Zmiany w okolicach intymnych to często problem krępujący i problematyczny. Nie należy ich jednak ignorować, czy wstydzić się przed lekarzem, bowiem nieleczone mogą prowadzić do powikłań czy pogarszania się stanu zdrowia. Warto zatem wybrać się do wenerologa, czy w przypadku kobiet do ginekologa – obie te opcje nie wymagają nawet skierowania od lekarza rodzinnego. Część tego typu zmian spowodowana jest różnego rodzaju infekcjami, inne mogą być zmianami nowotworowymi – łagodnymi bądź złośliwymi. W każdym z tych wypadków ważna jest diagnostyka i podjęcie leczenia. Jedną z takich chorób, wywołaną zakażeniem wirusowym są kłykciny kończyste.
Co to są kłykciny kończyste?
Są to zmiany na narządach rozrodczych, zwane inaczej brodawkami płciowymi. Mogą pojawić się nie tylko w okolicy sromu czy penisa, ale także np. wokół odbytu i wewnątrz jego kanału. Wywoływane są przez wirusa brodawczaka ludzkiego – HPV. Istnieje kilka rodzajów tego wirusa, kłykciny kończyste wywołane są przez typ 6 i 11, inne mogą powodować groźniejsze choroby – są przyczyną np. raka szyjki macicy czy odbytu. Wirus HPV jest najczęstszą chorobą przekazywaną drogą płciową. Wiele osób jest bezobjawowymi nosicielami, a u sporej liczby osób dochodzi do tzw. samowyleczenia wirusa, bez pojawienia się symptomów.
Kłykciny kończyste – objawy
50% przypadków przebiega zupełnie bezobjawowo, zdarza się jednak, że pojawiają się zmiany i dolegliwości. Pojawiają się zwykle różnego typu rozrosty w obrębie narządów płciowych. Mogą być to drobne zmiany, małe brodawki, ale zdarza się, że dochodzi do powstania olbrzymich, kalafiorowatych guzów, rozlewających się na coraz większą okolicę. Brodawki są miękkie i białe, bądź różowe. W przypadku nie leczenia kłykcin i wieloletnich zaniedbań dochodzi do głębokiego nacieku oraz niszczenia tkanek, nie stwierdza się jednak zwykle przemian do choroby nowotworowej, choć w niektórych przypadkach mogą predysponować do raka kolczystokomórkowego. Mogą one powodować dyskomfort, po dłuższym czasie problemy z oddawaniem moczu, stolca i stwarzać problemy w życiu seksualnym. Choroba wylęga się średnio od 3 do 6 miesięcy.
Kłykciny kończyste – przyczyny
Przyczyną jak już wspomniano, jest wirus brodawczaka ludzkiego. HPV przenosi się drogą płciową w trakcie stosunku. Nie możemy zarazić się nim na basenie, w trakcie korzystania z publicznej toalety czy poprzez kontakt z krwią chorej osoby. HPV infekuje komórki naskórka i tam namnaża się. Wielokrotnie po czasie dochodzi do samowyleczenia, jednak nie jest znany mechanizm takiego procesu. Gdy jednak rozwinie się objawowa infekcja, spowodowane jest to przetrwałym zakażeniem. Kłykciny nie pojawiają się bezpośrednio po stosunku, w trakcie którego doszło do transmisji wirusa. Zwykle zaczynają rozwijać się dopiero po kilku miesiącach od tego wydarzenia. Szczególnie często wirus ten występuje u osób z immunosupresją – z AIDS, stosujących sterydoterapię czy po przeszczepach (mogą wystąpić u nich tzw. kłykciny gigantyczne Buschkego-Loewensteina) oraz u kobiet w ciąży.
Kłykciny kończyste pochwy
Kłykciny kończyste mogą pojawiać się w rozmaitych okolicach intymnych – od warg sromowych, poprzez pochwę, krocze, a nawet szerzyć się w okolicach odbytu czy cewki moczowej. Najczęściej pojawiają się w okolicy łechtaczki. Zmiany u kobiet częściej przyjmują rozleglejsze obszary i wzrastają w postaci guzowatych tworów lub przyjmują kształt podobny do kalafiora – na jednym guzie wyrastają kolejne brodawki. Ważne jest by na wczesnym etapie zdiagnozować kłykciny, dlatego tak istotne są regularne kontrole ginekologiczne. Często bowiem mała zmiana, która może być przeoczona w przypadku kąpieli czy w trakcie stosunku, nie zostanie pominięta przez lekarza. Dodatkowo u 50% kobiet z kłykcinami zewnętrznymi ma również kłykciny na szyjce macicy w postaci brodawek płaskich, które zostaną wykryte dopiero w trakcie badania ginekologicznego.
Kłykciny kończyste na penisie
U mężczyzn również może dojść do zakażenia HPV i pojawienia się brodawek. Mogą one wystąpić na penisie lub w przypadku stosunków analnych – w okolicy krocza i odbytu.
Zapamiętaj: Kłykciny kończyste to zmiany na narządach rozrodczych, zwane inaczej brodawkami płciowymi. Mogą pojawić się nie tylko w okolicy sromu czy penisa, ale także np. wokół odbytu i wewnątrz jego kanału.
Prezerwatywa jest jednym środkiem barierowym, który chroni nie tylko przed ciążą, ale także przed chorobami przenoszonymi drogą płciową. W przypadku HPV, jest ona skuteczna w około 75%, zapewnia ona bezpieczeństwo zarówno kobietom, jak i mężczyznom. W przypadku zauważenia tego typu zmian na prąciu należy również szybko zgłosić się do lekarza – tu najlepszym wyborem będzie wizyta u wenerologa, który zajmuje się właśnie tego typu chorobami. Czasem konieczna może być diagnostyka w kierunku innych chorób przenoszonych drogą płciową, które nie dają tak wczesnych objawów, bowiem pojawienie się jednej z tego typu chorób, świadczy o tym, iż była szansa także na przeniesienie się innych patogenów. Na penisie kłykciny lokalizują się zwykle na brzegu żołędzi, w okolicy wędzidełka i na wewnętrznej części napletka, rzadziej w płaskiej formie na trzonie członka.
Kłykciny kończyste w ciąży
Zmiany fizjologiczne w ciąży sprzyjają wnikaniu wirusa. W trakcie tego szczególnego okresu w życiu kobiety następuje pojawienie się wzmożonej wydzieliny z dróg rodnych i często inne infekcje np. drożdżyca – wszystkie te czynniki ułatwiają penetrację wirusa. Zwykle kłykciny pojawiające się w ciąży rosną szybciej i osiągają większe rozmiary.
Czy kłykciny to zawsze HPV?
90% zmian typu brodawki i kłykciny na narządach płciowych spowodowane jest zakażeniem wirusem HPV. Pozostałe tego typu zmiany mogą być wywołane innymi chorobami skóry. Mogą być to guzy łagodne, nowotwory złośliwe, objaw innych zakażeń dające inne zmiany na narządach płciowych np. w przypadku opryszczki. Rozpoznanie kłykcin stawia lekarz, bowiem pacjent nie jest w stanie sam rozróżnić i sklasyfikować zmian skórnych. Również w obrębie okolic intymnych mogą pojawiać się znamiona barwnikowe, potocznie zwane pieprzykami. Każdą jednak taką zmianę należy pokazać lekarzowi, bywają one bardzo do siebie podobne, a przyporządkowanie do danej jednostki chorobowej nie jest łatwe.
Kłykciny kończyste – leczenie
Istnieje wiele metod leczenia kłykcin. Pierwsza z nich to leki miejscowe, w postaci maści lub roztworu z podofilotoskyną czy podofiliną (hamują one podziały komórkowe w nieznanym mechanizmie). Miejscowo można stosować także leki hamujące namnażanie się komórek np. zawierające 5-fluorouracyl czy bleomycynę czy wpływające na odpowiedź immunologiczną jak np. imikwimod.
Czy wiesz że: istnieje ponad 100 rodzajów wirusa HPV, z czego 40 przekazywanych jest drogą płciową? 60 z nich może powodować natomiast zmiany na dłoniach i stopach np. HPV 2.
W ciężkich przypadkach można zastosować leczenie inwazyjne w gabinecie – krioterapię ciekłym azotem lub CO2, laseroterapię czy terapię fotodynamiczną (z użyciem środków światłoczułych). Ostatecznie sięgamy po metody chirurgiczne i wycięcie zmian lub zastosowanie elektrokoagulacji, czyli metodę z użyciem prądu elektrycznego w celu ścięcia białek w nieprawidłowych strukturach i ich usunięcia. Metody zachowawcze zwykle bywają jednak wystarczające, a opcje zabiegowe zostawiamy dla najpoważniejszych przypadków i wykonujemy te procedury w specjalistycznych placówkach. Istnieją również szczepienia przeciwko HPV. Możemy zaszczepić nią zarówno dziewczynki jak i chłopców, chronią one nie tylko przeciw kłykcinom, ale głównie redukują ryzyko rozwoju raka szyjki macicy, odbytu, prącia czy nawet w obrębie jamy ustnej. Jest kilka rodzajów szczepionek, obejmujących różną ilość typów wirusa, a wybór powinien być przedyskutowany z lekarzem i dostosowany do możliwości finansowych. Niektóre samorządy finansują tego typu szczepienia, dlatego o szczegóły należy zapytać swojego specjalistę.
Zmiany brodawkowate mogą powodować różne komplikacje, naciekać nawet do narządów wewnętrznych, a szybkie ich zdiagnozowanie i leczenie jest zwykle bardzo skuteczne. Dlatego w przypadku zaobserwowania jakichkolwiek zmian skórnych, zwłaszcza pojawiających się nagle, konieczna jest wizyta u lekarza. Podejrzewa się, że wśród osób aktywnych seksualnie u ok 1% osób można stwierdzić zmiany związane z HPV. Większość z nas jest nosicielami wirusa HPV, dlatego zawsze należy wziąć pod uwagę taką diagnozę i wybrać się do specjalisty.