W obecnych czasach pojawia się i diagnozuje coraz więcej różnego typu zaburzeń odżywiania. Większość z nas kojarzy takie jednostki chorobowe jak anoreksja czy bulimia, jednak wraz z rozwojem medycyny okazuje się, że coraz więcej rozmaitych nieprawidłowości definiowanych jest jako choroby. Jedną z takich przypadłości jest spaczone łaknienie, nazywane inaczej pica.
Co to jest łaknienie spaczone?
Łaknienie spaczone jest to choroba psychiczna, która polega na spożywaniu substancji niejadalnych. Jako jednostki chorobowe rozróżnia się dwie jej odmiany – występującą u niemowląt i dzieci oraz postać dorosłą. Wersja dziecięca kwalifikowana jest jako zaburzenie zachowania i emocji, natomiast ta występująca u dorosłych zalicza się do zaburzeń odżywiania. Pica może być też objawem i składową innych zaburzeń, wtedy nie diagnozujemy jej jako osobnej jednostki chorobowej. Zdarza się, że tego typu zachowanie obserwujemy u osób niepełnosprawnych umysłowo, cierpiących na schizofrenią czy w zespole Kleinego-Levina.
Łaknienie spaczone – objawy
Pica objawia się zjadaniem rzeczy niejadalnych – ziemi, farby, drewna, papieru, lodu, a nawet kału. Może to dotyczyć tak naprawdę każdej substancji, która nie jest jadalna, a chory czuje przymus spożywania jej. Istnieją dokładne kryteria, które muszą być spełnione aby rozpoznać spaczone łaknienie. W postaci dziecięcej musi to być zjadanie utrwalone i powtarzalne co najmniej 2 razy w tygodni produktów niejadalnych przez okres minimum miesiąca.
Czy wiesz że: wśród małych dzieci nawet 30% przejawia czasowo objawy spaczonego łaknienia, które mijają z czasem? Jest to jednak najczęstsze zaburzenie odżywiania u osób z niepełnosprawnościami umysłowymi i zaburzeniami rozwoju.
Diagnozuje się ją u dzieci po drugim roku życia, wcześniej bowiem ciężko określić, czy dziecko jest w stanie oddzielić produkty jadalne od niejadalnych. Należy również wykluczyć inne zaburzenia, których pica może być tylko składową. Konieczne jest także uwzględnienie kontekstu kulturowego – rzeczy niejadalne w jednym środowisku, w innym są uważane za normalne do spożycia. Diagnozę u dorosłych opisujemy pod kategorią zaburzeń odżywiania. Musi trwać ono również co najmniej miesiąc i być związane ze zjadaniem produktów niejadalnych. Często jest to zaburzenie wstydliwe i nie akceptowane w kręgu kulturowym chorego. Podobnie jak u dzieci należy wykluczyć też inne dolegliwości, w tym ciążę, która czasami sprzyja podobnym zachowaniom.
Łaknienie spaczone – przyczyny
Jak w większości zaburzeń psychicznych – etiologia łaknienia spaczonego nie jest do końca poznana. Może być ona odbiciem problemów społecznych i rodzinnych, zwłaszcza u dzieci, które w ten sposób odreagowują rozmaite sytuacje. Pod uwagę brana jest także teoria o niedoborach żywieniowych i brakach w mikro i makroelementach. Podświadomie organizm może bowiem poszukiwać różnych substancji, by uzupełnić te braki. Szczególnie pica łączona jest z niedoborami żelaza, jednak jedna końcowa przyczyna powstawania zaburzenia nie została poznana.
Łaknienie spaczone – leczenie
W diagnostyce najpierw należy poszukiwać przyczyn uchwytnych np. owych niedoborów – w tym przypadku możemy zastosować leczenie przyczynowe w postaci zmiany diety czy wprowadzenia leków i suplementów. Jeżeli jednak przyczyna taka nie zostanie znaleziona należy rozważyć inne metody leczenia.Schorzenie to często wytężonej pracy terapeutycznej, ale jest ona konieczna jeżeli przypadłość trwa dłuższy czas. Zdarza się, że pica ustępuje samoistnie, jeśli jednak tak się nie stanie konieczna jest terapia, zwykle w nurcie poznawczo-behawioralnym lub w przypadku dzieci terapia rodzinna.
Zapamiętaj: Łaknienie spaczone jest to choroba psychiczna, która polega na spożywaniu substancji niejadalnych. Jako jednostki chorobowe rozróżnia się dwie jej odmiany - występującą u niemowląt i dzieci oraz postać dorosłą.
Pica, czyli łaknienie spaczone może wiązać się z wieloma nieprzyjemnymi konsekwencjami. Może spowodować zatrucie, zakażenia pasożytami czy rozmaite dolegliwości z przewodu pokarmowego. U osób starszych jest również często przyczyną stresu i wstydu, iż nie potrafią one opanować takiego postępowania. Ważne jest aby skierować takich chorych do specjalistów, bowiem spaczone łaknienie może skończyć się nawet tragicznie w wyniku spożycia np. toksyn. Diagnostyka i leczenie powinno być wielotorowe, a u dzieci jeśli przedłuża się nie może być to traktowane jako wariant prawidłowego rozwoju.