Choroba Bowena to wczesna odmiana raka płaskonabłonkowego skóry (zwanego inaczej kolczystokomórkowym), który obejmuje tylko naskórek i nie nacieka jeszcze głębszych warstw skóry. Schorzenie to dotyczy zazwyczaj okolic narażonych na działanie promieni słonecznych, niemniej jednak może wystąpić w innych rejonach skóry. Jak rozpoznaje się chorobę Bowena oraz jak wygląda jej leczenie?
Co to jest choroba Bowena?
Choroba Bowena to wczesna odmiana raka płaskonabłonkowego skóry, który obejmuje tylko naskórek i nie nacieka jeszcze głębszych warstw skóry, ale ma możliwość ‘rozrośnięcia się’ na rozległe powierzchnie skóry. Wielkość niektórych zmian może osiągać nawet kilkanaście centymetrów. Ogniska choroby występują zazwyczaj w okolicach narażonych na bezpośrednie działanie promieni słonecznych, niemniej jednak możliwe jest pojawienie się choroby Bowena w jakimkolwiek miejscu na skórze. Choroba może objawiać się jako pojedyncze ognisko, natomiast u niektórych osób mogą występować rozległe, mnogie zmiany.
Objawy choroby Bowena
Choroba Bowena objawia się charakterystycznymi, czerwono-brunatnymi, lekko wyniosłymi ponad powierzchnię skóry chropowatymi zmianami. Ogniska te stopniowo powiększają się, mają nieregularne brzegi i są dobrze odgraniczone od zdrowej skóry. Ich powierzchnia zazwyczaj ulega złuszczaniu bądź też przypomina strup.
Zapamiętaj: Choroba Bowena to przedinwazyjna postać raka skóry.
Zmiany chorobowe zazwyczaj nie powodują u pacjentów żadnych niepokojących objawów, takich jak ból czy świąd, z tego też powodu, osoby dotknięte chorobą Bowena są często diagnozowane w późnym jej stadium. Co więcej, diagnoza tego schorzenia może być również utrudniona samym wyglądem wczesnych zmian skórnych w chorobie Bowena, który może być często mylony z innymi schorzeniami dermatologicznymi, takimi jak grzybica, łojotokowe zapalenie skóry, choroba Pageta, rak podstawnokomórkowy, rogowacenie słoneczne, czy też łuszczyca. Poniżej przedstawiono zdjęcie obrazujące chorobę Bowena na skórze piszczeli.
Źródło: msdmanuals.com
Przyczyny choroby Bowena
Do przyczyn choroby Bowena zalicza się uszkodzenie skóry pod wpływem promieni ultrafioletowych, arszeniku czy też zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV).
Czy wiesz że: choroba Bowena może występować również w miejscach intymnych np. na żołędzi prącia lub w okolicach sromu? Schorzenie to przyjmuje wówczas nazwę erytroplazji Queyrata.
Innym czynnikiem ryzyka choroby Bowena jest stan immunosupresji, czyli patologicznego osłabienia odporności, które nie tylko upośledza odpowiedź organizmu na czynniki infekcyjne takie jak bakterie i wirusy, ale też sprzyja powstawaniu nowotworów. Choroba Bowena może pojawić się de novo, czyli na uprzednio zdrowej skórze, bądź też na skórze poprzednio dotkniętej tzw. rogowaceniem słonecznym. Rogowacenie słoneczne, zwane inaczej keratosis actinica, to brunatnozabarwione, łuszczące się zmiany skórne powstające w wyniku nadmiernej ekspozycji na słońce. Można je często zaobserwować u osób starszych na skórze ramion, rąk, dekoltu, twarzy oraz głowy. Fenomen ten jest tzw. stanem przednowotworowym, co oznacza, że w ciągu kilku lat może przekształcić się w raka skóry.
Rozpoznanie choroby Bowena
Na podstawie wyglądu ogniska chorobowego lekarz dermatolog stawia podejrzenie kliniczne i zleca wykonanie badania histopatologicznego zmiany. Jedyną metodą, która pozwala na rozpoznanie choroby Bowena jest biopsja zmiany skórnej, która polega na całościowym, lub częściowym jej wycięciu metodą chirurgiczną. Następnie materiał wysyła się do laboratorium patomorfologii, gdzie preparat jest dokładnie oceniany przez specjalistę. Badanie pod mikroskopem wykazuje charakterystyczne cechy choroby Bowena, tj. transformację normalnych komórek naskórka w komórki nowotworowe o typowym wyglądzie przy jednoczesnym braku zajęcia głębszych warstw skóry.
Leczenie choroby Bowena
Istnieje kilka metod leczenia choroby Bowena:
- Chemioterapia lokalna – polega na stosowaniu 5%-owej maści 5-fluorouracylowej lub Imikwimodu. 5-fluorouracyl to lek przeciwnowotworowy, Imikwimod z kolei to związek chemiczny należący do kategorii tzw. immunomodulatorów, czyli substancji zmieniających odpowiedź układu odpornościowego. W tym przypadku substancja ta stymuluje system odpornościowy organizmu do zwalczania komórek nowotworowych;
- Terapia fotodynamiczna (zwana inaczej fotochemioterapią) z użyciem psoralenów – polega na połączeniu stosowania światła ultrafioletowego z tzw. fotouczulaczami- substancjami, które zwiększają wrażliwość skóry na szkodliwe działanie promieni nadfioletowych;
- Łyżeczkowanie – zabieg polegający na mechanicznym usunięciu zmiany chorobowej przy pomocy narzędzia chirurgicznego zwanego ‘łyżeczką’;
- Usunięcie chirurgiczne;
- Kauteryzacja – zabieg polegający na termicznym ‘zniszczeniu’ zmiany chorobowej;
- Krioterapia – polega na zaaplikowaniu w miejsce ogniska bardzo niskich temperatur przy pomocy specjalnego urządzenia. Do tego celu używa się zazwyczaj ciekłego azotu o temperaturze ok. -176 stopni C;
- Laseroterapia – usunięcie zmiany chorobowej przy pomocy ukierunkowanej i skoncentrowanej wiązki światła.
Metoda leczenia zależy od cech zmiany skórnej, takich jak jej wielkość i lokalizacja, oraz od preferencji pacjenta.
Choroba Bowena a rokowania
Biorąc pod uwagę wczesny charakter zmian oraz wolną ich progresję, rokowania w chorobie Bowena są bardzo dobre. Ogniska rozwijają się zazwyczaj przez wiele miesięcy lub lat, i co więcej, istnieje wiele opcji terapeutycznych. Jeżeli zmiany skórne zostaną usunięte odpowiednio wcześnie, nie ulegną dalszej transformacji w raka płaskonabłonkowego skóry. Szacuje się, że progresja choroby Bowena w raka płaskonabłonkowego skóry ma miejsce w od 3,3% do 5% nieleczonych przypadków.
Podsumowując, choroba Bowena to forma tzw. przedinwazyjnego raka płaskonabłonkowego skóry, który występuje głównie na skórze narażonej na działanie promieni słonecznych. Istnieje wiele skutecznych metod leczenia, dzięki czemu rokowania w chorobie Bowena są zazwyczaj znakomite. Nie mniej jednak, należy podkreślić iż istotne jest zapobieganie temu schorzeniu, polegające na unikaniu nadmiernej ekspozycji na słońce oraz stosowaniu kremów ochronnych z wysokim filtrem przeciwsłonecznym.