Uzależnienie od hazardu to poważny problem prowadzący do utraty życiowych oszczędności i statusu społecznego, a także do zerwania więzi rodzinnych. Okazuje się, że w dobie wszech istniejącego dostępu do Internetu, wcale nie trzeba wychodzić z domu, by wpaść w sidła tego uzależnienia. Po czym poznać, że dana osoba jest już uzależniona i jak jej pomóc?
Czym jest uzależnienie od hazardu?
Uzależnienie od hazardu to odczuwany wewnętrznie przymus do podejmowania gry, w której stracić można pieniądze bądź inne dobra, podczas gdy wygrana jest dziełem przypadku bądź tzw. “szczęścia”. Osoba uzależniona nie umie przestać grać, robi to, nawet jeśli wiąże się to z dotkliwymi stratami na różnych płaszczyznach: materialnej, emocjonalnej i społecznej. Przykłady gier, o których mowa to gry na automatach (jednoręki bandyta), gry karciane (poker, blackjack), czy loterie pieniężne.
Mówiąc o uzależnieniu od hazardu, często wskazuje się na poszczególne fazy, które prowadzą do jego rozwoju:
- Faza zwycięstw – granie okazjonalne, inwestowanie niewielkich kwot; pierwsze wygrane wzbudzają uczucie silnego podniecenia i podekscytowania.
- Faza strat – gracz podejmuje większe ryzyko, mając nadzieję na większą wygraną, typowe zachowania to pożyczanie pieniędzy, wydawanie życiowych oszczędności, zaciąganie kredytów.
- Faza desperacji – gracz zaczyna doświadczać konsekwencji swojego zachowania, ma problemy finansowe, rodzinne i zawodowe, może uciekać się do przestępstwa; zaczynają pojawiać się takie uczucia jak lęk, wyrzuty sumienia, smutek, bezradność.
- Faza utraty nadziei – gracz przestaje podejmować działania, które mogłyby rozwiązać problem, istnieje duże ryzyko występowania prób samobójczych, nadużywania alkoholu, związania się ze światem przestępczym; jest to moment, w którym niektóre osoby uzależnione dostrzegają swój problem i podejmują się leczenia.
W przypadku podjęcia leczenia mają miejsce następujące fazy:
- Faza działania – uzależniony podejmuje się prób zmiany swojego dotychczasowego życia na różnych płaszczyznach, konfrontuje się ze swoimi przykrymi emocjami i konsekwencjami, jakie musi ponieść.
- Faza utrwalenia – w życiu uzależnionego pojawią się pozytywne zmiany, buduje on satysfakcjonujące relacje społeczne, uczy się dojrzałych zachowań, lepiej radzi sobie z problemami.
- Faza zapobiegania nawrotom – uzależniony uczy się zachowań wzmacniających abstynencję, zwiększa swoją świadomość w zakresie rozpoznawania głodu hazardowego, ma świadomość istniejącego ryzyka powrotu do uzależnienia.
Jak rozpoznać uzależnienie od hazardu?
Rozpoznanie uzależnienia od hazardu na wczesnym jego etapie wcale nie jest łatwe, ponieważ choroba często rozwija się stopniowo i z czasem nabiera coraz większej wyrazistości. Wśród objawów wymienia się:
- obsesyjne myślenie o hazardzie, zarówno o odbytych grach, jak i przyszłych, planowanie czynności związanych z hazardem,
- zaprzeczanie stwierdzeniu, że jest się uzależnionym,
- stopniowe zwiększanie czasu i środków finansowych przeznaczanych na grę,
- przeżywanie frustracji i niepokoju, gdy koniecznie jest przerwanie gry,
- granie aż do utraty ostatnich środków pieniężnych,
- jeden z powodów do dalszej gry to chęć odegrania się, odzyskania utraconych wcześniej pieniędzy,
- okłamywanie innych, ukrywanie swoich celów związanych z hazardem,
- wyłudzanie, fałszowanie, pożyczanie bądź kradzież pieniędzy, by zyskać środki do grania,
- nieudane próby ograniczenia czasu poświęcanego na grę,
- separacja od rodziny i znajomych, utrata więzi emocjonalnych z ludźmi,
- zaniedbywanie obowiązków zawodowych, co może skutkować utratą pracy,
- zaawansowany etap uzależnienia: depresja, myśli i próby samobójcze.
Nie każda osoba, oddająca się grom hazardowym jest od nich uzależniona. Osoba zdrowa jest w stanie kontrolować swoje zachowanie, tzn. przerwać grę, gdy straty są zbyt duże bądź nie ma ochoty na jej kontynuację. Podejmuje się ona gry w celach rozrywkowych.
Przyczyny uzależnienia od hazardu
Na poziomie neuronalnym uzależnienie od hazardu wynika z aktywacji konkretnej struktury mózgowej, zwanej układem nagrody, co skutkuje odczuwaniem przyjemności.
Czy wiesz że: w ostatnich latach nasilił się problem e-hazardu?
W powstawaniu uzależnienia pewną rolę odgrywają predyspozycje genetyczne, choć choroba ta ma dużo bardziej złożoną genezę. Bardzo istotne są czynniki środowiskowe i emocjonalne. Za uzależnieniem mogą stać długoletnie problemy w życiu osobistym, poczucie samotności, doświadczenie traumy, brak wsparcia na jakimś etapie życia, trudne dzieciństwo, zaniedbanie emocjonalne ze strony rodziców, zaburzenia osobowości. Gra w hazard może być sposobem odcięcia się od pewnych problemów bądź próbą poradzenia sobie z napięciem i cierpieniem. Każdy przypadek uzależnienia będzie jednak związany z nieco innym zespołem przyczyn, które złożyły się na rozwój choroby u danej osoby.
Jak leczyć uzależnienie od hazardu?
Kluczowym czynnikiem, decydującym o sukcesie leczenia, jest świadomość uzależnienia od hazardu i motywacja do walki z chorobą. Jeśli oba warunki są spełnione, nałogowy gracz może rozpocząć proces psychoterapii. Najczęściej stosowanym nurtem jest terapia poznawczo-behawioralna, która pomaga zmienić destrukcyjne schematy myślowe, a także wzmacnia kontrolę uzależnionego nad jego zachowaniem. Pomocna jest również terapia psychodynamiczna, która poprzez głęboką pracę w obszarze wzorców rodzinnych, wewnętrznych konfliktów i trudnych doświadczeń z dzieciństwa, pozwala na zrozumienie źródeł uzależnienia oraz wprowadzenie zmian, dzięki którym lepiej radzić można sobie z osobistymi problemami. Zdarza się, że sam proces terapeutyczny nie jest wystarczający i istnieje konieczność wdrożenia leczenia farmakologicznego.
Zapamiętaj: Uzależnienie od hazardu prowadzi do większej liczby samobójstw, niż w przypadku uzależnienia od alkoholu.
Uzależnienie od hazardu to ciężka choroba, która doprowadza nie tylko do strat dóbr materialnych, lecz także więzi rodzinnych i pozycji społecznej. W niektórych przypadkach może także skończyć się śmiercią samobójczą. Szanse na pokonanie uzależnienia zawsze istnieją, ale tylko gdy osoba uzależniona znajdzie w sobie motywację, by podjąć się leczenia. Jednym z ważnych czynników w procesie zdrowienia będzie z pewnością wsparcie udzielone przez rodzinę i bliskich.