Zawał mięśnia sercowego to niestety częsty i bardzo poważny problem kardiologiczny. Potocznie zwany “atakiem serca”, jest skutkiem zamknięcia światła tętnicy wieńcowej, a w konsekwencji odcięcia dopływu krwi do mięśnia, co prowadzi do jego niedokrwienia i martwicy kardiomiocytów (komórek mięśnia sercowego). Powikłania zawału serca, które są poważnymi problemami, dzielimy na wczesne i późne, a do tej drugiej grupy zaliczamy między innymi zespół Dresslera, który może też pojawić się u pacjentów po operacji na otwartym sercu (ang. postpericardiotomy syndrome) oraz po przezskórnych zabiegach interwencyjnych (ang. postcardiac injury syndrome). Jego przyczyną może być także uraz klatki piersiowej lub może pojawić się nawet po zatorowości płucnej.
Co to jest Zespół Dresslera?
Zespół Dresslera (ang. Dressler syndrome (DS)) to zapalenie osierdzia (łac./ang. pericardium – osierdzie; łac./ang. pericarditis- zapalenie osierdzia), powstałe jako powikłanie zawału mięśnia sercowego, a także mogące być skutkiem innego uszkodzenia tego narządu lub osierdzia (,czyli błony surowiczej tworzącą worek wokół serca). Zespół Dresslera diagnozowany jest u 0,5-4,5% pacjentów, u których objawy zawału pojawiły się w okresie (zazwyczaj) 2-10 tygodni przed wystąpieniem zapalenia. Rozbieżność w odsetku chorujących na to powikłanie pacjentów wynika z tego, że według samego Dresslera, który prowadził badania w 1956 roku, zachorować miało 3-4% osób z grupy ryzyka. Jednak w związku z postępem i rozwojem medycyny zespół Dresslera notowany jest rzadziej. Pomimo tego, że nie jest to częste powikłanie, to zawsze należy brać je pod uwagę u osoby z grupy ryzyka, której serce lub osierdzie mogło ulec uszkodzeniu i zaobserwowano u niej osłabienie lub inne objawy wypunktowane poniżej. Choroba ta pojawia się także u dzieci, u których dodatkowo mogą wystąpić wymioty. Zespół Dresslera może doprowadzić do bardzo poważnych stanów jakimi są płyn w jamie opłucnowej, a rzadziej tamponada serca (nagromadzenie płynu w osierdziu) i zaciskające zapalenie osierdzia (powodujące zwłóknienie, zrosty i pogrubienie worka).
Źródło: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/dresslers-syndrome/symptoms-causes/syc-20371811
Zespół Dresslera – objawy
Zespół Dresslera objawia się symptomami towarzyszącymi również innym chorobom serca. Nasz niepokój powinny wzbudzić:
- gorączka;
- ból w klatce piersiowej (podobny do bólu w chorobie wieńcowej), który zwiększa się w trakcie oddychania; ból może promieniować do innych
- części ciała;
- duszności;
- przyspieszone tętno;
- kołatanie serca;
- płyn w osierdziu (nie zawsze);
- ogólne osłabienie;
- drażliwość;
- kaszel (rzadziej);
- spadek apetytu;
- ból w klatce jest obecny ciągle, ale z różnym nasileniem (czasami jest tak intensywny, że chory przyjmuje wymuszoną pozycję, która daje mu pozorną ulgę).
W przebiegu zespołu Dresslera pojawić się może zapalenie stawów, prowadzące do poważnych powikłań.
Zespół Dresslera – przyczyny
Przyczyna zespołu Dresslera nie została jeszcze do końca poznana. Wiadomo jednak, że wiąże się ona z odpowiedzią układu immunologicznego na uszkodzenie serca. Każda komórka posiada na swojej powierzchni antygeny, czyli cząsteczki zapewniające rozpoznawanie tej komórki przez przeciwciała, które są dopasowane do antygenu kształtem.
Zapamiętaj: Zespół Dresslera diagnozowany jest u 0,5-4,5% pacjentów, u których objawy zawału pojawiły się w okresie (zazwyczaj) 2-10 tygodni przed wystąpieniem zapalenia.
Podejrzewa się, że w zespole Dresslera nasz organizm wysyła przeciwciała przeciwko komórkom mięśnia sercowego, zaopatrzonym w odpowiednie antygeny na swojej powierzchni, w celu naprawy uszkodzonej struktury. Jednak owe przeciwciała obierają również za cel antygeny na komórkach osierdzia, które zostały wyeksponowane na skutek jego uszkodzenia. Taka reakcja prowadzi do rozwinięcia się zapalenia. Wzrost przeciwciał przeciwko miokardium (mięśniówce serca) został uwidoczniony w badaniach krwi pacjentów z tą chorobą. Nie wiadomo jednak czy obecność przeciwciał jest przyczyną czy skutkiem tego zespołu.
Czynniki ryzyka wystąpienia zespołu Dresslera obejmują:
- zawał serca o większym zakresie (im większy zakres, tym większe ryzyko wystąpienia DS);
- operacje kardiochirurgiczne lub zabiegi kardiologiczne, mogące spowodować uszkodzenie serca;
- przebyty w przeszłości DS;
- młodszy wiek;
- przechorowanie zapalenia osierdzia w przeszłości;
- leczenie prednizonem (Encorton) – działanie niepożądane leku;
- zastosowanie halotanu (związek anestetyczny) – działanie niepożądane leku;
- grupa krwi B Rh-;
- infekcje wirusowe (wirus Coxsackie B, adenowirusy, wirus cytomegalii).
Zespół Dresslera – diagnostyka
Diagnostyka zespołu Dresslera obejmuje wiele różnych metod. W badaniu fizykalnym lekarz podczas osłuchiwania rozpozna charakterystyczny dźwięk tarcia osierdziowego, wynikający z ocierania się blaszek surowiczej i włóknistej worka serca, jako skutek zapalenia. Badania zlecane w celu zdiagnozowania zespołu Dresslera obejmują:
- echokardiografię serca (echo serca/USG) uznaną za złoty standard;
- EKG (elektrokardiografia);
- prześwietlenie klatki piersiowej – w celu wykrycia obecności płynu w osierdziu lub opłucnej;
- RM/MRI (rezonans magnetyczny/ang. magnetic resonance imaging);
- testy krwi – w celu wykazania leukocytozy (podwyższenie ilości białych krwinek) i podwyższonych białek ostrej fazy (m.in. CRP) oraz przeciwciał przeciwko kardiomiocytom;
- diagnostykę płynu osierdziowego – w miarę możliwości.
Zespół Dresslera – leczenie
Leczenie tej jednostki ma na celu redukcję bólu oraz zapalenia. W tym celu przepisywane są NLPZty (niesteroidowe leki przeciwzapalne), takie jak: aspiryna, ibuprofen lub indometacyna.
Czy wiesz że: w Polsce choroby układu krążenia są na pierwszym miejscu przyczyn zgonów? W związku z tym, jeśli w naszej rodzinie występują choroby o podłożu sercowo-naczyniowym lub my sami należymy do grupy ryzyka, warto zapoznać się z opisem tych chorób, z zasadami postępowania w przypadku wystąpienia zawału oraz z jego powikłaniami. Taka wiedza może być przydatna w kryzysowym sytuacjach, nawet do tego stopnia, że pozwoli nam uratować komuś życie.
W przypadku braku efektu lekarz może przepisać nam kolchicynę (w szczególności w sytuacji przed operacją kardiochirurgiczną, aby zmniejszyć prawdopodobieństwo wystąpienia DS) lub kortykosteroidy, który mają działanie immunosupresyjne, czyli osłabiają odpowiedź układu immunologicznego, która wywołała zapalenie. Należy jednak dodać, że sterydy przepisywane są dopiero w ostateczności, ze względu na skutki uboczne. Powikłania zespołu Dresslera wymagają specjalistycznego traktowania. Tamponada serca wymaga odprowadzenia płynu z osierdzia poprzez zabieg zwany perikardiocentezą, która polega na nakłuciu worka sercowego i założeniu specjalnego cewnika. W przypadku zaciskającego zapalenia osierdzia wykonuje się perikardiektomię, której celem jest usunięcia zmienionego worka osierdziowego.
Zespół Dresslera ma dość dobre rokowania, jeśli jest prawidłowo zdiagnozowany, a pacjent zostaje poddany leczeniu. Prognoza ta dotyczy również osób, u których należy wykonać drenaż osierdzia. Pamiętajmy jednak że jeden epizod tego schorzenia, sprawia, że ryzyko jego nawrotu jest dużo większe.