Lęk zawsze pozostawia w naszym organizmie jakiś ślad. Każdy doskonale wie, że gdy się boimy czegoś, zaczyna nas boleć brzuch, głowa, źle się czujemy, mamy problemy ze snem. To są całkowicie naturalne oraz zrozumiałe objawy i najczęściej mijają one po ustaniu lęku np. gdy napiszemy już egzamin. Czasem jednak, gdy lęk jest szczególnie silny czy przewlekły, pojawiają się zaburzenia psychiczne, których konieczne jest leczenie. Wśród nich możemy wymienić także amnezję dysocjacyjną.
Co to jest amnezja dysocjacyjna?
Na początek, zanim przejdziemy do jej objawów, warto wyjaśnić ten termin dokładniej. Otóż amnezja dysocjacyjna należy do zaburzeń dysocjacyjnych, które z kolei są częścią zaburzeń nerwicowych. Zacznijmy po kolei tłumaczyć te pojęcia. Otóż zaburzenia nerwicowe to grupa zaburzeń psychicznych cechujących się bardzo różnymi objawami. Zasadniczo jednak spowodowane są one przez czynniki psychologiczne – stresowe i polegają na zakłóceniu czynnościowych funkcji organizmu człowieka. Mówiąc nieco prościej stres i lęk wpływają tu na nasz sen, samopoczucie, powodują dolegliwości takie jak ból brzucha itp. Warto jednak podkreślić, że dzisiaj odchodzi się od pojęcia zaburzeń nerwicowych zastępując je zaburzeniami lękowymi.
Zapamiętaj: Do amnezji dysocjacyjnej dochodzi często pod wpływem silnie traumatycznych przeżyć.
Przejdźmy do zaburzeń dysocjacyjnych. Dysocjacja to jeden z naszych mechanizmów obronnych, polega on na rozdzieleniu od siebie świadomości, pamięci czy tożsamości albo też percepcji. Pojawiają się wówczas, zupełnie nieświadomie, dolegliwości fizyczne, utrata kontroli czy zmiana osobowości. Wszystko po to, aby odwrócić naszą uwagę od myśli i uczuć. Amnezja zaś to niepamięć. Jednak nie jest to niepamięć wszystkiego, co kiedykolwiek się stało. Zaraz dokładniej wyjaśnimy to pojęcie.
Objawy amnezji dysocjacyjnej
Jak zostało to chwilę wcześniej wyjaśnione, amnezja dysocjacyjna charakteryzuje się utratą pamięci. Jednak co ciekawe – dotyczy ona tylko przeszłości oraz czasem także tożsamości chorego. Zakres niepamięci może być różny, jednak zazwyczaj koncentruje się wokół traumatycznego wydarzenia.
Czy wiesz że: amnezja dysocjacyjna została przedstawiona w wielu filmach np. w „Zanim zasnę” z Nicole Kidman w roli głównej?
Warto jeszcze zaznaczyć, że dana osoba najczęściej nie ma zupełnie żadnego problemu z zapamiętaniem nowego materiału. Taki motyw amnezji dysocjacyjnej często dość pojawia się w filmach czy w powieściach. Bohater odnajdywany jest na drodze niedaleko wypadku i zupełnie nie pamięta ani kim jest, ani co się stało. Jednak oprócz tego wydaje się, że nic mu nie jest…
Przyczyny amnezji dysocjacyjnej
Jak już zostało to wspomniane wcześniej przyczyną powstania amnezji dysocjacyjnej jest silny uraz psychiczny. Warto tu jednak podkreślić, że amnezję dysocjacyjną zawsze należy różnicować z zaburzeniem pamięci spowodowanym innymi przyczynami jak np. guzem mózgu, otępieniem, nadużyciem alkoholu . Zdarzają się również przypadki symulowania niepamięci, zazwyczaj w celach uniknięcia odpowiedzialności karnej.
Rodzaje amnezji dysocjacyjnej
Zasadniczo istnieją tu dwa rodzaje klasyfikacji amnezji dysocjacyjnej. Pierwszy odnosi się do tego, czy dana osoba straciła również poczucie swojej tożsamości – zapomniała, kim jest. Jeśli tak, to będzie to amnezja zgeneralizowana, czyli całkowita, jeśli nie – częściowa.
Według innych kryteriów klasyfikacji wyróżnić możemy jeszcze amnezję:
- zlokalizowaną – osoba nie pamięta niczego z danego okresu np. zupełnie nie pamięta, że brała udział w wypadku samochodowym;
- selektywną – zapomina tylko wybrane fragmentu np. pamięta urywki wypadku, śmierć osoby na siedzeniu obok, ale zupełnie nie pamięta momentu uderzenia w drzewo;
- całościową – osoba nie pamięta zupełnie całej swojej historii sprzed i włącznie z traumatycznym wydarzeniem (ale zdarza się to relatywnie rzadko);
- ciągłą – osoba nie pamięta niczego, tylko tej jeden moment z przeszłości.
Warto jeszcze zaznaczyć, że nieco podobna do amnezji dysocjacyjnej jest fuga dysocjacyjna. Tutaj osoba w chwili stresu, nagromadzenia lęku, wychodzi z domu, z pracy, z samochodu, zapomina na moment całkowicie, kim jest i podejmuje podróż w bliżej nieokreślonym kierunku dopiero najczęściej po kilku godzinach, ale nawet i po miesiącach zyskując spowrotem poczucie własnej tożsamości i pamięć. Co ciekawe – współpasażerowie takiej osoby mówią, że zachowuje się ona w zasadzie normalnie. Znane są przypadki, kiedy dana osoba pod wpływem stresu, presji, wyszła z domu, wyjechała do innego miasta i zaczęła życie w zasadzie pod nowym nazwiskiem, zupełnie nie będąc tego świadomą.
Leczenie amnezji dysocjacyjnej
Jak wygląda leczenie amnezji dysocjacyjnej? Przede wszystkim konieczne jest wprowadzenie psychoterapii. Czasem włącza się dodatkowo leki psychiatryczne mające na celu chociażby obniżenie lęku, niemniej jest to ewentualny dodatek do leczenia i lek jest dobierany indywidualnie do pacjenta, do jego potrzeb i ogólnego stanu psychicznego.
Podsumowując nasze ciało ma wiele mechanizmów radzenia sobie ze zbyt dużym stresem. Jednym z nich jest niepamięć. Warto zatem być uczulonym na to, że stres i lęk w odpowiednim natężeniu mogą spowodować poważne skutki. Dlatego patrzmy na siebie i swoich bliskich oraz wspierajmy tych, którzy znajdują się w stanach przewlekłego lęku.