Czy łuszczyca jest zaraźliwa? Objawy i leczenie łuszczycy

Łuszczyca to przewlekła choroba skóry, na którą może zachorować każdy. Cierpiał na nią Benjamin Franklin,  Józef Stalin, a nawet Kim Kardashian. Czy zwykłe zmiany skórne mogą okazać się groźne dla naszego zdrowia? Czy łuszczyca jest zaraźliwa? Jak ją rozpoznać i skutecznie leczyć?

Objawy łuszczycy

Objawy łuszczycy zazwyczaj nie pojawiają się w danym momencie przypadkowo. Choć zaburzenia genetyczne obecne są od urodzenia, zmiany zwiastujące początek choroby dostrzeżemy najprawdopodobniej w chwili, gdy nasz układ odpornościowy będzie osłabiony. Stres, przyjmowanie leków, zaburzenie czynności organizmu spowodowane chorobą – wszystko to sprawia, że naszą skórę mogą pokryć typowe zmiany łuszczycowe. Mają one sezonowy charakter. Podejrzenie łuszczycy budzą przede wszystkim te pojawiające się wiosną lub jesienią i słabnące pod wpływem słońca.

Jak wyglądają takie zmiany, nazywane również wykwitem pierwotnym? Zmiany skórne charakterystyczne dla łuszczycy to czerwone grudki, pokryte srebrzystą łuską, zazwyczaj niewielkie i utożsamiane z pierwszymi objawami choroby. Kiedy grudki te zlewają się ze sobą tworzą się tarczki lub duże ogniska łuszczycowe wyraźnie odgraniczone od zdrowej skóry.

Zajęte chorobą paznokcie stają się matowe, pogrubiałe, z nierówną, bruzdowaną powierzchnią. Czasami błędnie rozpoznawane są one jako objaw grzybicy. Zmiany typu wgłębień naparstkowych oraz tzw. „plamy kropli oleju”, a więc brunatnożółte plamy pod płytką paznokciową, powinny jednak skłaniać do wykonania diagnostyki w kierunku łuszczycy. Należy pamiętać, że łuszczyca jest chorobą o wieloobrazowym przebiegu. Istnieje masa czynników takich jak wiek, przyjmowane leki, rodzaj predyspozycji genetycznej, które modyfikują obraz choroby.

Czy wiesz że: 180 milionów ludzi na całym świecie choruje na łuszczycę?

Dermatolog przy postawieniu diagnozy z pewnością wykona kilka prób, mających na celu potwierdzenie, że podejrzana zmiana skórna z pewnością jest wykwitem łuszczycowym:

• objaw świecy – jeżeli grudka zostanie zadrapana, w miejscu uszkodzenia widoczna staje się łuska przypominająca swoim wyglądem stearynę,
• objaw Auspitza – dalsze drażnienie grudki u osoby z łuszczycą spowoduje punkcikowate krwawienie; pozytywny wynik tej próby wynika z poszerzenia powierzchniowych naczyń krwionośnych grudki łuszczycowej.

Najczęściej zmiany lokalizują się w tzw. okolicach typowych:

• łokcie i kolana – co uzasadnia się dużym drażnieniem tych powierzchni ciała,
• okolica krzyżowo-lędźwiowa – objawy łuszczycy w tym obszarze wynikają z otarć od odzieży,
• głowa – zmiany dotyczą jedynie skóry, włosy osoby z łuszczycą będą nad wyraz zdrowe i bujne, co wynika z silnego ukrwienia obszarów skóry dotkniętych chorobą i zlokalizowanych tam mieszków włosowych,
• okolica międzypośladkowa.

Nawet 70% pacjentów chorujących na łuszczycę skarży się na świąd dotyczący chorobowo zmienionych okolic. Rzadziej pacjenci doświadczają pęknięć lub pogrubień skóry. Łuszczyca  może być typu zwykłego (plackowatego – przeważają typowe zmiany pokryte łuską), kropelkowatego (dominują zmiany grudkowe ujawniające się po infekcjach górnych dróg oddechowych), krostkowa (pęcherze wypełnione treścią ropną) oraz erytrodermia łuszczycowa (zaczerwieniona i łuszcząca się skóra wielu obszarów ciała). 5–30% przypadków łuszczycy towarzyszy stawowa postać choroby. Nawet 15% pacjentów tę formę rozwija jako pierwszą, dopiero później dołączają do niej typowe wykwity pierwotne. U tych osób, ból, sztywność i deformacje w obszarze stawów będą stanowiły pierwsze objawy choroby.

W większości przypadków przebieg jest nawrotowo-remisyjny, co oznacza, że fazy zaostrzeń choroby z rozsiewem zmian skórnych przerywane są okresami wolnymi od objawów choroby. Na łuszczycę może zachorować każdy, nie ma reguły mówiącej o tym, że 90-latek już nie rozwinie choroby. Obserwuje się jednak pewną tendencję co do przedziałów wiekowych, w których najczęściej klasyfikowani są zgłaszający się pacjenci. Pierwszy pik grupujący większość chorych to młodzi ludzie w drugiej i trzeciej dekadzie życia, kolejny 50–60-latkowie.  

Leczenie łuszczycy

Newsletter Medovita - przydatne informacje, dostęp do nowych e-booków przed premierą.

Zapisuję się

Niestety nadal nie potrafimy skutecznie wyleczyć łuszczycy. Stosowane terapie mają na celu złagodzenie objawów choroby, ograniczenie rozprzestrzenienia zmian oraz zapobieganie groźnym powikłaniom. 90% chorych cierpi na łagodną lub umiarkowaną postać choroby, a więc stosowane leczenie również ograniczone jest do preparatów łagodnych, działających miejscowo.

Leczenie miejscowe

• Zmiany skórne są miejscem, o które pacjenci z łuszczycą powinni dbać wyjątkowo. Skórę w tych obszarach łatwo podrażnić, ma ona dodatkowo tendencję do szybkiej utraty wody. Przesuszone, podrażnione okolice będą nie tylko goić się zdecydowanie gorzej, ale również chroniąc się przed ponownym uszkodzeniem, pogrubiać zlokalizowaną na ich powierzchni łuskę. W wyniku tego choroba będzie postępować. Pierwsza zasada dbałości o  łuszczycową skórę to natłuszczanie. Emolienty zarówno te do mycia, jak i smarowania to sprzymierzeńcy chorujących. Powinno się je stosować codziennie, by dokładnie oczyścić skórę i nie dopuścić do jej zakażenia oraz zmniejszyć uczucie świądu.
• Preparaty keratolityczne – zazwyczaj są to maści zawierające substancje takie jak kwas mlekowy, salicylowy i mocznik, które zmiękczają i złuszczają łuskę. Jej usunięcie jest konieczne przed zastosowaniem leku właściwego, aby umożliwić mu kontakt z chorą skórą. Pacjenci często ze względu na świąd i chęć pozbycia się łuski rozdrapują twardniejące zmiany. Jest to bezwzględnie przeciwwskazane. W miejscu powstałego uszkodzenia zmiany grudkowe „namnożą się” – tzw. objaw Koebnera.
• Miejscowe leki sterydowe, których  bardzo często się obawiamy. Występują pod wszelakimi postaciami, jako kremy, maści, a nawet szampony. Jako że redukują stan zapalny, bardzo szybko można dostrzec poprawę stanu skóry po ich zastosowaniu. Często łączone są z preparatami złuszczającymi, przeciwbakteryjnymi (np. tetracyklina, gentamycyna), przeciwgrzybiczymi (np. klotrimazol), co jedynie zwiększa skuteczność ich stosowania w przypadku łuszczycy ze zmianami ropnymi lub grzybiczymi. Bezwzględnie nie należy rozprowadzać ich na zmienione chorobowo okolice twarzy – ryzykujemy wówczas rozwinięciem trądziku posteroidowego. W okolicach skóry narządów płciowych wchłanianie substancji jest bardzo silne, istnieje więc duże prawdopodobieństwo przeniknięcia sterydów do krążenia ustrojowego i rozwinięcia systemowych objawów niepożądanych. Duża skuteczność w redukowaniu zmian skórnych okupiona jest niestety poważnymi działaniami ubocznymi jak poszerzenie sieci podskórnych naczyń, rozstępy czy zaniki skórne. 

  Zapamiętaj: Łuszczyca to nie tylko choroba skóry, ale też schorzenie autoimmunologiczne!

• Pochodne witaminy D – bardzo bezpieczne, ale o słabej sile działania. Mają normalizować procesy dojrzewania komórek skóry. Skuteczność jest niewielka, a miejscowe podrażnienie, będące skutkiem ubocznym stosowania, dość częste.
• Miejscowe retinoidy, czyli pochodne witaminy A stosowane w celu ograniczenia rogowacenia skóry i namnażania komórek w miejscu zmian łuszczycowych; są przeciwwskazane w ciąży i u kobiet w wieku rozrodczym, gdyż mają działanie teratogenne (uszkadzające płód).
• Pochodne kalcyneuryny np. takrolimus – wykorzystywane przede wszystkim w terapii zmian skóry twarzy i okolic zgięciowych; zmniejszają reakcję zapalną.
• Dziegcie –  gotowe preparaty przeznaczone do leczenia łuszczycy jednak stosowane ostrożnie ze względu na duże ryzyko rozwoju nowotworu skóry. Obecne są pod wszelakimi postaciami, a najbardziej popularne jako szampony. Charakteryzuje je bardzo specyficzny, nieprzyjemny zapach.
• Cygnolina – hamująca podziały komórek skóry. Lek niestety dość silnie podrażnia i powoduje rozwój przebarwień. Czasami nadal wykorzystywana jest jednak w terapii szpitalnej, rzadziej u dorosłych, natomiast stosunkowo często u dzieci.

Leczenie ogólne

Charakteryzuje się dość dużym ryzykiem powikłań, dlatego pierwszą rzeczą, na którą lekarz zdecyduje się kwalifikując nas do tego typu leczenia będzie szereg badań podstawowych.

• Metotreksat (antagonista kwasu foliowego) – zwykle stosowany w leczeniu choroby nowotworowej, hamuje bowiem podziały komórkowe. Działa toksycznie na szpik i wątrobę, dlatego niezbędna jest okresowa kontrola ich czynności.
• Cyklosporyna A – osłabia reakcję odpornościową organizmu, a więc i łuszczycową reakcję zapalną. Przyjmując cyklosporynę zaobserwujemy szybką poprawę, ale i ryzykujemy uszkodzeniem nerek oraz rozwojem nadciśnienia tętniczego.

Leczenie biologiczne (Etanercept, Infliximab, Adalimumab)

Przeznaczone do leczenia ciężkich postaci choroby. Jako jedyne mają na celu wpływać nie na objawy, ale na jej podłoże. Są to zazwyczaj podawane dożylnie lub podskórnie białkowe przeciwciała skierowane przeciwko substancjom wywołującym reakcję zapalną. Leczenie jest bardzo skuteczne, szczególnie u pacjentów z pozaskórnymi, ciężkimi postaciami choroby, ale niestety również bardzo drogie i obarczone sporym ryzykiem powikłań. U pacjentów objętych tym rodzajem leczenia mogą wystąpić: wysoka temperatura, bóle mięśniowo-stawowe oraz złe samopoczucie. Terapię zwykle prowadzi się w szpitalu pod kontrolą lekarza.

• Fototerapia: stosowana jest u chorych, u których obserwuje się słabą odpowiedź na leki miejscowe. Niestety zwiększa ona ryzyko rozwoju nowotworu skóry. Natomiast w przypadku terapii PUVA (fotochromoterapia z wykorzystaniem światła UVA) może dojść do uszkodzenia wątroby ze względu na konieczność premedykacji psoralenami, czyli związkami uwrażliwiającymi na działanie światła.
• Dieta: pacjenci z łuszczycą rzadko mogą zredukować nasilenie objawów choroby poprzez stosowanie diety. Jeśli zauważymy jednak, że niektóre z pokarmów powodują nasilenie wykwitów skórnych, warto wykluczyć je z naszego codziennego jadłospisu. Ważne jest jednak unikanie tłustych potraw, które mogłyby wpłynąć na wzrost poziomu cholesterolu. Łuszczyca sprzyja bowiem rozwojowi chorób układu sercowo-naczyniowego. Ryzyko poważnego incydentu sercowego wzrasta o 58%, natomiast udaru mózgu o 43%. Warto więc jeść zdrowo, aby nie dopuścić do groźnych powikłań.

Czy łuszczyca jest zaraźliwa?

Łuszczycą wbrew powszechnie krążącym mitom zarazić się nie można. Można natomiast odziedziczyć genetyczną skłonność do choroby. Podłoże jej rozwoju nadal nie jest do końca poznane. Wiadomo jednak, że czynnik genetyczny odgrywa tutaj niezmiernie istotną rolę. Dziecko, którego obydwoje rodzice cierpią na łuszczycę, rozwinie chorobę z 70% prawdopodobieństwem. W zależności od tego, które z wadliwych kopii genów posiada chory, wyróżnia się 2 podstawowe typy łuszczycy, dające odmienny obraz kliniczny choroby.

Łuszczycą, więc zarazić się nie można, nie potrafimy jej również póki co całkowicie wyleczyć. Dysponujemy jednak całym arsenałem leków łagodzących objawy choroby. Jeżeli na naszej skórze pojawią się zmiany przypominające wykwity łuszczycowe, warto zgłosić się do lekarza, aby podjąć z nimi walkę.