Co to jest DSPS? Objawy, przyczyny i sposoby leczenia

Sen odgrywa bardzo ważną rolę w życiu człowieka. W czasach przed naszą erą sądzono, że sen jest nie tylko formą wypoczynku, ale także możliwością spotkania Boga. Hipokrates stwierdzając, że „Jedzenie, picie, sen, miłość cielesna – wszystko z umiarem” wskazuje, jak ważna jest równowaga, że zarówno brak jak i nadmiar snu mogą świadczyć o chorobie i znacząco pogarszać jakość życia. Zaburzenia snu w ogromnym stopniu utrudniają nam normalne funkcjonowanie, stajemy się poddenerwowani i nie możemy skoncentrować się na wykonywanych czynnościach. Dlatego właśnie bardzo ważna jest właściwa higiena snu, a także wiedza na temat nieprawidłowości związanych ze snem. Czym jest DSPS?

Co to jest DSPS?

DSPS (delayed sleep-phase syndrome) jest to zespół opóźnionej fazy snu. Uważa się, że jest to najczęściej występujące zaburzenie w rytmie okołodobowym, jego częstość wynosi około 16%. Osoby zmagające się z tą chorobą usypiają ponad dwie godziny później, niż pozostała część danego społeczeństwa, ich sen rozpoczyna się między godziną 2.00 a 6.00 rano. W procesie diagnostycznym DSPS ważne jest, aby odpowiednio rozróżnić endogenny DSPS od usypiania w późniejszych godzinach z powodu naszych nawyków. Czynności takie jak używanie komputera, czy oglądanie telewizji w godzinach wieczornych, a także sport kilka godzin przed snem mogą doprowadzić do zaburzeń rytmu.

Objawy DSPS

Newsletter Medovita - przydatne informacje, dostęp do nowych e-booków przed premierą.
Zapisuję się

Podstawowym objawem charakteryzującym zespół opóźnionej fazy snu jest trudność z zasypianiem. Pozostałe objawy, z jakimi muszą borykać się pacjenci chorzy na DSPS są mocno związane z behawioralnymi i społecznymi warunkami chorego. Jeżeli taka osoba nie jest zobowiązana do wstawania w godzinach porannych, tylko może spać odpowiednio długo, 7-10 godzin w zależności od wieku to nie dochodzi do rozwinięcia żadnych objawów klinicznych. Sen jest dobrej jakości, nieprzerwany i głęboki, pacjent budzi się wypoczęty i gotowy do pracy. Inaczej wygląda sytuacja, kiedy chory musi rano wstać, przesypiając 3-4 godziny. Wówczas pojawiają się problemy z porannym wstaniem z łóżka. Ponad to, w ciągu dnia chory czuje się ospały i zmęczony, trudno jest mu skupić uwagę na nauce/pracy, występuje niestabilność emocjonalna i obniżona koncentracja. Objawy zespołu opóźnionej fazy snu ulegają złagodzeniu wraz z wiekiem chorego, ponieważ z wiekiem fazy snu ulegają przesunięciu, cofają się.

Zapamiętaj: DSPS (delayed sleep-phase syndrome) jest to zespół opóźnionej fazy snu. Uważa się, że jest to najczęściej występujące zaburzenie w rytmie okołodobowym, jego częstość wynosi około 16%.

Chociaż sen jest tematem zainteresowań dużej grupy badaczy, nadal nie udało się ustalić dlaczego nasz organizm potrzebuje snu. Wiemy natomiast, że przewlekły jego brak, ma bardzo szkodliwy wpływ na zdrowie. Długotrwałe niewysypianie się, spanie mniej niż 6 godzin przyczynia się do rozwoju chorób dotyczących wielu układów. W dużej mierze są to schorzenia sercowo – naczyniowe takie jak nadciśnienie czy zawał serca oraz udar. Długotrwała, zbyt mała ilość snu przyczynia się także do wystąpienia cukrzycy, otyłości, a także do zaburzeń poznawczych, utraty pamięci, czy depresji. Długość snu powinna być również ważna dla osób planujących potomstwo, ponieważ jego długotrwała deprywacja może spowodować bezpłodność.

Przyczyny DSPS

Do tej pory nie udało się wskazać konkretnej przyczyny, która powodowała by zespół opóźnionej fazy snu. Ciekawe wydaje się być występowanie rodzinne tej choroby, szacuje się, że w rodzinie około 40% osób z rozpoznanym DSPS występują podobne przypadki. Poszukuje się także wariantów genetycznych wśród pacjentów z tym zaburzeniem, które mogłyby leżeć u podłoża choroby. Duża część tego rodzaju zaburzeń uwarunkowana jest behawioralnie. Wielu młodych dorosłych spędza czas w nocy w weekendy, co prowadzi do opóźnienia fazy snu do poniedziałku rano. Pojawiły się także doniesienia o wystąpieniu DSPS po uszkodzeniu mózgu w wyniku urazu. Zatem podsumowując, przyczyny DSPS mogą znajdować się na poziomie behawioralnym, genetycznym lub fizjologicznym.

Leczenie DSPS

Leczenie zespołu opóźnionej fazy snu opiera się zarówno na zmianie trybu życia jak i farmakoterapii. Na samym początku, kiedy pacjent zgłosi się do lekarza z objawami sugerującymi DSPS, pierwszym zaleceniem powinno być ścisłe przestrzeganie wstawania w godzinach porannych, a także zakaz korzystania z komputera i oglądania telewizji w godzinach wieczornych. Osoby z DSPS wynikającym z ich nawyków powinny powrócić do „normalnych” godzin snu w przeciągu 6-8 tygodni.

Czy wiesz że: za rytm snu odpowiada ta sama część mózgu, która odpowiada za apetyt, dlatego też zaburzenia snu takie jak zbyt mała ilość snu, czy sen złej jakości są jednymi z czynników rozwoju otyłości?

Ten sposób u chorych z pierwotnym DSPS nie przyniesie żadnych efektów. Wówczas za zalecane metody uważa się fototerapię, która powinna być stosowana rano, a także melatoninę/ leki melatoninergiczne stosowane wieczorem. Są to tak zwane metody chronobiologiczne. Fototerapia, czyli terapia za pomocą światła, jest to nieinwazyjna metoda, która wpływa na poprawę deprywacji snu. W tej metodzie pacjent poddawany się ekspozycji na światło sztuczne, najczęściej co drugi dzień. Źródło światła umieszczone jest na przeciwko oczu pacjenta. Natomiast leczenie melatoninergiczne opiera się na podawaniu melatoniny lub jej pochodnych. Melatonina jest hormonem, który powstaje w naszym organizmie. Jest on produkowany przez część mózgowia, zwaną szyszynką pod wpływem ciemności. Jest ona ważna w inicjowaniu snu i utrzymywaniu go w stanie nieprzerwanym. Do rozpoczęcia produkcji melatoniny dochodzi około godziny 22 i trwa to do około godziny 6 – 7 rano. Metody te wykazują się dużą skutecznością i bezpieczeństwem.

Kogo dotyczy DSPS?

Grupą społeczną, której głównie dotyczy to zaburzenie są młodzi ludzie, a zwłaszcza nastolatkowie i to właśnie w okresie dojrzewania najczęściej dochodzi do ujawnienia się choroby. W czasie tym dość częstym zjawiskiem jest późne usypianie, a konieczność wczesnego wstawania do szkoły może znacznie zaburzać rytm okołodobowy. W tym okresie dochodzi także do ograniczenia kontroli rodzicielskiej, zwiększenie ilości obowiązków oraz spożywanie dużej ilość produktów kofeinowych co może skutkować deprywacją snu.

Wiemy już jak duży wpływ na naszą codzienność odgrywa sen. Co mamy zatem zrobić, aby był on efektywnym czasem odpoczynku? Czy potrzebujemy do tego koniecznie tabletek nasennych? Otóż kluczem do „sukcesu” jest tutaj właściwa higiena snu. Po pierwsze, należy utrzymywać stałe, regularne godziny snu. Przed snem, w godzinach wieczornych należy unikać alkoholu i substancji pobudzających, takich jak kofeina, czy nikotyna, a także nie należy zjadać obfitych posiłków. Istotna jest również temperatura panująca w sypialni. Sen o najlepszej jakości możemy uzyskać, jeśli temperatura otoczenia mieści się w zakresie 16 – 19 ℃. Warto także pamiętać o tym, aby łóżko kojarzyło się nam jedynie ze snem, nie należy więc pracować ,czytać czy oglądać telewizji leżąc w łóżku. Przed snem należy się zrelaksować i ograniczyć liczbę bodźców docierających z zewnątrz. Dostosowanie się do tych kilku prostych zasad, z pewnością zaowocuje dobrym nastrojem i energią do pracy podczas dnia!

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *