Wazektomia jest jednym ze sposobów antykoncepcji dla mężczyzn, jednak wydaje się, że jest mało popularna. Wynika to z tego, że w społeczeństwie bardziej promowane są inne metody zapobiegania ciąży, zwłaszcza te stosowane przez kobiety, takie jak np. doustna antykoncepcja hormonalna. Ponadto jest stosunkowo mało źródeł odpowiadających na nurtujące pytania dotyczące wazektomii. Jest to zabieg, który jest ingerencją w ciało, więc w trakcie podejmowania decyzji o jej wykonaniu mężczyzna powinien dowiedzieć się jakimi technikami chirurgicznymi się ją wykonuje, czy jest odwracalna i w pełni bezpieczna.
Co to jest wazektomia?
Wazektomia jest to rodzaj zabiegu chirurgicznego, który sprawia, że mężczyzna staje się bezpłodny. Operacja ta polega na przecięciu nasieniowodów, których funkcją jest transportowanie plemników z jąder do cewki moczowej. Gdy mężczyzna podda się wazektomii droga ta jest zablokowana i dzięki temu w nasieniu nie będą obecne komórki rozrodcze. Sam zabieg trwa zwykle nie dłużej niż 30 minut. Większość mężczyzn wraca do domu tego samego dnia, a powrót do zdrowia zajmuje mniej niż tydzień. Warto wspomnieć, że nie ma on wpływu na życie seksualne pacjenta.
Ponadto, wazektomia jest zabiegiem, który nie daje całkowitego rezultatu w momencie zabiegu i mężczyzna nie staje się bezpłodny od razu. Wewnątrz ciała pacjenta plemniki mogą przetrwać i w sprzyjających warunkach być obecne w nasieniu nawet do 3 miesięcy po zabiegu. Po tym okresie czasu należy zgłosić się do lekarza w celu zbadania nasienia, aby upewnić się, że nie ma w nim plemników. Bardzo ważne jest, aby mieć świadomość, że wazektomia nie chroni przed chorobami przenoszonymi drogą płciową, takimi jak kiła, rzeżączka, czy HIV. Mężczyźni, którzy przeszli wazektomię, powinni nadal stosować prezerwatywy, aby uniknąć zarażenia zarówno siebie jak i partnerki. Decyzja dotycząca poddania się wazektomii powinna być bardzo dobrze przemyślana i mężczyzna musi być pewny, że nie chce w przyszłości mieć dzieci, ponieważ odwrócenie jej skutków jest operacją znacznie bardziej skomplikowaną. Należy pamiętać, że przywrócenie drożności nasieniowodów tak jak i wazektomia nie jest refundowane. Cena zabiegu przywrócenia płodności znacznie przewyższa koszt pierwotnego zabiegu. Ta metoda antykoncepcji jest skierowana do wszystkich par, które w świadomy sposób podjęły decyzję o nieposiadaniu większej ilości potomstwa bądź całkowicie chcą z niego zrezygnować. Również zła tolerancja antykoncepcji hormonalnej przez kobiety może być wskazaniem do jej zastosowania. Kolejnym bardzo ważnym wskazaniem do przeprowadzenia tego zabiegu są powody zdrowotne mężczyzny, w tym choroby genetyczne, których przekazanie dziecku jest wysoce prawdopodobne i które spowodowałyby jego cierpienie lub przedwczesną śmierć.
Wazektomia może nie być dobrym wyborem dla mężczyzny, który nie ma wsparcia w podejmowaniu decyzji, ale również gdy rozważa operację jedynie w celu zadowolenia partnerki. Nie jest to dobry pomysł również dla młodych osób, których decyzja w przyszłości może ulec zmianie, a także dla tych, którzy planują później mieć dzieci, a za pomocą tego zabiegu chcą uzyskać tymczasową bezpłodność. Niestety, nie każda operacja odwrócenia wazektomii się udaje, dlatego ważne jest, aby podejść do tematu rozważając wszystkie za i przeciw.
Ryc.: Schemat wazektomii
Źródło: http://www.healthandfitnesstalk.com/
Jak wygląda zabieg wazektomii?
Wazektomia najczęściej wykonywana jest w gabinecie urologa, lekarza specjalizującego się w męskim układzie moczowym i rozrodczym.
Istnieją dwa sposoby wykonania wazektomii:
● Konwencjonalna, przy użyciu skalpela, w której lekarz wykonuje małe nacięcie w mosznie, aby uwidocznić nasieniowód. Wycina niewielką jego część, a następnie zamyka powstałe końce szwem lub klipsem. W celu ich uszczelnienia wykonuje się kauteryzację termiczną (czyli koagulację). Taką procedurę lekarz wykonuje na obu jądrach. Następnie, za pomocą kilku szwów urolog zamyka rany moszny po nacięciach.
● Metoda bez użycia skalpela, polega na znalezieniu nasieniowodu pod skórą i jego stabilizacji za pomocą odpowiedniego przyrządu. Następnie za pomocą ostrego narzędzia lekarz wykonuje niewielkie nakłucie tak, aby uwidocznić każdy z nasieniowodów w celu ich przecięcia, podwiązania (stąd potoczna nazwa wazektomii – podwiązanie nasieniowodów) oraz wykonania kauteryzacji obu końców. W tym przypadku nie ma potrzeby zszywania ran po zabiegu, ponieważ są one bardzo małe. Metoda ta ma na celu zmniejszenie powikłań takich jak krwawienie, infekcja czy ból.
W obu przypadkach pacjent nie śpi podczas zabiegu. Urolog stosuje jedynie znieczulenie miejscowe. Po wazektomii może wystąpić obrzęk i zasinienie moszny, który powinien ustąpić w ciągu około 2 tygodni.
Wazektomia laserowa
Wśród postępów techniki w różnych dziedzinach medycyny np. w okulistyce do korekcji wzroku, czy w dermatologii, laser cieszy się ogromnym uznaniem. Sprawia, że zabiegi mogą być bezbolesne, obarczone mniejszym ryzykiem powikłań i okres powrotu do zdrowia jest o wiele krótszy porównując z zabiegami wykonywanymi innymi technikami. Laser w urologii jest wykorzystywany m.in. do niszczenia kamieni nerkowych. W przypadku wazektomii nie możemy w pełni wykorzystać jego dobrodziejstw, ponieważ i tak nie uniknie się nacięcia skóry zapewniającego dostęp do nasieniowodu. Poza zwiększeniem kosztów zabiegu, technologia laserowa nie sprawia, że wazektomia jest szybsza czy skuteczniejsza. Ponadto nie oferuje zwiększonej odwracalności, co sprawia, że ta metoda nie stanowi lepszej alternatywy od innych dostępnych w dzisiejszych czasach.
Czy wazektomia jest odwracalna?
To pytanie jest bardzo ważne w trakcie podejmowania decyzji o wazektomii, ponieważ człowiek nigdy nie jest w stanie przewidzieć jak będzie wyglądała przyszłość. Około 6% mężczyzn, którzy przeszli wazektomię decyduje się na operację przywrócenia ciągłości nasieniowodów, czyli rewazektomię. Jest to możliwe, jednak jest ona znacznie trudniejsza technicznie. Jest to spowodowane tym, że pozostałe końce nasieniowodów są krótsze od pierwotnego, a także tym, że po pierwszej operacji powstała tkanka bliznowata, która utrudnia przeprowadzenie zabiegu. Badania wykazały, że najczęściej na tą operacje decydują się mężczyźni, którzy zdecydowali się na wazektomię przed 30 rokiem życia. W związku z obserwowanym wzrostem ilości rozwodów kolejną przyczyną jest zmiana stanu cywilnego. Operacja odwrócenia wazektomii wykonywana jest w znieczuleniu podpajęczynówkowym, polegającym na wprowadzeniu znieczulenia za pomocą igły do kanału rdzenia kręgowego podczas którego pacjent zachowuje świadomość lub ogólnym, podczas którego pacjent całkowicie usypia. Operacja ta jest bardzo skomplikowana i wymaga użycia mikroskopu. Polega ona na przywróceniu ciągłości i zapewnieniu drożności nasieniowodów.
Zapamiętaj: Koszty wazektomii w Polsce wahają się od 1500 do 2500 PLN.
W części przypadków zabieg ten nie przywraca fizjologicznych zdolności rozrodczych u mężczyzny. Operacja ta może być nieskuteczna w 15 – 70% w zależności od tego ile czasu upłynęło od wykonania wazektomii i od doświadczenia lekarza. Nie oznacza to jednak, że nie ma innego sposobu na to, aby mężczyzna mógł mieć dzieci. Istnieje możliwość przeprowadzenia zabiegu biopsji jąder polegającego na pobraniu za pomocą strzykawki z igłą materiału zawierającego plemniki, które zostaną wykorzystane w procedurze domacicznego podania nasienia lub w sztucznym zapłodnieniu, zwanym in vitro. Inną możliwością jest umieszczenie nasienia w banku nasienia przed zabiegiem wazektomii. Może ono zostać w późniejszym czasie wykorzystane do przeprowadzenia procedur medycznych, które mogą umożliwić posiadanie dzieci.
Skuteczność wazektomii
Mężczyzna decydujący się na wazektomię powinien też wiedzieć, że zabieg w 1 na 1000 przypadków nie kończy się powodzeniem, a tzw. samoistne, późne odtworzenie ciągłości nasieniowodów jest możliwe, co oznacza, że jego skuteczność wynosi nieco mniej niż 100%. Jednak badania wykazały, że jest to najlepsza forma antykoncepcji dla mężczyzn. Zabieg ten jest również bezpieczny i może wywołać niewiele działań niepożądanych związanych głównie z ingerencją w ciało. Zaliczamy do nich: stan zapalny, zasinienie moszny, czy wyczuwalne w dotyku zgrubienie podwiązanych nasieniowodów. W przypadku pojawienia się gorączki lub bólu w okolicy jąder należy skonsultować się z lekarzem. Powikłania te występują jednak bardzo rzadko.
Ile kosztuje wazektomia?
Koszty wazektomii w Polsce wahają się od 1500 do 2500 PLN. Decydując się na ten zabieg warto wziąć pod uwagę również fakt, że w przyszłości można zmienić decyzję i będzie potrzebna operacja odwrócenia wazektomii. Jest niewielu urologów w Polsce którzy ją wykonują, dlatego jej koszt jest bardzo wysoki – od 12 500 do 25 000 PLN.
Czy wiesz że: prowadzone jest wiele badań, mających na celu analizowanie skutków wazektomii, które wykazały, że poddanie się zabiegowi nie zwiększa ryzyka wystąpienia chorób autoimmunologicznych (np. reumatoidalne zapalenie stawów), chorób układu krążenia, raka prostaty i zaburzeń seksualnych w późniejszym okresie życia? Jednak aby uzyskać więcej dowodów, nadal potrzebna jest obserwacja pacjentów.
W świetle prawa występują różne spojrzenia na to, czy wazektomia w Polsce jest legalna. Problem pojawia się, gdy mężczyzna decyduje się na zabieg, kiedy nie ma medycznego uzasadnienia np. w postaci zwiększonego ryzyka przekazania choroby genetycznej dziecku. Polski prawnik Jarosław Warylewski w swojej książce pt. “Prawo karne. Część ogólna” napisał, że wazektomia “na życzenie” jest legalna w przypadku pełnej i świadomej zgody pełnoletniego pacjenta wyrażonej na piśmie przed zabiegiem. Ponadto w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej nie ma zapisu, który mówiłby o tym, że wazektomia jest zabroniona i karana.
Podsumowując, wazektomia jest prostą, tanią i bezpieczną procedurą obarczoną niewielkim odsetkiem powikłań. Jednak musi być ona dokładnie przemyślana. Przed zabiegiem dużą rolę odgrywa właściwe i staranne podejście lekarza do pacjenta w czasie konsultacji wstępnej, co pomaga podjąć decyzję o zabiegu.