Cykl miesięczny jest sprawą bardzo skomplikowaną i wymagającą dłuższej lektury, jednak każda kobieta powinna być świadoma, że, to co dzieje się z jej ciałem jest kwestią indywidualną, ale powinno mieścić się w określonych normach, które warto znać. Oprócz suchej teorii ważna jest także wnikliwa obserwacja ciała i zmian zachodzących na przestrzeni miesiąca. Świadomość procesów zachodzących w naszych organizmach zapewnia nie tylko lepsze poczucie i pewność siebie, ale umożliwia także, co jest rzeczą nadrzędną, monitorowanie stanu zdrowia. Istotnym elementem cyklu miesięcznego jest ból owulacyjny, odczuwalny przez 20% – 40% kobiet (rozbieżność danych związana jest z różnymi źródłami). “Mittelschmerz”, bo tak fachowo określa się to zjawisko, jest czymś naturalnym i zazwyczaj nie daje powodów do niepokoju.
Co to jest ból owulacyjny?
Pod hasłem “cykl miesiączkowy” kryją się powtarzające się regularnie zmiany w obrębie narządu rodnego kobiety. Zjawisko to ma na celu umożliwienie zapłodnienia i implantacji zarodka i jest ściśle związane z poziomem określonych hormonów. Podręcznikowo kobiecy cykl trwa 28 dni, a za jego pierwszy dzień uznajemy pierwszy dzień krwawienia (inne pojęcia zastępujące “krwawienie” to “miesiączka” lub “menstruacja”). Po około 14 dniach (12-16), a więc mniej więcej w połowie, dochodzi do owulacji, czyli potocznie zwanego “jajeczkowania”. Proces ten polega na uwolnieniu z jajnika dojrzałej komórki jajowej, gotowej do zapłodnienia, fachowo nazywanej “oocytem II rzędu”. Cykl miesiączkowy zawiera w sobie trzy równolegle zachodzące cykle: jajnikowy, endometrialny (endometrium-błona śluzowa wyścielająca macicę) i szyjkowy.
Źródło: http://www.czytelniamedyczna.pl/463,anatomia-prawidlowa-i-ultrasonograficzna-jajnika-w-tym-obraz-zmian-zachodzacych.html
Cykl menstruacyjny składa się z 3 faz do których należy:
- Faza folikularna – hormon FSH (hormon folikulotropowy/folitropina) stymuluje rozwój pęcherzyków jajnikowych. Następnie komórki ziarniste, elementy budujące pęcherzyki jajnikowe, produkują estrogeny. Współdziałanie FSH i estrogenów umożliwia dalsze dojrzewanie pęcherzyków.
- Faza owulacyjna – jest to faza bardzo skomplikowana, zależy od różnych hormonów i substancji. Jej celem jest pęknięcie pęcherzyka jajnikowego (pęcherzyka Graffa) i uwolnienie dojrzałej komórki jajowej.
- Faza lutealna – dotyczy ciałka żółtego, czyli pozostałości po pękniętym pęcherzyku Graffa.
Ból owulacyjny to odczucie związane z drugą fazą cyklu jajnikowego. W większości przypadków ból zlokalizowany jest po jednej stronie (zgodnie z jajnikiem, w którym zachodzi owulacja), w podbrzuszu. Warto dodać, że lokalizacja bólu może się zmieniać co miesiąc, ale nie jest to regułą.
Fachowe określenie bólu owulacyjnego pochodzi z języka niemieckiego, brzmi ono “Mittelschmerz”, czyli dosłownie “ból w środku/pośrodku”(miesiąca). Stan ten jest zakodowany właśnie pod taką nazwą również w międzynarodowej klasyfikacji chorób ICD-10, używanej przez lekarzy (N94.0 – Ból międzymiesiączkowy (Mittelschmerz)). Mechanizm tego zjawiska nie jest do końca wyjaśniony, lecz istnieje kilka teorii mogących tłumaczyć to odczucie:
- przed pęknięciem i uwolnieniem komórki jajowej, ściana jajnika jest rozciągana, co może stanowić przyczynę bólu (w mechanizmie rozciągania biorą udział prostaglandyny, substancja będące meidatorami bólu);
- w momencie pęknięcia pęcherzyka jajnikowego, wyciekająca niewielka ilość krwi i płynów może miejscowo podrażniać otrzewną wyścielającą miednicę.
Ile trwa ból owulacyjny?
Cykl miesiączkowy i wszelkie dolegliwości z nim związane są sprawą indywidualną i każda kobieta ma prawo odczuwać je inaczej. Teoretycznie ból międzymiesiączkowy oznacza moment uwolnienia komórki jajowej (=owulacji), jednak i to nie jest tak oczywiste i czarno-białe. Ból owulacyjny może pojawić się kilka godzin przed owulacją lub niedługo po niej. I choć jest on uznawany za wyznacznik najlepszego momentu do zajścia w ciążę, to pamiętajmy, że jego brak, wcale nie oznacza zakończenia dni płodnych. Ból międzymiesiączkowy trwa zazwyczaj od kilku minut do kilku godzin, jednak zdarza się, że czas jego trwania nieco się wydłuża (nawet do 2 dni) i nie jest to powód do niepokoju. Co ważne nie musi on towarzyszyć każdej owulacji!
Jak rozpoznać ból owulacyjny?
Uwolnienie dojrzałej komórki jajowej może powodować takie objawy jak delikatne krwawienie lub obecność brunatnej wydzieliny z pochwy- jest to tzw. krwawienie śródcykliczne. Ból owulacyjny opisywany jest jako jednostronny, może być tępy, kłujący i/lub promieniujący (do miednicy lub pleców) i jest zlokalizowany w podbrzuszu. Inne dolegliwości mogące towarzyszyć owulacji to: śliski śluz szyjkowy (przyrównywany do białka jajka kurzego), nudności, tkliwość piersi, zmienny nastrój i obrzęk warg sromowych. Pamiętajmy jednak, że jeśli ból lub którykolwiek z innych objawów są skrajnie nasilone lub krwawienie jest obfite, a dodatkowo występuje gorączka, to taki stan należy pilnie skonsultować z lekarzem, który powinien mieć świadomość jak istotne jest różnicowanie bólu międzymiesiączkowego z innymi jednostkami. Przykładowo, lokalizacja w prawym podbrzuszu może sugerować również niebezpieczne zapalenie wyrostka robaczkowego. W takim przypadku lekarz obowiązkowo powinien wykonać badania umożliwiające mu wykrycie przyczyny bólu, ponieważ błędne rozpoznanie może skutkować niepotrzebną operacją. Jeśli jednak jest odwrotnie i zapalenie wyrostka zostanie zignorowane, to jest to sytuacja mogąca doprowadzić do bezpośredniego zagrożenia życia! Dlatego lekarz wraz z pacjentką powinni mieć tego świadomość i zachować wzmożoną czujność.
Czy wiesz że: warto wiedzieć, że czymś zupełnie innym jest dysmenorrhoea - pojęcie to określa bolesne miesiączkowanie(krwawienie) (ICD-10: N.94.6)?
Jak złagodzić ból owulacyjny?
W większości przypadków ból owulacyjny nie wymaga interwencji medycznej. Zdarza się jednak, że pomocne okazują się domowe sposoby lub “tradycyjne” środki łagodzące ból takie jak paracetamol lub ibuprofen, jednakże w przypadku starań o ciążę nie powinno się przyjmować ibuprofenu. Stosowanie leków przeciwbólowych w przypadku nasilonego bólu owulacyjnego, utrudniającego normalne funkcjonowanie jest jak najbardziej dopuszczalne. Jednak ze względu na możliwe skutki niepożądane, typowe dla tej grupy środków farmakologicznych, nie należy ich nadużywać. W przypadku bardzo nasilonego bólu owulacyjnego, lekarz może zlecić środki antykoncepcyjne, które będą zapobiegać owulacji, a co za tym idzie, mechanizmom powodującym ból międzymiesiączkowy.
Domowe sposoby na ból owulacyjny
Wiedza o tym jak naturalnie wspomagać nasz organizm jest bardzo praktyczna. W celu łagodzenia bólu owulacyjnego zaleca się ciepłe okłady lub kąpiele, które usprawniają krążenie, a kąpiel ma dodatkowo działanie ogólnie relaksujące. Pomocne mogą też okazać się napary o działaniu rozkurczającym z nagietka lub z krwawnika. Ten ostatni posiada również korzystny wpływ na naczynia i zmniejsza przekrwienie.
Zapamiętaj: Cykl miesiączkowy i wszelkie dolegliwości z nim związane są sprawą indywidualną i każda kobieta ma prawo odczuwać je inaczej.
Z założenia ból owulacyjny nie jest niczym złym, aczkolwiek zdarza się, że jest bardzo dokuczliwy. Należy jednak mieć świadomość, że jeśli jest to stan przewlekły albo jeśli z każdym cyklem ból staje się coraz bardziej intensywny, to powinno się to skonsultować z lekarzem. Dodatkowo, w przypadku kobiet cierpiących na choroby zapalne jelit, endometriozę lub STI (ang. sexually transmitted infections- choroby przenoszone drogą płciową), tego typu ból może być jednym z objawów choroby podstawowej.