeny zmniejszają aktywność aldolazy, natomiast glikokortykosteroidy zwiększają ją około dwukrotnie, stąd potrzeba konsultacji z lekarzem przed wykonaniem badania w przypadku nieprawidłowych poziomów tych hormonów lub ich ewentualnej podaży.
Badanie aldolazy. Jak interpretować wyniki?
Normy wartości enzymu są zmienne, zależą od techniki wykonywania badania oraz wieku. Normy przy wykonywaniu badania metodą zalecaną przez Société Française de Biologie Clinique (w temperaturze 37oC), wynoszą:
- dorośli 2-8 U/l;
- dzieci do 3. roku życia 10-25 U/l;
- dzieci między 3. a 10. rokiem życia 5-15 U/l.
Wysokie i niskie stężenie aldolazy
Do wzrostu aktywności aldolazy dochodzi w przebiegu różnych chorób np.:
- w zawale mięśnia sercowego,
- raku płuc,
- ostrym wirusowym zapaleniu wątroby,
- włośnicy,
- anemii megaloblastycznej.
Pomimo wzrostu aktywności aldolazy, wymienione schorzenia nie są wskazaniem do wykonania badania. Oprócz tego należy pamiętać, że do wzrostu poziomu aktywności aldolazy przyczynia się aktywność fizyczna oraz glikokortykosteroidy.
Wzrost aldolazy obserwowany jest w przypadku:
- dystrofii mięśniowej Duchenne’a wzrost aktywności aldolazy jest bardzo duży (ok. 10 krotny). Jest to choroba genetyczna, dziedziczona w sprzężeniu z chromosomem X (chromosom płciowy), dlatego u matek będących nosicielkami nieprawidłowego genu także może być wykrywany wzrost poziomu aldolazy;
- dystrofii twarzowo-łopatkowo-ramiennej, wzrost jest mniej znamienny;
- zapalenia mięśni (zapalenie skórno-mięśniowe, zapalenie wielomięśniowe, wtrętowe zapalenie mięśni). Oznaczenie aktywności aldolazy pozwala na ocenę odpowiedzi na leczenie.
Wraz z postępem chorób mięśni, zwłaszcza w przebiegu dystrofii, gdzie dochodzi do ich zaniku poziom aldolaz spada i w ciężkich i zaawansowanych przypadkach może osiągać wyniki poniżej normy. Ponadto obniżone poziomy aktywności aldolazy obserwujemy np. w przebiegu nietolerancji fruktozy.
Podsumowując, aldolaza jest enzymem biorącym udział w procesie wytwarzania energii. Znajduje się w największych ilościach w mięśniach, które należą do tkanek o jednym z największych zapotrzebowań na energię. Z tego powodu oznaczanie poziomu aldolazy znajduje zastosowanie w diagnostyce i ocenie odpowiedzi na leczenie chorób mięśni. Poziom aldolazy może wahać się w zależności od stanu zdrowia i być podwyższony lub obniżony w przebiegu innych jednostek chorobowych, które jednak nie stanowią wskazania do wykonania badania.