Co to jest i jak wygląda stopa cukrzycowa?

Stopa cukrzycowa stanowi jedno z najpoważniejszych powikłań cukrzycy (zarówno pierwszego, jak i drugiego typu). Charakteryzuje się przewlekłym bólem, skłonnością do owrzodzeń, zaczerwienieniem, obrzękami, a także problemami z chodzeniem. Brak szybkiego wdrożenia terapii może skutkować amputacją kończyny dolnej. Takie zaburzenia dotyczą 6 do 10% diabetyków. Czym dokładnie jest stopa cukrzycowa, jak wygląda i jak leczy się te schorzenie?

Co to jest stopa cukrzycowa?

Stopa cukrzycowa to zakażenie, owrzodzenie lub destrukcja tkanek głębokich stopy (w tym również kości) u chorych na cukrzycę. Obrazując, jest to płytkie lub głębokie przerwanie ciągłości skóry zlokalizowane zwykle na części podeszwowej lub grzbietowej stopy. Najczęściej występuje pod główkami kości śródstopia, na grzbietach palców albo na pięcie. Stopa cukrzycowa pozbawiona jest odczucia bólu i temperatury.

W celu dokładniejszej charakterystyki stopy cukrzycowej stosuje się klasyfikację Wagnera:

  • stopień 0 – stopa wysokiego ryzyka,
  • stopień 1 – owrzodzenie powierzchowne,
  • stopień 2 – owrzodzenie z towarzyszącym stanem zapalnym skóry i tkanek podskórnych,
  • stopień 3 – owrzodzenie z towarzyszącym stanem zapalnym skóry i tkanek podskórnych, stan zapalny kości, ropowica stopy,
  • stopień 4 – ograniczona martwica wilgotna lub sucha,
  • stopień 5 – rozległa martwica ze wskazaniami do amputacji.

Jak wygląda stopa cukrzycowa?

Newsletter Medovita - przydatne informacje, dostęp do nowych e-booków przed premierą.
Zapisuję się

Stopę cukrzycową można stosunkowo łatwo rozpoznać poprzez jej charakterystyczny wygląd. Skóra w okolicy stóp jest sucha, łuszczy się, nie ma owłosienia, dochodzi do powstawania pęknięć połączonych z owrzodzeniami i martwicą.

Czy wiesz że: około 50% przypadków amputacji nóg w Polsce, a 70 % na świecie spowodowanych jest przez cukrzycę? 85% tych amputacji można zapobiec stosując odpowiednią profilaktykę i leczenie.

Tkanki miękkie kończyn stopniowo zanikają, dochodzi do deformacji paznokci, a nerwy, mięśnie oraz skóra stopy mają objawy niedożywienia i niedotlenienia. Brak prawidłowego przepływu krwi w naczyniach krwionośnych skutkuje uszkodzeniem tętnic – zmniejszeniem ich elastyczności oraz pogłębianiu się miażdżycy.

Objawy stopy cukrzycowej

Główną przyczyną stopy cukrzycowej jest niewyrównana cukrzyca, która prowadzi do zmian w naczyniach krwionośnych oraz uszkodzeń włókien nerwowych – neuropatii cukrzycowej (uszkodzenie lub stan zapalny, który zaburza przewodzenie informacji ruchowych i czuciowych wzdłuż włókien nerwowych i oprócz bólu wywołuje takie objawy, jak: drętwienie, mrowienie, palenie kończyn, wrażenie osłabienia kończyn). W konsekwencji zostaje zaburzone ukrwienie oraz czucie w stopach, dlatego pierwsze objawy ciężko jest zauważyć. Diabetyk powinien regularnie sprawdzać stan swoich stóp i nie może bagatelizować objawów takich jak:

  • uczucie pieczenia, mrowienie lub drętwienie kończyn, które nasilają się zwłaszcza wieczorem lub w nocy, a także skurcze mięśni w kończynie,
  • zaburzenia czucia w stopie,
  • łuszczenie naskórka stóp i jego pękanie,
  • złe gojenie się ran powstałych na stopach,
  • nieprawidłowe odczuwanie ciepłoty i bodźców bólowych,
  • drętwienie kończyny dolnej,
  • owrzodzenia,
  • zaburzenia równowagi,
  • zniekształcenia kości.

Przyczyny stopy cukrzycowej

Najnowsze badania wykazują, że zespół stopy cukrzycowej powstaje w wyniku współistnienia trzech elementów:

Zespołu neuropatycznego, który spowodowany jest uszkodzeniem nerwów obwodowych. Uszkodzenie neuronów prowadzi do zaburzeń chodu, zaników mięśniowych i osłabienia kończyn dolnych.  Dochodzi, także do zniekształceń stopy – palce stają się młoteczkowate. Chory nie odczuwa bólu, ani temperatury, dlatego jest narażony na liczne urazy i przeciążenia, co skutkuje otarciami, uszkodzeniami i owrzodzeniami.

Upośledzenie ukrwienia doprowadza do uszkodzeń naczyń krwionośnych (najbardziej narażone są tętnice), co skutkuje zmniejszeniem ich elastyczności, zarastaniem i nasiloną miażdżycą. Z powodu niedokrwienia tkanek stopy dochodzi do wielu zaburzeń ich funkcjonowania. Zwiększona jest również lepkość krwi, co skutkuje zwiększonym ryzykiem zakrzepicy. Zaburzenia te prowadzą do niedotlenienia, które może doprowadzić do martwicy i konieczności amputacji stopy.

Zbyt duże obciążenie stopy, które wynika ze zmiany kształtu i nieprawidłowego chodzenia. Zwiększa to ryzyko tworzenia się odcisków i mechanicznych uszkodzeń stopy.

Profilaktyka stopy cukrzycowej

Dzięki odpowiednim działaniom zapobiegawczym oraz leczeniu można ustrzec się od wystąpienia owrzodzeń, a przede wszystkim od amputacji stopy. Aby zapobiec takim powikłaniom cukrzycy, diabetyk powinien:

– Przy każdej wizycie u lekarza należy badać stopy, a co 2 lata (od 35 roku życia) mierzyć ABI (wskaźnik kostkowo-ramienny – iloraz ciśnienia skurczowego mierzonego na stopie do ciśnienia skurczowego na ramieniu wyznaczony u chorego leżącego). 

– Codziennie oglądać stopy, także między palcami (w przypadku braku takiej możliwości ze względu na stan zdrowia, należy poprosić inną osobę). 

– Regularnie myć stopy, w temperaturze niższej, niż 37 stopni Celsjusza. Brak higieny zdecydowanie zwiększa ryzyko wystąpienia zespołu stopy cukrzycowej. 

– Unikać chodzenia boso i noszenia butów bez skarpet, aby uniknąć urazów mechanicznych. Najlepiej używać bawełnianych skarpet bez szwów. 

– Obcinać paznokcie prosto, żeby zapobiec wrastaniu paznokci.

– Wykonywać aktywność fizyczną dostosowaną do swojej kondycji, aby poprawić ukrwienie kończyn dolnych. 

– Kontrolować stężenie glukozy i cholesterolu we krwi, ciśnienie tętnicze oraz utrzymywać te parametry w zalecanych granicach.

Jak leczyć stopę cukrzycową?

Leczenie stopy cukrzycowej jest wieloetapowym procesem, wymaga od chorego sporo czasu i cierpliwości. Leczenie należy prowadzić u specjalistów z różnych dziedzin (np. diabetolog, chirurg naczyniowy, ortopeda)  i powinno obejmować:

  • stosowanie diety odpowiedniej dla choroby cukrzycowej,
  • leczenie, którego celem jest zmniejszenie stężenia glukozy we krwi,
  • leczenie zaburzeń lipidowych,
  • zaprzestanie palenia papierosów,
  • odciążenie kończyny – poruszanie się o kulach lub na wózku inwalidzkim,
  • dobór odpowiedniego obuwia i wkładek ortopedycznych,
  • w przypadku zakażonych owrzodzeń: wprowadzenie antybiotykoterapii oraz miejscowe stosowanie opatrunków,
  • konsultacje z chirurgiem w celu opatrzenia owrzodzeń.

Zapamiętaj: Stopa cukrzycowa to jedno z typowych powikłań zaawansowanej, najczęściej źle leczonej cukrzycy.

Podsumowując, zespół stopy cukrzycowej to jedno z najniebezpieczniejszych powikłań cukrzycy każdego typu. Nieleczony lub źle zdiagnozowany może szybko doprowadzić do nieodwracalnych deformacji i martwicy, co niesie ze sobą ryzyko konieczności przeprowadzenia zabiegu amputacji stopy. Należy pamiętać, że dużo łatwiejsze od leczenia stopy cukrzycowej jest zapobieganie, dlatego nadrzędną kwestią jest przestrzeganie zasad profilaktyki cukrzycy.

 

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *