Z pewnością wielu z nas, niektóre piosenki kojarzą się z jakimś obrazem ze wspomnień. Jednak, czy możemy sobie wyobrazić np. słyszenie kolorów? Wydaje się to niemożliwe. Tacy ludzie są wśród nas. Są oni dotknięci synestezją. Omówmy więc sobie, co to jest synestezja i jaką ma naturę?
Czym jest synestezja?
Najogólniej mówiąc, jest to rzadko występująca u ludzi zdolność do wywoływania wrażeń oddziałujących na dany zmysł przy pomocy innego. Brzmi to skomplikowanie, więc przytoczmy sobie przykład. Osoba z tą przypadłością może na przykład patrząc na kolor czerwony odczuwać ciepło lub kojarzyć konkretne wyrazy, cyfry z kolorami. W poniższy sposób synestetyk może postrzegać cyfry:
Wyróżnia się około 60 różnych wariantów synestezji. Pomimo, że pierwsze doniesienia o występowaniu tego zjawiska pochodzą z XIX wieku dopiero badania z ostatnich lat pozwoliły nieco więcej dowiedzieć się o jego naturze.
Objawy synestezji
Wspomniane wcześniej różne odmiany synestezji potrafią dawać różne objawy. Niemniej jednak zawsze podkreśla się zjawisko kojarzenia danych wrażeń zmysłowych z innymi. Najczęściej występują objawy charakterystyczne dla tych wariantów, które są najbardziej powszechne. W ich przebiegu chory zgłasza:
- zdolność słyszenia kolorów;
- widzenie tekstu “kolorowo” – każda litera ma swój kolor, mimo że w rzeczywistości tekst jest czarny, napisany na białym papierze;
- opisywanie innych, abstrakcyjnych dla innych odczuć: widzenie muzyki, czucie kolorów.
U synestetyków obserwuje się także kreatywność na bardzo wysokim poziomie. Z tego względu wiele tych osób odnosi duże sukcesy w muzyce, malarstwie oraz innych dziedzinach wymagających zdolności twórczych.
Synestezja a padaczka
Istnieją teorie, według których synestezja i padaczka są ze sobą połączone i mogą współwystępować. Natomiast na obecny moment nie są dostępne żadne wyniki badań, które pozwoliłyby na potwierdzenie lub obalenie tych spekulacji.
Przyczyny synestezji
Bardzo dużo i coraz częściej mówi się o genetycznym podłożu tej przypadłości. Osoby dotknięte synestezją zazwyczaj mają ją od urodzenia lub rozwija się ona u nich bardzo wcześnie. Ze względu na to, że regiony mózgu odpowiedzialne za odbieranie wrażeń zmysłowych są od siebie oddalone, naukowcy wierzą, że synestezja związana jest z dodatkowymi połączeniami pomiędzy tymi obszarami. Dzięki temu dany, aktywny region mógłby spowodować aktywację innego.
Zapamiętaj: Synestezja to przypadłość, która występuje częściej u kobiet, niż u mężczyzn.
Przykład: pobudzona kora wzrokowa mózgu pobudza obszar odpowiedzialny za słuch, w wyniku czego synestetyk ma wrażenie, że “słyszy” widziany kolor. Wskazuje się także współistnienie omawianej przypadłości razem z autyzmem i uszkodzeniami mózgu. Wrażenia synestetyczne mogą być wywoływane przez substancje chemiczne: narkotyki, alkohol czy nawet kofeinę.
Test na synestezję
Osoby, które ją u siebie podejrzewają mogą wykonać szybki test online. Trzeba pamiętać, że mogą one reprezentować różną jakość i należy zapoznać się z recenzjami każdego z nich. Istnieje także standaryzowany test “The Synesthesia Battery” (brak oficjalnego polskiego tłumaczenia).
Czy wiesz że: synestezja może dotyczyć od 2 do 4 procent społeczeństwa?
Jest on dostępny np. na stronie: https://www.synesthete.org/. Składa się on także z zestawu pytań, na podstawie ich odpowiedzi przyznawana jest punktacja pozwalająca określić występowanie lub brak synestezji u badanego. Uważa się, że jest to najbardziej wiarygodna próba diagnostyczna omawianej przypadłości. Istotną, i z pewnością pierwszą wskazówką, jest obserwacja siebie. Jeżeli danej osobie wydaje się, że na przykład “czuje” muzykę, widzi tekst na kolorowo oraz doświadcza innych wrażeń, które dla innych są abstrakcyjne – może być to demonstracja synestezji.
Leczenie synestezji
Niestety obecnie nieznane jest żadne leczenie na synestezję. Wiele osób które na na nią “cierpi” wbrew pozorom uważa ją za duży atut ze względu na kreatywność jaką ze sobą niesie. Niemniej wskazana jest konsultacja psychiatryczna, która pozwoli wykluczyć inne, ewentualne towarzyszące choroby.
Sławne osoby chorujące na synestezję
Jak wspomnieliśmy wcześniej, dużym plusem synestezji jest duza kreatywnośc. Nie dziwi więc fakt, że wśród ludzi sztuki, muzyki oraz kultury bez problemów możemy wskazać osoby nią dotknięte. Między innymi: Kanye West, Pharrell Williams, John Mayer, Tori Amos, Vincent van Gogh.
Coraz rzadziej synestezję postrzega się jako chorobę. Nie pogarsza ona jakości życia osób, które są nią dotknięte. Wręcz przeciwnie, kreatywność którą ze sobą niesie może otworzyć drzwi do kariery artystycznej, co widać na przykładzie wspomnianych wcześniej osób.Niemniej w każdym przypadku należy tą przypadłość skonsultować z lekarzem psychiatrą lub neurologiem w celu wykluczenia innych poważnych dolegliwości.