Problemy z prawidłową masą ciała to zmora naszych czasów. Z jednej strony mamy obecnie do czynienia z epidemią otyłości. Z drugiej jednak media kreują często niezdrowy, wychudzony, wręcz anorektyczny wzorzec piękna. Jest to jednym z powodów coraz powszechniejszego pojawiania się również problemów z niedowagą. Jak jednak wiarygodnie ocenić swoją wagę? Różnimy się płcią, wiekiem, wzrostem i nie można dla każdego przyjąć tych samych wartości. W ujednoliceniu określania prawidłowej masy ciała pomaga zatem BMI.
Co to jest BMI?
BMI to z angielskiego body mass index, czyli współczynnik masy ciała. Jest to wyliczana odpowiednio wartość, dzięki której rzetelnie możemy porównać różne osoby. Uwzględnia ona wagę, a także wzrost, bowiem osoba niska powinna mieć stosunkowo w prawidłowych warunkach niższą masę ciała, aniżeli ktoś wysoki. Dzięki wyliczeniu BMI możemy ocenić czy dana osoba ma prawidłową wagę, czy może cierpi na nadwagę, otyłość lub wręcz przeciwnie – na niedowagę czy wychudzenie.
Jak obliczyć BMI?
W internecie możemy znaleźć liczne strony z kalkulatorami, gdzie wystarczy wpisać swoją wagę i wzrost, a program sam wyliczy nam BMI. Jest to jednak bardzo proste obliczenie i możemy dokonać go sami. Należy masę (podaną w kilogramach) podzielić przez wzrost podniesiony do kwadratu (podany w jednostce metra).
BMI = waga [kg] / wzrost [m]²
Przykładowo osoba o wadze 70 kg i wzroście 1,80 m swoje BMI policzy następująco
70/1,80²= 70/3,24=21,6. Body mass index takiej osoby wynosi zatem 21,6.
Prawidłowe BMI
Prawidłowy zakres BMI mieści się w granicach od 18,5-24,99. Poniżej mamy do czynienia z wagą zbyt niską do wzrostu, powyżej ze zbyt wysoką. Należy pamiętać, że prawidłowa masa ciała, a więc i dobre BMI jest bardzo korzystne dla zdrowia. Zarówno wahania w jedną jak i w drugą stronę są przyczyną wielu chorób.
Wskaźnik BMI dla dzieci
U dzieci nie stosujemy BMI w taki sam sposób jak u dorosłych. Prawidłowe wzrastanie i przybieranie na masie ciała u dzieci oceniamy na siatkach centylowych. Pokazują one jak dziecko prezentuje się na tle populacji – czy znajduje się w średnim przedziale, czy odstaje – zbyt wysokim lub niskim wzrostem czy wagą. Najpopularniejsze siatki oceniają wagę względem wzrostu i porównują te wartości w stosunku do wieku. Istnieją jednak również siatki dla BMI, gdzie po wyliczeniu wartości na odpowiednią tabelkę nanosi się wartość obliczoną dla malucha i porównuje jak kształtuje się ona w stosunku do innych dzieci w tym wieku. Nie można jednoznacznie ocenić samej wartości BMI, bowiem proporcje ciała dzieci zmieniają się zasadniczo w trakcie wzrastania.
Zapamiętaj: BMI to z angielskiego body mass index, czyli współczynnik masy ciała. Jest to wyliczana odpowiednio wartość, dzięki której rzetelnie możemy porównać różne osoby.
Za prawidłowe wartości uznajemy te mieszczące się między 3 a 97 centylem. Przy wartościach poniżej 3 centyla mamy do czynienia ze zbyt małym BMI – oznacza to że tylko 3% dzieci w danym wieku jest mniejszych od ocenianego pacjenta. Podobnie sytuacja wygląda powyżej 97 centyla – w tym przypadku BMI jest za wysokie i tylko 3% w danej populacji wykazuje taki sam współczynnik masy ciała lub wyższy. Siatki zaprojektowane dla polskich dzieci oceniają maluchy po 3. roku życia, wcześniej konieczne jest ocenianie na siatkach dla całej Europy opracowanej przez WHO. W przypadku dzieci analiza ich budowy, wzrostu i wagi powinna być pozostawiona pediatrze. Sam wynik dla BMI można obliczyć na własną rękę lecz nanoszenie wartości na siatki centylowe powinno być wykonane i ocenione przez specjalistę.
Wskaźnik BMI dla nastolatków
Nastolatkowie do ukończenia 18. roku życia powinni być oceniani tak jak dzieci. Jeśli jednak wcześniej dojdzie do zatrzymania wzrostu na stałym poziomie i młody człowiek osiągnął już swój docelowy wzrost, można założyć że wartości podawane dla osób dorosłych będą adekwatne również dla niego. Należy jednak pamiętać, że zarówno wzrost jak i masa ciała w okresie pokwitania ulega często dynamicznym zmianom, a w razie wątpliwości co do prawidłowego rozwoju warto zasięgnąć porady lekarza. Sam zresztą pediatra powinien ocenić nastolatka pod tymi względami w trakcie badań bilansowych, zatem przy dobrej współpracy rodzica, lekarza i dziecka żadne nieprawidłowości nie powinny pozostać niezauważone.
Wskaźnik BMI dla dorosłych
Wartości BMI dla dorosłych podają dokładne granice odcięcia, kiedy mówimy o prawidłowej masie, a kiedy o patologii. Odpowiednio przy BMI = 17 diagnozujemy niedowagę, między 16 a 17 o wychudzenie i poniżej mamy do czynienia z wygłodzeniem. BMI w zakresie od 25 do 29,99 wskazuje na nadwagę, a powyżej 30 na otyłość. Otyłość natomiast dzielimy na 3 stopnie. Stopień I – BMI od 30 do 34,99, II 35-39,99 i III powyżej 40.
Czy wiesz że: BMI powyżej 40 jest wskazaniem do rozważenia u pacjenta operacji bariatrycznej, jeżeli nie jest on w stanie tradycyjnymi sposobami stracić na wadze? Jest to jednak ostateczność w leczeniu otyłości. W zabiegach bariatrycznych mamy do czynienia z różnymi typami operacji - wycięcia żołądka lub ominięcia fragmentu przewodu pokarmowego. Decyzja o wyborze metody jest niezwykle złożona, jednak wykonanie zabiegu może być nawet elementem pomocnym w leczeniu cukrzycy.
BMI to bardzo pomocne narzędzie w pracy lekarza, pozwala bowiem wystandaryzować pacjentów względem prawidłowej, bądź nieprawidłowej masy ciała. Koreluje ono z wieloma chorobami i ułatwia ocenę potencjalnych zagrożeń u pacjenta. Należy zwrócić szczególną uwagę, że prawidłowa masa ciała może uchronić nas przed wieloma chorobami. Zwiększone BMI sprzyja incydentom sercowo-naczyniowym, powstawaniu cukrzycy, hipercholesterolemii czy nadciśnienia. Może także przyczyniać się do zachorowania na niektóre z nowotworów. Zbyt niskie BMI często świadczy natomiast o chorobach związanych z głodzeniem lub nieprawidłowym metabolizmem. Anoreksja czy bulimia sprzyjają radykalnej utracie masy ciała, jednak jej spadek może wystąpić także między innymi w przebiegu chorób nowotworowych, endokrynologicznych czy reumatycznych. Dlatego tak ważne jest kontrolowanie swojej wagi oraz pilnowanie, by nie dochodziło do większych odchyleń zarówno związanych z tyciem, jak i nadmiernym chudnięciem.