W naszym organizmie naturalnie występują różnego rodzaju fizjologiczne bakterie. Zasiedlają nasz przewód pokarmowy, skórę czy okolice narządów płciowych. Ich równowaga jest niezwykle ważna, bowiem każde zachwianie może powodować nieprzyjemne konsekwencje. Bakterii tych nie może być ani zbyt mało, ani zbyt dużo. Muszą to być również określone szczepy bakterii. To wszystko składa się na równowagę flory bakteryjnej, również w pochwie. By sprawdzić jej stan wykonujemy czasem tak zwane badanie biocenozy pochwy, które dokładnie opisze nam powyższe parametry.
Co to jest biocenoza pochwy?
Badanie biocenozy nazywane jest czasem badaniem czystości pochwy. Ma ono na celu określenie składu drobnoustrojów bytujących w drogach rodnych – ilości flory fizjologicznej oraz występowanie ewentualnych bakterii czy grzybów chorobotwórczych. Wydzielina pobierana jest specjalną wymazówką (czyli specjalną szpatułką, pałeczką lub wacikiem), a próbka przekazywana do laboratorium mikrobiologicznego, które specjalnymi technikami i przy pomocy posiewów określa skład bakteryjny i grzybiczy środowiska w pochwie. Posiew wykonuje się nanosząc pobraną wydzielinę na specjalne podłoża w laboratorium i oczekuje się na wzrost określonych patogenów, które wykrywa się w badaniu pod mikroskopem. Na wynik trzeba poczekać kilka dni.
Kiedy wykonać badanie czystości pochwy?
Badanie wykonujemy na zlecenie lekarza, gdy istnieje konieczność dokładniejszej diagnostyki infekcji pochwy, zwłaszcza jeśli nawracają. Często badanie zleca się w ciąży czy u kobiet przechodzących menopauzę – zmiany hormonalne w tych okresach mogą sprzyjać infekcjom. Inne przyczyny, które mogą powodować infekcje to nieprawidłowa higiena, przebyta antybiotykoterapia bez stosowania probiotyku, czy aktywność seksualna bez zabezpieczeń.
Biocenoza pochwy w ciąży
Ciąża jest stanem wielu przemian i modyfikacji w organizmie kobiety. Dochodzi do licznych zmian anatomicznych, a także hormonalnych. Sprzyja to niestety powstawaniu wielu infekcji w drogach rodnych. Często są to niewinne i łatwo leczące się zakażenia, jednak należy pamiętać że niektóre patogeny mogą mieć negatywny wpływ na przebieg ciąży (np. wywołać poród przedwczesny), powodować zakażenia wewnątrzmaciczne lub okołoporodowo nadkazić dziecko. Biocenozę wykonuje się w przypadku wystąpienia objawów – upławów, świądu czy bólu w okolicy narządów płciowych.
Biocenoza pochwy – diagnostyka
Lekarz ginekolog lub położna pobiera wymaz odpowiednim sprzętem tzw. wymazówką. Może tego dokonać podczas standardowego badania ginekologicznego po założeniu wziernika. Wziernik jest to specjalne urządzenie, którego używa się, by rozchylić wargi sromowe i pochwę i uwidocznić szyjkę macicy – może być on w postaci jednego specjalnego przyrządu lub dwóch odpowiednich łyżek.
Czy wiesz że: pałeczki kwasu mlekowego odpowiedzialne są za powstawanie w pochwie kwaśnego środowiska? Taki odczyn hamuje rozwój wielu innych patogenów i jest naturalną barierą dla licznych zakażeń.
Wymaz pobiera się z tylnego sklepienia pochwy, a następnie nakłada na szkiełka – zwykle powinny być to dwa szkiełka do wykrycia bakterii, grzybów i pierwotniaków o różnych metodach barwienia. Jednak metody mogą delikatnie różnić się pomiędzy gabinetami i zaleceniami laboratoriów, do których wysyłana jest próbka. Na wynik czekamy kilka dni, bowiem konieczne jest wyhodowanie tzw. posiewów. W laboratorium próbki nakładane są na podłoża i po kilku dniach można zaobserwować kolonie różnych bakterii czy innych patogenów. Interpretacja wyników nie jest łatwa, dlatego powinien zostać skonsultowany z lekarzem. Koszt badania wykonywanego prywatnie to od 20 do 50 zł. Nie jest to badanie refundowane.
Biocenoza pochwy – przygotowanie
Dwa dni przed pobraniem wymazu kobieta powinna powstrzymać się od współżycia oraz nie zażywać leków dopochwowych. Poza tym nie jest konieczne specjalne przygotowanie, inne niż do zwykłego badania ginekologicznego. Należy zachować higienę, jednak nie przesadzać z nią – wystarczy prysznic czy podmycie okolic intymnych. Zbyt intensywne mycie może bowiem zaburzyć wynik badania. Nie wykonujemy jej w trakcie miesiączki, natomiast we wszystkich innych przypadkach jak ciąża, menopauza czy stosowanie antykoncepcji – nie jest to badanie przeciwwskazane.
Wyniki biocenozy pochwy
Wynik otrzymujemy zwykle po kilku dniach i powinniśmy koniecznie skonsultować go z lekarzem.
Zapamiętaj: Badanie biocenozy nazywane jest czasem badaniem czystości pochwy. Ma ono na celu określenie składu drobnoustrojów bytujących w drogach rodnych - ilości flory fizjologicznej oraz występowanie ewentualnych bakterii czy grzybów chorobotwórczych.
Do oceny wykorzystywana jest skala Manu af Heurling (z podziałem na 4 stopnie) lub skala Kuczyńskiej (z podziałem na 10 kategorii), Jiroveca, Petera i Malka (6 stopni i 14 podgrup), rzadziej inne. Zwykle stopnie niższe (0 lub 1, czasem 2) świadczą o fizjologicznej florze, wyższe opisują różnego rodzaju zaburzenia flory – opisuje się występowanie bakterii, grzybów, obecność leukocytów. Każde laboratorium stosuje różne podziały, a wynik powinien być absolutnie zawsze skorelowany ze stanem klinicznym, dlatego pacjentki nie powinny interpretować ich na własną rękę.
Co oznaczają leukocyty w biocenozie pochwy?
Obecność leukocytów zwykle jest dowodem na toczący się proces zapalny spowodowany infekcją. Konieczne jest porównanie ilości leukocytów z oceną flory oraz skorelowanie ich z sytuacją kliniczną, objawami oraz wynikami badań ginekologicznych (zarówno badania ręcznego, jak i USG czy kontrolnej cytologii). Pojawienie się leukocytów, a zwłaszcza histiocytów, limfocytów i granulocytów w badaniu biocenozy może świadczyć o rozwijającym się procesie nowotworowym, dlatego tak ważne jest kompleksowe zbadanie pacjentki i wzięcie pod uwagę wszystkich czynników i rozpatrzenie tego wielotorowo.
Badanie to jest wykonywane stosunkowo rzadko, a niezwykle ułatwia różnoraką diagnostykę, bywa zatem niedoceniane. Pozwala ono wykryć różne nieprawidłowości i naprowadzić nas na odpowiednią diagnozę, a zarazem leczenie. Należy też zwrócić uwagę, że zaburzona flora bakteryjna pochwy może wpływać na rzetelność obrazu w badaniu cytologicznym szyjki macicy. Dlatego tak ważne jest czasem wykonanie biocenozy – po wykluczeniu bądź potwierdzeniu i wyleczeniu ewentualnych infekcji – cytologia będzie dużo bardziej wiarygodna.