Każdy z nas wielokrotnie odczuwał ból głowy. Oczywiście zawsze jest to nieprzyjemne uczucie, podczas którego wszystkie nasze myśli skupiają się na tym, jak je wygasić. Zwykle nie zastanawiamy się nad naturą tej dolegliwości. Możemy wyróżnić kilka typów bólu głowy ze względu na mechanizm oraz charakter. Zajmiemy się teraz jednym z nich, a mianowicie klasterowym bólem głowy.
Co to jest klasterowy ból głowy?
Uważa się, że klasterowy ból głowy to najtrudniejszy do opanowania i najsilniejszy ze wszystkich typów tej dolegliwości. Określany jest także jako histaminowy ból głowy lub ból głowy Hortona. W przeciwieństwie do migreny dotyka głównie mężczyzn, jednak nie występuje on zbyt często. Szacuje się, że dotyczy ok. 0,1% populacji. Co ciekawe, pomimo postępu medycyny, przeprowadzonych licznie badań biochemicznych oraz elektrofizjologicznych do dziś nie udało się ustalić mechanizmu tej choroby.
Objawy klasterowego bólu głowy
Dzięki dość charakterystycznym objawom diagnoza jest dość prosta do ustalenia. Dolegliwości pojawiają się nagle. Brak jest jakichkolwiek wcześniejszych niepokojących odczuć. Ból rozpoczyna się w okolicy czoła i promieniuje (zazwyczaj jednostronnie) do skroni, policzka, nosa, a czasami nawet do zębów i żuchwy. Ból ten nigdy nie dotyka gałki ocznej, natomiast towarzyszą mu trwające w tym samym czasie, łzawienie, zaczerwienienie spojówek oraz świąd. Można także zaobserwować:
- opadanie powieki,
- zwężenie źrenicy,
- pocenie się
- zaczerwienienie na twarzy (po stronie bólu).
Czy wiesz że: klasterowe bóle głowy mogą czasami być mylone z migreną?
Okres trwania dolegliwości trwa od 15 do maksymalnie 180 minut. Napady bólu odczuwane są przez pacjenta w tak zwanych „klasterach” (stąd też nazwa). Są to okresy kiedy pacjent odczuwa powtarzające się epizody tej dolegliwości. Zazwyczaj cechuje je regularność, co bardziej „doświadczonym” pacjentom pozwala czasami na prognozowanie wystąpienia objawów. Klaster trwa zazwyczaj od 3 do 6 tygodni i powtarza się co kilka miesięcy lub nawet lat. W czasie ataku chory odczuwa znaczne pobudzenie. Zazwyczaj epizody bólu pojawiają się 4 razy na dobę, zazwyczaj podczas drzemki lub snu.
Przyczyny klasterowego bólu głowy
Jak powiedzieliśmy sobie na wstępie, dokładny mechanizm tej przypadłości jest nieznany. Ostatnio jako najbardziej rzetelną uważa się teorię zakładającą zakłócenia pomiędzy połączeniami nerwu trójdzielnego oraz twarzowego i ich składowych odpowiadających za reakcje układu współczulnego (reakcje organizmu, które pojawiają się w sytuacji stresowej: rozszerzenie źrenic, pocenie się i wiele innych). Założenie to jednak nie zostało jednoznacznie potwierdzone. Na wystąpienie tej choroby mają także uwarunkowania genetyczne, oraz jak wspomnieliśmy wcześniej płeć.
Leczenie klasterowego bólu głowy
Czasami ze względu na krótki okres występowania dolegliwości podawanie jakichkolwiek leków jest daremne, ponieważ epizod ustępuje zanim przyjęte środki będą miały szanse zadziałać. Niemniej istnieją preparaty wykorzystywane na tym polu. Przykładem jest sumatryptan (jeden z leków używany głównie do leczenia migreny).
Zapamiętaj: Klasterowy ból głowy ma charakter napadowy, pojawia się po jednej stronie głowy i ma bardzo wysokie natężenie.
W zniesieniu dolegliwości może także pomóc wdychanie czystego tlenu. Opracowano także system profilaktycznego podawania niektórych leków w celu zapobiegania występowania epizodów bólowych. Walproinian sodu (substancja działająca na przekaźnictwo nerwowe w mózgu; wykorzystywana zwłasza w leczeniu padaczki) jest jednym z kilku środków podawanych pacjentom w celu zapobiegania napadom. Szybkie podanie pacjentowi deksametazonu (lek z grupy sterydów) dożylnie doprowadza czasami do przerwania ataku bólu.
Domowe sposoby na klasterowy ból głowy
Nie ma żadnych skutecznych domowych sposobów na tę dolegliwość. Tak naprawdę to wszelkiego rodzaju okłady o różnej temperaturze, napary ziołowe i inne tego typu praktyki mogą zaostrzyć ból, gdyż zmiany temperatury podejrzewane są o udział w mechanizmie tego zjawiska. Leki z „domowej apteczki” także nie będą skuteczne. Wskazana jest zmiana pozycji w momencie odczuwania dolegliwości. Z relacji pacjentów wynika, że ulgę przynosi chodzenie. Niewskazanym zatem jest leżenie w łóżku podczas ataku.
Klasterowy ból głowy a dieta
Wskazanym jest wyeliminowanie ze swojego jadłospisu wszystkich produktów, które zawierają substancje rozszerzające naczynia. Przykładami są:
- buraki,
- wędliny,
- owoce pochodzące z hodowli szklarniowych,
- produkty z dużą ilością konserwantów.
Ostatnie badania nad dietą ketogeniczną dają nadzieję na opracowanie jadłospisu dla pacjentów z tym schorzeniem, który umożliwiłby zmniejszenie ilości występowania ataków bólu. Udowodniono, że pacjenci, którzy podczas przeprowadzania eksperymentu byli na diecie ketogenicznej doznawali mniejszej ilości napadów bólowych niż pacjenci, którzy nie zmieniali swoich dotychczasowych nawyków żywieniowych.
Widzimy, że pojęcie bólu głowy nie jest wcale takie jednoznaczne, jak na ogół mogłoby się nam wydawać. Może mieć on bardzo różne podłoże oraz objawy towarzyszące. Z tego względu nie należy bagatelizować tego zjawiska i każdy powtarzający się epizod bólowy lub z towarzyszącymi innymi symptomami, powinien być skonsultowany z lekarzem celem wyjaśnienia natury dolegliwości.