Co to jest mutyzm? Objawy, przyczyny, rodzaje i sposoby leczenia – copy

Zaburzenia komunikacji werbalnej utrudniają znacznie rozwój oraz codzienne funkcjonowanie dziecka w szkole oraz wśród rówieśników. Komunikacja społeczna jest kluczowa w prawidłowej ścieżce edukacyjnej oraz zawodowej, dlatego diagnostyka tego rodzaju zaburzeń oraz ich leczenie jest szczególnie ważne i potrzebne. Z tego względu warto dowiedzieć się więcej o problemie mutyzmu.

Co to jest mutyzm?

Mutyzm, to brak lub ograniczenie reakcji słownej, pomimo kierowanych do chorego poleceń. Zjawisko mutyzmu występuje przy pełnym rozumieniu mowy oraz umiejętności posługiwania się pismem. Mutyzm to inaczej zahamowanie komunikacji werbalnej. Nazwa mutyzm pochodzi od łacińskiego słowa mutus, które dosłownie oznacza niemy.

Spektrum mutyzmu może być bardzo różne – od całkowitego braku reakcji słownych (mutyzm całkowity), do wybiórczego, sytuacyjnego zahamowania mowy (mutyzm wybiórczy, selektywny). W literaturze znany jest podział na mutyzm organiczny i mutyzm funkcjonalny. Podział ten wynika z przyczyn braku komunikacji werbalnej.

Źródło: Anna Skoczek, PRZYCZYNEK W SPRAWIE ETIOLOGII MUTYZMU, Logopedyczna perspektywa, Neurolingwistyka Praktyczna, 2017, nr 3, ISSN 2450-5072.

Rodzaje mutyzmu

Newsletter Medovita - przydatne informacje, dostęp do nowych e-booków przed premierą.
Zapisuję się

Mutyzm całkowity – w tym przypadku dziecko nie mówi w ogóle – nie używa mowy w żadnej sytuacji życiowej. Mimo braku komunikacji werbalnej starsze dzieci potrafią komunikować się pisemnie. Mutyzm całkowity nazywany jest także mutyzmem histerycznym. Wynika najczęściej z trudnych przeżyć, jego przyczyna leży w psychice dziecka. Można zauważyć dodatkowe objawy, takie jak:

  • dysfagia – czyli trudności z połykaniem pokarmów;
  • brak łaknienia;
  • upośledzona mimika twarzy – tak zwana twarz maskowata.

Mutyzm wybiórczy (nazywany inaczej mutyzmem selektywnym) – ten rodzaj mutyzmu pojawia się najczęściej między 3, a 5 rokiem życia i objawia się wybiórczością mówienia, co oznacza, że dziecko w pewnych sytuacjach mówi, a w innych zaś nie. Częściej dotyczy dziewczynek. Ten rodzaj mutyzmu związany jest często z wycofaniem społecznym i lękiem. W tym przypadku nie obserwujemy uszkodzenia aparatu mowy ani uszkodzeń mózgu. Dzieci z problemem mutyzmu wybiórczego chętnie mówią w obecności osób im bliskich, jednak w towarzystwie obcych (na przykład nauczycieli, czy dalszych krewnych) milczą. Do dodatkowych objawów mutyzmu wybiórczego należy przede wszystkim:

  • unikanie kontaktu wzrokowego z rozmówcą, kierowanie wzroku w dół lub w bok;
  • głowa i ramiona są lekko przygięte do przodu, kończyny są zaś sztywne i napięte;
  • może być obecne zahamowanie aktywności ruchowej;
  • uboga mimika twarzy.

Przyczyny mutyzmu

Przyczyną mutyzmu organicznego może być:

  • uszkodzenie narządów mowy – na przykład nieprawidłowości w budowie krtani, podniebienia, warg, czy języka;
  • uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego.

Mutyzm funkcjonalny (nazywany także psychogennym) można stwierdzić, gdy wykluczone zostało uszkodzenie mózgu oraz nieprawidłowości w obrębie narządów mowy. Pojawienie się tego rodzaju mutyzmu wiąże się z następującymi czynnikami zewnętrznymi:

  • silne przeżycia lękowe;
  • długotrwały, silny stres;
  • konflikty domowe;
  • alkoholizm u rodziców;
  • poniżanie przez rodziców;
  • utrata bliskiej osoby;
  • odrzucenie przez rodziców;
  • nieprawidłowa struktura rodziny.

Uważa się, że etiologia mutyzmu wybiórczego jest wieloczynnikowa. Wyróżnia się następujące czynniki, przyczyniające się do pojawienia mutyzmu selektywnego (wybiórczego):

  • biologiczne predyspozycje (nieśmiałość, wstydliwość, negatywizm);
  • fobia społeczna;
  • stresory związane ze środowiskiem (nowa szkoła, przedszkole, pojawienie się rodzeństwa);
  • zaburzenia lękowe u członków rodziny.

Mutyzm często pojawia się przy nałożeniu się na siebie dwóch czynników predysponujących, czyli predyspozycji biologicznej oraz urazu psychicznego. Uważa się, że takim urazem może być na przykład przemoc fizyczna, wykorzystywanie seksualne, czy nawet samo obserwowanie zachowań seksualnych. Mutyzmowi towarzyszą bardzo często inne zaburzenia, takie jak:

  • zaburzenia lękowe;
  • depresja;
  • moczenie nocne;
  • nadpobudliwość psychoruchowa;
  • zaburzenia odżywiania.

Na czym polega leczenie mutyzmu?

Mutyzm organiczny wymaga konsultacji laryngologicznej i ewentualnego leczenia nieprawidłowości w obrębie aparatu mowy. Mutyzm funkcjonalny (psychogenny) wymaga konsultacji w poradni psychologiczno-pedagogicznej. Konieczna może być także konsultacja psychiatryczna w celu wykluczenia innych schorzeń. Terapia logopedyczna mutyzmu powinna być dostosowana indywidualnie do każdego przypadku. Na początku konieczne jest sporządzenie odpowiedniego planu leczenia i realizacja zaplanowanych założeń.

Zastosowanie w leczeniu mutyzmu wybiórczego znajduje terapia behawioralna. Polega ona na stopniowym nakłanianiu dziecka do mówienia – na początku do jednej, wybranej osoby, a następnie na rozszerzaniu i włączaniu kolejnych osób. Ważna jest przede wszystkim edukacja rodziców i pracowników przedszkoli i szkół w zakresie problemu mutyzmu.

Problemy z komunikacją werbalną u dziecka mogą być kojarzone z tym, że jest ono po prostu nieśmiałe. Takie stwierdzenie jest szkodliwe, ponieważ opóźnia diagnozę oraz leczenie, co może prowadzić do utrwalenia problemu i zaburzeń rozwojowych dziecka. Nie warto bagatelizować objawów mutyzmu, ponieważ mogą one skutkować problemami emocjonalnymi, zahamowaniem rozwoju dziecka i jego niedostosowaniem społecznym.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *