Asertywność to słowo, które często się słyszy. Wiele osób uważa, że oznacza ono umiejętność mówienia “nie”. Tak naprawdę jednak asertywność ma znacznie szerszą definicję, którą warto poznać. Jak być asertywnym?
Co to jest asertywność?
Asertywność to umiejętność wyrażania swoich myśli i uczuć. Oznacza to, że asertywna osoba jest w stanie głośno mówić o swoich ideach i propozycjach, potrafi upomnieć się o swoje prawa, bez większych problemów sygnalizuje swoje potrzeby, bądź zdecydowanie przeciwstawia się sytuacjom, w których nie czuje się komfortowo. Co ważne, robi to stanowczo i bezpośrednio, ale nie agresywnie. Asertywność oparta jest na szacunku do innych osób oraz respektowaniu ich zdania, uczuć oraz praw.
Jak być asertywnym?
Aby być asertywnym, należy stosować się kilku zasad, takich jak:
- autoekspresja, czyli wyrażanie siebie – swoich uczuć, opinii, przemyśleń;
- świadomość własnej wartości i swoich praw;
- szacunek do siebie, jak i do innych osób, oparty na przekonaniu, że wszyscy jesteśmy równi;
- stosowanie werbalnych (słownych) komunikatów, które są stanowcze i bezpośrednie, a także uczciwe i szczere;
- zdolność do przyjęcia odpowiedzialności za swoje słowa, czyny i wybory;
- wybór zachowań i słów, które są adekwatne do sytuacji.
O zachowaniach asertywnych łatwo mówić w teorii. W życiu codziennym wiele osób ma jednak problem, by wypowiedzieć szczere i bezpośrednie słowa, zwłaszcza jeśli są one stosowane wobec osób, od których są one zależne (np. od szefa), albo z którymi są blisko, w związku z czym obawiają się ich reakcji.
Zapamiętaj: Asertywność to umiejętność wyrażania swoich myśli i uczuć.
Trudno jest także pozostawać asertywnym wobec ludzi, którzy są roszczeniowi bądź nachalni. Należy podkreślić, że asertywność jest umiejętnością, którą można wyćwiczyć. Wymaga ona obserwacji własnych zachowań, przeanalizowania swoich relacji z innymi, budowania pewności siebie i poczucia własnej wartości. Bardzo ważne jest, by regularnie podejmować próby asertywnych zachowań. Jeśli nie będą one udane, nie wolno się zniechęcać – każda sytuacja jest lekcją, z której można wyciągnąć wnioski. Z czasem łatwiej jest wyrażać swoje zdanie i uczucia, a także mówić o swoich prawach. Osoby, którym wyjątkowo trudno jest dbać o swoje granice, bądź nie są w stanie bezpośrednio komunikować swoich potrzeb, zaleca się udział w szkoleniach bądź treningach zachowań asertywnych. Można także skontaktować się z psychologiem bądź psychoterapeutą, aby lepiej zrozumieć przyczyny swoich uległych wobec innych reakcji i zmienić je na asertywne.
Rodzaje asertywności
Reguły, dzięki którym dane zachowanie określa się asertywnym są zawsze takie same, niezależnie od sytuacji. Asertywność będzie jednak nieco inaczej przejawiać się w domu, w sklepie, czy w miejscu pracy. Duże znaczenie ma tutaj charakter relacji, który może być formalny bądź nieformalny. Inaczej rozmawia się także z osobą bliską i znajomą, a inaczej z człowiekiem, którego zna się na oficjalnej stopie lub wcale.
Asertywność w związkach
Asertywność w związku to jeden z warunków zdrowej i szczęśliwej relacji. Choć w bliskich związkach ważna jest ekspresja, nie zawsze chodzi o to, by być “szczerym do bólu”. Niektóre komunikaty mogą być raniące, a jednocześnie nie będą one istotne dla danej sprawy. Bardzo ważne jest, aby słowa i zachowania szły w parze. Nie wolno wysyłać sprzecznych sygnałów! Partner bądź partnerka zasługą na klarowność. Niezwykle istotne jest słuchanie drugiej strony, a także bycie otwartym na niezbędne czasem ustępstwa i kompromisy. Partnerzy powinni także jasno ustalić między sobą granice, czyli zasady, które określają jakie zachowania są dla nich akceptowalne, a jakie nie – ma to szczególne znaczenie w sferze seksualnej. W razie trudnych i przykrych zachowań partnera należy żądać, by był on za nie odpowiedzialny. Asertywna komunikacja powinna również skupiać się na pozytywach. Warto pokazywać swój entuzjazm, zwłaszcza, jeśli zachowania bądź propozycje partnera są atrakcyjne i ciekawe (“Pewnie, idę w to”, “Zróbmy to!”, “Fantastyczny pomysł!”)
Asertywność w pracy
Asertywność w pracy będzie wynikać ze świadomości swoich umiejętności i praw. Należy mówić głośno o wszystkich sprawach, które dotyczą zdrowia i bezpieczeństwa pracowników.
Czy wiesz że: asertywność wynika z adekwatnej i realistycznej oceny własnej osoby, a także świata zewnętrznego?
W miejscu pracy często obecne są takie zjawiska jak rywalizacja czy wrogie nastawienie. Lepiej jest jednak unikać gier, pozostawać zdystansowanym. Wszelkie próby manipulacji najlepiej ignorować, w przypadku nierozsądnych próśb należy powoływać się na konkretne argumenty, które wskażą na ich bezsensowność, a w przypadku próśb uzasadnionych – wytłumaczyć dlaczego akurat to zadanie nas przerasta. Bardzo ważne jest, by stawiać sobie realistyczne cele w pracy. Asertywna osoba zachowa szacunek do współpracowników, będzie otwarta na ich opinie i sugestie. Przyjmie także odpowiedzialność za popełnione błędy, które czasem się zdarzają. Bardzo ważne jest, by nie odkładać spraw na później i wykonywać swoje obowiązki zgodnie z umową. Warto pozostawać cierpliwym w swojej asertywnej postawie – zdarza się, że potrzeba czasu, by pewne argumenty bądź opinie zostały przez innych usłyszane.
Asertywność w negocjacjach
Negocjacje to bardzo stresujące wydarzenie, podczas którego trzeba zachować balans między swoimi potrzebami, a oczekiwaniami drugiej strony. Osoby asertywne będą w tym przypadku dążyć do ustalenie reguł, według których negocjacje powinny się odbyć. Będą one także wprost i szczerze mówić o swoich potrzebach, pozostając równocześnie otwartymi na to, co czuje i myśli druga strona. Bardzo ważne jest, by przeciwstawiać się wszelkim próbom emocjonalnego szantażu czy agresywnym zachowaniom. Asertywny rozmówca powinien odwoływać się do faktów, umieć uargumentować swój postulat. Osoba uczestnicząca w negocjacjach powinna także sygnalizować chęć znalezienia wspólnego rozwiązania, prezentować ugodowe nastawienie.
Asertywność to jedna z podstawowych umiejętności, budujących szczęśliwe i satysfakcjonujące życie osobiste i zawodowe. Niestety, z powodu trudnych doświadczeń życiowych, bądź nieprawidłowych wzorców rodzinnych wiele osób na trudność, by reagować w sposób asertywny. Na szczęście asertywność można w sobie zbudować i wyćwiczyć.