Padaczka to zaburzenie ośrodkowego układu nerwowego, w którym aktywność mózgu staje się nieprawidłowa, powodując drgawki lub okresy nietypowych zachowań, wrażeń, a czasem utratę świadomości. Jednym z zespołów padaczkowych jest zespół Dravet. Jakie są jego objawy, przyczyny i sposoby leczenia?
Co to jest zespół Dravet?
Zespół Dravet, wcześniej nazywany był ciężką miokloniczną padaczką niemowlęcą (SMEI). Jest to padaczka, która rozpoczyna się w okresie niemowlęcym lub wczesnym dzieciństwie i może obejmować szereg objawów, od łagodnych do ciężkich. Dzieci z zespołem Dravet początkowo wykazują ogniskowe (ograniczone do jednego obszaru) lub uogólnione (w całym mózgu) napady drgawkowe, które rozpoczynają się przed 15. miesiącem życia, często przed ukończeniem pierwszego roku życia. Początkowe napady są wywoływane przez takie czynniki jak narażenie na podwyższoną temperaturę lub nagłe jej zmiany, takie jak wychodzenie z kąpieli.
Zapamiętaj: Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) zatwierdziła w 2020 r. lek fenfluraminę w celu zmniejszenia częstości napadów drgawkowych z zespołem Dravet u osób w wieku 2 lat i starszych.
Jakie są objawy zespołu Dravet?
Zespół Dravet charakteryzuje się napadami, które trwają dłużej niż pięć do 30 minut i są trudne do opanowania za pomocą leków przeciwpadaczkowych. Napady mogą być wywołane gorączką, chorobą, ciepłą kąpielą lub wysokimi temperaturami otoczenia, szczególnie we wczesnych fazach choroby. Objawy zespołu Dravet mogą obejmować zaburzenia snu i problemy behawioralne, a także zwiększone ryzyko infekcji. Dzieci ze zwykle rozwijają się prawidłowo w pierwszych kilku latach życia. Wraz ze wzrostem częstości napadów tempo nabywania umiejętności zwalnia, a mali pacjenci zaczynają pozostawać w tyle w rozwoju za swoimi rówieśnikami. Stopień niepełnosprawności intelektualnej jest bardzo zróżnicowany, od łagodnego do głębokiego. Jednak większość nastolatków i dorosłych z zespołem Dravet jest zależna od opiekunów. Nieprawidłowości chodu nasilają się w okresie dojrzewania. Wraz z wiekiem napady mają tendencję do zmniejszania swojej częstości i czasu trwania. Co więcej, osoby z zespołem Dravet mają wyższe ryzyko nagłej, niespodziewanej śmierci niż populacja ogólna. Większość dzieci z zespołem Dravet doświadcza również osłabienia koordynacji mięśniowej i problemów rozwojowych, takich jak upośledzenie funkcji poznawczych. Niepełnosprawność intelektualna widoczna jest po 18-60 miesiącach życia. Ponadto mogą wystąpić zaburzenia chodu, spadki ciśnienia, upośledzenie koordynacji i zręczności. Rezonans magnetyczny mózgu może być prawidłowy lub wykazywać łagodny uogólniony zanik i/lub stwardnienie struktur mózgowia.
Jakie są przyczyny zespołu Dravet?
U około 80%–90% pacjentów zespół Dravet jest spowodowany mutacjami w genie SCN1A, który koduje białko niezbędne do prawidłowego funkcjonowania komórek mózgowych. W pozostałych przypadkach uważa się, że choroba jest wynikiem mutacji w innych genach, z których część nie została jeszcze zidentyfikowana. Większość mutacji powodujących chorobę występuje de novo, co oznacza, że są nowe i nie są przekazywane przez rodziców. Jednak w około 10% przypadków mutacje powodujące zespół Dravet są dziedziczone w sposób autosomalny dominujący, co oznacza, że tylko jedna wadliwa kopia genu wywołującego chorobę jest wystarczająca do jej rozwoju.
Jak wygląda rozpoznanie zespołu Dravet?
Pełny wywiad kliniczny dotyczący pacjenta jest niezbędny do rozpoznania zespołu Dravet na podstawie objawów. By postawić diagnozę, należy stwierdzić co najmniej 4 z poniższych:
- Prawidłowy rozwój poznawczy i ruchowy przed wystąpieniem napadu padaczkowego.
- Dwa lub więcej napadów z gorączką lub bez gorączki przed 1 rokiem życia.
- Dwa lub więcej napadów trwających dłużej niż 10 minut.
- Brak odpowiedzi na leczenie przeciwpadaczkowe pierwszego rzutu z utrzymującymi się napadami po 2 roku życia.
Inne cechy zespołu obejmują drgawki związane ze szczepieniami, gorącymi kąpielami lub ciepłymi temperaturami, spowolnienie rozwoju, stagnacja lub regresja po pierwszym roku życia; problemy behawioralne; i opóźnienie mowy. Ponieważ wiele z tych kryteriów nie jest widocznych w pierwszym roku życia, a niemowlęta z zespołem Dravet początkowo rozwijają się prawidłowo do rozpoznania tej choroby, niezbędne jest wykonanie testów genetycznych. Należy jednak pamiętać, że nie zawsze są one rozstrzygające i powinny być interpretowane w kontekście objawów klinicznych, ponieważ niektóre mutacje SCN1A mogą powodować również inne formy padaczki niż zespół Dravet.
Na czym polega leczenie zespołu Dravet?
Napady padaczkowe w zespole Dravet są trudne do opanowania, ale można je zmniejszyć za pomocą leków przeciwdrgawkowych. Jako pierwszy rzut stosuje się klobazam i kwas walproinowy, a jeśli nie są skuteczne to stiripentol i topiramat. Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) zatwierdziła w 2020 r. lek fenfluraminę w celu zmniejszenia częstości napadów drgawkowych z zespołem Dravet u osób w wieku 2 lat i starszych. Korzystna może być również dieta ketogeniczna, czyli bogata w tłuszcze i uboga w węglowodany. Warto wiedzieć, że niektóre leki przeciwdrgawkowe takie jak okskarbazepina, karbamazepina, fenytoina i lamotrygina nie powinny być stosowane w zespole Dravet ponieważ mogą nasilać napady padaczkowe. W czerwcu 2018 r. Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków zatwierdziła kannabidiol pochodzący z marihuany do leczenia napadów padaczkowych związanych z zespołem Dravet u osób w wieku 2 lat i starszych. Lek zawiera tylko niewielką ilość substancji psychoaktywnej pochodzącej z marihuany i nie wywołuje euforii związanej z narkotykiem. To pierwszy zatwierdzony przez FDA taki lek służący do leczenia tego rodzaju padaczki.
Czy wiesz że: 15-20% pacjentów z zespołem Dravet umiera z powodu SUDEP, czyli nagłej nieoczekiwanej śmierci w padaczce, przedłużających się napadów padaczkowych oraz wypadków związanych z napadami, takich jak utonięcie i infekcje?
Napady padaczkowe są częste w zespole Dravet i opiekunowie powinni być przeszkoleni w zakresie podawania leków w domu w celu powstrzymania przedłużających się napadów. Dodatkowo należy pamiętać, że odpowiednio dobrana terapia pozwala na zmniejszenie ich częstości i znacząco zwiększa komfort życia pacjentów. Warto wiedzieć, że aktualnie prowadzone są badania kliniczne dotyczące skuteczności leków w zespole Dravet, dzięki czemu leczenie jest ciągle udoskonalane.