Prawidłowy, ostry wzrok jest niezwykle ważnym zmysłem. Choroby prowadzące do pogorszenia ostrości widzenia w znacznym stopniu obniżają też jakość życia chorych. Wraz z wiekiem elementy składowe oka odpowiedzialne za widzenie do dali i do bliży starzeją się. Mówimy wtedy o prezbiopii, czyli starowzroczności, która jest naturalnym zjawiskiem zachodzącym wraz z wiekiem. Efektem tego jest stopniowe pogarszanie się widzenia bliskich obiektów, a w konsekwencji dobranie okularów do czytania. Czy prezbiopia dotyczy każdego? Czy jest groźna? Czy można ją wyleczyć?
Co to jest prezbiopia?
Gałka oczna ma kształt zbliżony do kuli, otacza ją ściana zbudowana z trzech warstw. Najbardziej zewnętrzna jest twardówka, która z przodu zamienia się w przezroczystą rogówkę. Najbardziej wewnętrzną warstwą jest siatkówka zbudowana z komórek czułych na światło, które wysyłają odpowiednie sygnały do mózgu. Światło padając na oko przechodzi przez rogówkę, następnie źrenicę stanowiącą otwór w ścianie gałki ocznej, pada na soczewkę, a potem przechodząc przez ciało szkliste ogniskuje się na siatkówce.
Zapamiętaj: Prezbiopia to wada wzroku, która polega na utracie ostrości widzenia postępującej wraz z wiekiem (pojawia się zwykle u osób po 45 roku życia).
Chabacano [CC BY-SA 3.0 (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/)]
Podstawą ostrego widzenia jest układ optyczny oka, dwoma najważniejszymi elementami tego układu są rogówka oraz soczewka, która załamuje światło wpadające do gałki ocznej tak aby padało na siatkówkę. Elastyczność soczewki i jej możliwość zmiany kształtu sprawia, że przy prawidłowym wzroku widzimy ostro zarówno elementy blisko nas jak i te daleko, jest to zjawisko akomodacji. Po 40 roku życia u wszystkich dochodzi do procesów w wyniku, których soczewka zaczyna tracić swoją elastyczność. Spada jej zdolność do zmiany kształtu. W konsekwencji dochodzi do pogorszenia widzenia przedmiotów do bliży np. czytania.
Objawy prezbiopii
Z początku można zaobserwować, że osoba z prezbiopią odsuwa od siebie przedmioty aby widzieć je lepiej. Z czasem wraz z postępem utraty zdolności do akomodacji przestaje to starczać. Początek objawów przypada zwykle na 40-45 rok życia, do całkowitej utraty akomodacji dochodzi zwykle ok. 65 roku życia. Przedmioty widziane z bliska stają się zamazane, przeczytanie tekstu z książki często nastręcza trudności lub jest niemożliwe.
Przyczyny prezbiopii
Jakie są przyczyny prezbiopii? Jak już wspomniano, prezbiopia wynika ze spadku zdolności soczewki do akomodacji. Staje się ona mniej elastyczna i nie zmienia tak łatwo kształtu. W wyniku tych procesów aparat optyczny oka nie jest w stanie zapewnić każdorazowo aby światło padało bezpośrednio na siatkówkę. W konsekwencji dochodzi do pogorszenia ostrości widzenia przedmiotów w bliży.
Leczenie prezbiopii
Wyróżniamy chirurgiczne i niechirurgiczne metody leczenia. Obecnie najbardziej popularną metodą korekcji jest noszenie okularów.
Niechirurgiczne:
- Korekcja okularowa
- Leczenie farmakologiczne – istnieją dwie podstawowe opcje leczenia: zmiękczanie soczewki lub zwężanie źrenicy.
W przypadku pierwszej metody stosowane są krople z estrem kwasu liponowego. Zwężenie źrenicy uzyskuje się poprzez stosowanie kombinacji pilokarpiny lub karbacholu z lekami przeciwzapalnymi, aby uniknąć miejscowej reakcji zapalnej. Prowadzi to do pogłębienia ostrości. Metody te znajduje się nadal w fazie badań, ale wyniki jej są obiecujące, zwłaszcza w przypadku lekkiej i umiarkowanej prezbiopii. W przyszłości mogą stanowić poważną alternatywę.
Czy wiesz że: prezbiopia wcześniej ujawnia się u osób z nadwzrocznością (noszących okulary “plusy”), a później u osób z krótkowzrocznością czyli noszących “minusy”?
Chirurgiczne
- zabiegi na rogówce
- zabiegi na soczewce – korekcja prezbiopii może być wykonana podczas zabiegu usunięcia zaćmy. Zarówno prezbiopia jak i zaćma rozwijają się u pacjentów w podeszłym wieku. Zmętniała soczewka jest usuwana i zastępowana nową, sztuczną. Należy pamiętać, że sztuczna soczewka nie posiada zdolności do akomodacji w związku z tym nie eliminuje to całkowicie potrzeby noszenia okularów.
Jakie okulary są odpowiednie dla prezbiopów?
Dobranie odpowiednich okularów jest niezwykle ważne i uzależnione od wielu czynników takich jak: wiek pacjenta, obecność krótko- lub dalekowzroczności, inne wady wzroku, potrzeby pacjenta. W korekcji zazwyczaj stosujemy okulary jednoogniskowe. Umożliwiają one ostre widzenia na daną odległość, są więc one przeznaczone tylko do widzenia z daleka, z bliska lub do odległości pośrednich. Oznacza to, że potrzebne może być noszenie kilku par okularów np. do komputera, do czytania itd.
Możemy też zastosować okulary progresywne i dwuogniskowe, ich zasada działania różni się szczegółami. Górny segment takich okularów umożliwia korekcję wzroku do dali, natomiast dolny do bliży. W przypadku okularów progresywnych zmiana wielkości korekcji pomiędzy segmentami jest płynna. W przypadku okularów dwuogniskowych brak płynnej progresji.
Prezbiopia jest spowodowana naturalnym procesem starzenia się aparatu optycznego oka. Początkowe objawy rozwijają się u osób po 40 roku życia. Objawem prezbiopii jest utrudnienie w czytaniu tekstów z bliska. Istnieją liczne metody leczenia prezbiopii od kropli stosowanych w łagodnych przypadkach, poprzez okulary do metod chirurgicznych. Najpopularniejszą metodą korekcji są okulary, tym niemniej czasami do komfortowego funkcjonowania potrzeba kilku par. Istnieje możliwość połączenia zabiegów usunięcia zaćmy i korekcji prezbiopii.