Mięso wieprzowe lub dziczyzna nie poddane odpowiedniej obróbce termicznej mogą przyczynić się do rozwoju niebezpiecznych dla zdrowia chorób. Osoby spożywające niedogotowane dania mięsne znajdują się w grupie zwiększonego ryzyka zachorowania na włośnicę (trychinozę). Jakie są główne objawy tej groźnej choroby i jak się ją leczy?
Co to jest włośnica?
Włośnica jest chorobą pasożytniczą, odzwierzęcą, wywoływaną przez nicienia z rodzaju Trichinella. W Polsce najczęściej jest to T. spiralis (włosień kręty), rzadziej T. britovi. Nicienie te posiadają tylko żywicieli ostatecznych, co oznacza, że u każdego żywiciela rozwijają się formy dorosłe. Włośnica powszechnie występuje we wszystkich strefach klimatycznych, co oznacza, że również w Polsce notowane są przypadki zachorowania. W naszym kraju rejestruje się rocznie od kilku do kilkunastu przypadków zwiększonej ilości zachorowań na włośnicę.
Jak rozwija się włośnica?
Postaci dorosłe rozwijają się w przewodzie pokarmowym zwierząt wszystkożernych (np. świnie, dziki, szczury), mięsożernych (lisy, wilki) oraz u ludzi. Po kilku dniach formy dorosłe zaczynają wytwarzać larwy, które przenikają do naczyń krwionośnych i limfatycznych jelita.
Zapamiętaj: Nigdy nie jedz wyrobów z dziczyzny niewiadomego pochodzenia.
Następnie z prądem krwi docierają do różnych tkanek, przede wszystkim do mięśni (głównie: języka, przepony, żwaczy, mięśni międzyżebrowych, zewnątrzgałkowych, karku, zginaczy kończyn) gdzie ulegają otorbieniu, w której czekają na zjedzenie przez kolejnego żywiciela (np. człowiek zjadający niedogotowane mięso świni/dzika, dzik zjadający innego padniętego dzika, świnia spożywająca paszę zanieczyszczoną opadami zwierzęcymi). Postaci larwalne mogą przetrwać w takich warunkach kilka lat. Larwy z krwią mogą też dotrzeć do innych tkanek, nie tylko mięśni, jednak w takim przypadku nie ulegają otorbieniu, lecz migrują dalej, przy okazji wywołując stan zapalny oraz martwicę.
Przyczyny włośnicy
Przyczyną zachorowań na włośnicę jest spożywanie zakażonego larwami mięsa zwierząt domowych lub dzikich. Najczęściej do zachorowania dochodzi w przypadku zjedzenia niebadanego weterynaryjnie, niedogotowanego, niedopieczonego lub niedostatecznie poddanego obróbce termicznej mięsa głównie świni, konia, dzika. Larwy włośnia są wrażliwe na wysoką temperaturę, więc obróbka termiczna mięsa (do zaniku czerwonego lub różowego koloru mięsa) jest skuteczna w zapobieganiu zachorowaniu. Są one natomiast dość odporne na niską temperaturę, dopiero głębokie mrożenie po wielu dniach je zabija. Mrożenie w warunkach domowych nie jest pewnym sposobem zapobiegania zarażeniu. Najistotniejszą rolę zapobiegawczą ma regularne badanie weterynaryjne mięsa przeznaczonego do spożycia.
Objawy włośnicy
Włośnica może przebiegać bezobjawowo, lekko, średnio ciężko, ciężko, w zależności od intensywności inwazji (ilości wytworzonych larw). Objawy utrzymują się do kilku miesięcy (z reguły 3-4 tygodnie), z reguły nie pozostawiając następstw. We wczesnym okresie, w odpowiedzi na pasożytujące w jelicie postaci dorosłe, pojawia się zespół biegunkowy objawiający się:
- biegunką,
- utratą łaknienia,
- bólem w nadbrzuszu,
- wymiotami,
- niekiedy zamiast biegunki pojawia się zaparcie.
Powyższe objawy trwają kilka dni. Następnie rozwija się typowy zespół włośnicowy związany z inwazją larw do mięśni. Składają się na niego:
- wysoka gorączka (często >40st. C),
- bóle mięśni (przeważnie karku, kończyn, gałki ocznej),
- złe samopoczucie,
- objawy alergiczne to: obrzęk wokół oczu, czasem całej twarzy; wybroczyny na spojówkach, pod paznokciami, różnego rodzaju wykwity skórne,
- czasami objawy spowodowane zajęciem innych narządów, np. mózgu, serca (zaburzenia rytmu serca, zaburzenia świadomości).
Leczenie włośnicy
W leczeniu włośnicy stosuje się leki przyczynowe, do których należy albendazol, alternatywnie mebendazol, które mają na celu eliminację pasożyta z organizmu.
Czy wiesz że: leczenie włośnicy wymaga hospitalizacji?
Są one najbardziej skuteczne na formy dojrzałe, formy larwalne są bardziej odporne, dlatego najważniejsze jest jak najwcześniejsze zastosowanie leczenia w celu ograniczenia inwazji w organizmie. Ponadto stosuje się leczenie objawowe na które składa się leżenie w łóżku i unikanie obciążania mięśni, leki przeciwbólowe i przeciwzapalne m.in. ketoprofen, czasami, przy bardzo ciężkim przebiegu wskazane jest podanie glikokortykosteroidów np. prednizonu.
Powikłania po włośnicy
Powikłania po włośnicy wynikają przede wszystkim z uszkodzenia narządów zajętych przez larwy. Główne z nich to:
- zaburzenia rytmu,
- zapalenie mięśnia sercowego,
- niewydolność serca,
- obrzęki obwodowe,
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
- niedowłady, porażenia mięśni,
- zaburzenia psychiczne,
- przykurcze,
- osłabienie mięśni, zaniki,
- ból gałki ocznej,
- światłowstręt,
- mroczki przed oczami,
- utrata wzroku,
- -zapalenie i obrzęk płuc,
- zator tętnicy płucnej.
Podsumowując, włośnica z reguły przebiega w sposób łagodny, ale nie dajmy się tym zwieść. Jest ona chorobą bardzo poważną zważywszy na jej ewentualne powikłania. Dlatego bardzo ważną rolę spełnia zapobieganie zakażeniom poprzez kontrolę weterynaryjną mięsa. Pamiętajmy o tym, żeby przed spożyciem mięsa (zwłaszcza wieprzowiny, czy dziczyzny) poddać je odpowiedniej obróbce termicznej.