Co to jest sterydofobia i jak ją leczyć? Objawy, przyczyny i diagnostyka sterydofobii

Fobia to uporczywy, nadmierny, nierealistyczny strach przed przedmiotem, osobą, zwierzęciem, czynnością lub sytuacją. Jest to rodzaj zaburzenia lękowego. Osoba z fobią albo stara się unikać tego, co wywołuje strach, albo znosi go z wielkim niepokojem i cierpieniem. Na przykład można bać się tylko pająków (arachnofobia), czy kotów (ailurofobia). Istnieje też możliwość obawy przed stosowaniem leków. W tym przypadku możemy spotkać się z określeniem sterydofobii. Czym ona jest i czy można ją leczyć?

Co to jest sterydofobia?

Sterydofobia jest to lęk przed stosowaniem glikokortykosteroidów. Często pacjenci mogą mieć obawy związane z ich przyjmowaniem, co może skutkować niestosowaniem się do zaleceń lekarza lub nawet odmową recepty. Glikokortykosteroidy mają szerokie możliwe zastosowania. Działają one poprzez zmniejszenie stanu zapalnego i aktywności układu odpornościowego. Stosowane są między innymi w leczeniu chorób autoimmunologicznych, w których to układ immunologiczny nie działa prawidłowo i atakuje własne, zdrowe komórki ludzkiego organizmu. Ponadto stosuje się je w leczeniu chorób zapalnych. Zapalenie charakteryzuje się zaczerwienieniem, nadmiernym uciepleniem, obrzękiem i bólem. Sterydy zmniejszają produkcję zapalnych substancji chemicznych, aby zminimalizować uszkodzenia tkanek.

Zapamiętaj: Niestety nie ma badania, które można wykonać w celu wykrycia sterydofobii.

Efekty glikokortykosteroidów wywołane na organizmie człowieka są liczne i obejmują zmiany w metabolizmie węglowodanów, białek i lipidów, utrzymanie równowagi płynów i elektrolitów oraz zachowanie prawidłowego funkcjonowania układu sercowo-naczyniowego, układu odpornościowego, nerek, mięśni szkieletowych, układu hormonalnego i układu nerwowego. Z tego powodu służą do leczenia wielu chorób, ponieważ efekt ich działania pozwala na szybką poprawę stanu pacjenta. Glikokortykosteroidy są stosowane między innymi w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów, tocznia rumieniowatego układowego, nieswoistego zapalenia jelit, astmy, atopowego zapalenia skóry i wielu innych schorzeń. Leki te pomagają również tłumić układ odpornościowy, aby zapobiec odrzuceniu narządu u biorców przeszczepów.

Glikokortykosteroidy podaje się na wiele różnych sposobów, w zależności od leczonej choroby:

  • Doustnie – pomagają w leczeniu stanu zapalnego i bólu związanego z niektórymi stanami przewlekłymi, takimi jak reumatoidalne zapalenie stawów i toczeń rumieniowaty układowy;
  • Wziewnie – za pomocą inhalatora np. w przypadku astmy;
  • Donosowo – za pomocą aerozolu, łagodzą stan zapalny błony śluzowej nosa oraz zatok;
  • W postaci kropli do oczu – ta forma pomaga leczyć obrzęk po operacji oka;
  • Miejscowo – kremy i maści mogą pomóc w leczeniu wielu chorób skóry;
  • Przez wstrzyknięcie – ta forma jest często stosowana w leczeniu objawów zapalenia mięśni i stawów.

Z publikacji naukowych na temat sterydofobii wynika, że negatywne odczucia i przekonania na temat sterydów mogą wynikać bardziej z dezinformacji niż z irracjonalności. Dlatego ważne jest, aby wiedzieć z jakiego powodu stosuje się te leki i jakie jest ich działanie. Pozwala to zrozumieć, że są one niezbędne, aby leczyć niektóre choroby. Dodatkowo dzięki właściwościom przeciwzapalnym szybko niwelują objawy. Szczególnie dobrze widać to na przykładzie astmy, w której wziewne glikokortykosteroidy są stosowane nawet w sytuacjach zagrożenia życia, gdy występuje nagły silny napad duszności. To dzięki nim chorzy z nadmiernym skurczem oskrzeli objętych zapaleniem, odczuwają ulgę.

Dodatkowo ważne jest, aby być świadomym działań niepożądanych glikokortykosteroidów jakie mogą wystąpić. Należą do nich:

  • nadciśnienie tętnicze;
  • upośledzenie tolerancji glukozy lub cukrzyca;
  • zmniejszenie stężenia potasu we krwi (może powodować zaburzenia rytmu serca);
  • przyrost masy ciała;
  • rozstępy na skórze brzucha, ud, pośladków, piersi i niekiedy ramion;
  • trądzik;
  • osłabienie siły mięśniowej;
  • zapalenie błony śluzowej żołądka lub wrzody żołądka;
  • zaburzenia miesiączkowania u kobiet;
  • zaburzenia emocjonalne (depresja, chwiejność emocjonalna, upośledzenie czynności poznawczych, zaburzenia snu);
  • osłabienie odporności, zwiększenie ryzyka poważnych zakażeń;
  • osteoporoza, zwiększenie ryzyka złamań;
  • zaćma.

Czy u każdego pojawiają się skutki uboczne sterydów? Nie. Częstotliwość występowania efektów ubocznych zależy od osoby. Jeśli stosowanie sterydów jest krótkie (od kilku dni do kilku tygodni), możliwe jest, że żaden z wymienionych skutków ubocznych nie wystąpi. Wymienione działania niepożądane na ogół nie pojawią się, gdy od czasu do czasu podaje się zastrzyki steroidowe z powodu zapalenia stawów czy zapalenia ścięgien. Jeśli jednak stosowanie sterydów wiąże się z dużymi dawkami i jest długotrwałe (od kilku miesięcy do kilku lat) to wiąże się to ze zwiększonym prawdopodobieństwem wystąpienia działań niepożądanych. Ponadto warto pamiętać, że skutki uboczne różnią się w zależności od drogi podania leku. Glikokortykosteroidy stosowane doustnie lub dożylnie częściej mogą wywołać ogólnoustrojowe skutki uboczne takie jak np. przyrost masy ciała, czy cukrzycę. Natomiast gdy zastosujemy sterydy miejscowe na dużą powierzchnię skóry, może prowadzić to do zmian zanikowych skóry. Inne, możliwe objawy to pieczenie, zaczerwienienie i rumień w miejscu aplikacji.

Objawy sterydofobii

Newsletter Medovita - przydatne informacje, dostęp do nowych e-booków przed premierą.
Zapisuję się

Często zdarza się, że pacjenci, którzy mają sterydofobię nie stosują glikokortykosteroidów zaleconych przez lekarza. Objawia się to wtedy przede wszystkim brakiem poprawy, która powinna wystąpić po zastosowaniu glikokortykosteroidów oraz dalszym występowaniem objawów charakterystycznych dla choroby podstawowej. W przypadku astmy charakterystyczne jest częstsze występowanie zaostrzeń choroby, które mogą się wiązać nawet z hospitalizacją. Podczas ustalania leczenia u pacjentów cierpiących na tę chorobę bardzo ważne jest aby lekarz najpierw zwrócił uwagę, czy leki są przyjmowane przez pacjenta regularnie, a dopiero później modyfikował leczenie.

Przyczyny sterydofobii

Przyczyny sterydofobii często wywodzą się z sytuacji, w której pacjent jest świadomy, że glikokortykosteroidy mogą wywołać wiele działań niepożądanych i boi się, że wystąpią one również u niego. Pochodzenie fobii steroidowej jest niejasne. Jednak uważa się, że stan ten jest związany z negatywnymi reklamami w mediach, czy niezrozumieniem działania glikokortykosteroidów.

Diagnostyka sterydofobii

Niestety nie ma badania, które można wykonać w celu wykrycia sterydofobii. Najważniejsza jest rozmowa z pacjentem, podczas której można wywnioskować irracjonalny strach przed przyjmowaniem glikokortykosteroidów. Co więcej ludzie, którzy mają sterydofobię nie stosują się do zaleceń lekarza i nie ma wtedy poprawy w leczeniu choroby oraz często pojawiają się powikłania i jej zaostrzenia. Najnowszym narzędziem badawczym dotyczącym steroidofobii jest skala Topical Corticosteroid Phobia (TOPICOP). Ocenia ona wiedzę, strach i przestrzeganie zaleceń lekarza dotyczących przyjmowania glikokortykosteroidów.

Jak leczyć sterydofobię?

Najważniejszą rolę w leczeniu sterydofobii odgrywa edukacja pacjentów i dokładne tłumaczenie zasadności zastosowania glikokortykosteroidów. Jednak w 2020 roku naukowcy ze Stanów Zjednoczonych przeprowadzili badanie dotyczące interwencji edukacyjnej w celu zmniejszenia fobii steroidowej u dorosłych leczonych miejscowo kortykosteroidami. Uczestnicy otrzymali standardową opiekę medyczną. Interwencja polegała na pokazaniu 2,5-minutowego filmu przedstawiającego starszą pacjentkę i jej wnuka-studenta medycyny, omawiających niepożądane skutki sterydów i obawy dotyczące leczenia. Sterydofobię oceniano po 1 i 3 miesiącu w skali Topical Corticosteroid Phobia (TOPICOP). Interwencja poprawiła wiedzę pacjentów na temat sterydów. Jednak nie była ona skuteczna w zmniejszaniu strachu lub poprawie zgłaszanego przestrzegania zaleceń. Wynika z tego, że wysiłki zmierzające do poszerzenia wiedzy nie wydają się szczególnie skuteczne w zmniejszaniu obaw pacjentów.

Można rozważyć różne podejścia w celu zmniejszenia obaw pacjentów i poprawy przestrzegania zaleceń terapeutycznych. Bardzo ważne jest budowanie zaufania pacjenta do lekarza, który przezwycięża obawy pacjentów przed przepisanymi lekami. Skrócenie czasu do pierwszej wizyty po zaleceniu sterydów może pomóc w stworzeniu poczucia odpowiedzialności, które pozwoli przezwyciężyć strach. Rozmowa z pacjentami po kilku dniach pozwoliłaby na rozwianie wszelkich pojawiających się wątpliwości, a ponadto na upewnienie się, że w tym okresie nie wystąpiły żadne znaczące skutki uboczne. Należy pamiętać, że lekarze stosują glikokortykosteroidy tylko wtedy kiedy jest to konieczne, zaczynają leczenie od najmniejszych dawek, a także zmniejszają, je gdy choroba pozostaje pod kontrolą w celu zminimalizowania ich skutków ubocznych.

Sterydofobia stanowi dość duży problem w leczeniu niektórych schorzeń, które wymagają stałego podawania glikokortykosteroidów. Z tego powodu ważne jest, aby wiedzieć jak działają te leki oraz zdawać sobie sprawę z zagrożeń związanych z ich stosowaniem. Należy także pamiętać, aby w przypadku pojawienia się wątpliwości dotyczących przebiegu leczenia jak i niepokojących nas objawów należy się zwrócić do lekarza, który pomoże nam w lepszym zrozumieniu całej sytuacji i upewni się, że cała terapia przebiega prawidłowo.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *