Przy różnego rodzaju schorzeniach pierwsze kroki powinniśmy zwrócić do naszego lekarza rodzinnego. Do większości specjalistów bowiem konieczne są skierowania, a to nasz lekarz podstawowej opieki zdrowotnej najlepiej powinien wiedzieć, czyja pomoc będzie nam niezbędna. Jedną z takich sytuacji skierowanie pacjenta do alergologa. Alergie mogą być podobne do schorzeń skóry (wtedy raczej decydujemy się na dermatologa), oczu (w tej sytuacji wybieramy okulistę) czy problemów z przewodem pokarmowym (którym zajmie się gastroenterolog). Dlatego tak istotne jest, aby lekarz rodzinny po wizycie zadecydował i odpowiednio nas pokierował.
Kim jest alergolog?
Alergolog jest to specjalista medycyny. Jest to działka tak zwanej interny, czyli chorób wewnętrznych zajmujących się wszystkimi układami naszego organizmu w sposób niezabiegowy. Alergologiem można zostać po uzyskaniu specjalizacji internistycznej ogólnej lub bezpośrednio po stażu rozpocząć specjalizację w węższej dziedzinie alergologii. Tak naprawdę sposoby nauki na specjalizacji, jej etapowość i przebieg zmieniają się dość często, jednak ukończenie danej ścieżki kończy się egzaminem specjalizacyjnym, po której lekarz zostaje alergologiem.
Czym zajmuje się alergolog?
Alergolog zajmuje się diagnostyką i leczeniem wielu chorób związanych z reakcją alergiczną. Może to dotyczyć schorzeń takich jak alergiczny nieżyt nosa, alergiczne zapalenie spojówek, alergie i pokrzywki skórne, alergie pokarmowe czy astma alergiczna. Czasem alergolog musi współpracować z innymi specjalistami. Przykładowo podczas leczenia astmy często konsultacje przeprowadza także lekarz pulmonolog, czyli specjalista chorób płuc. Wiele badań i terapii w alergii może być przeprowadzane ambulatoryjnie, czyli w poradni do której przychodzimy na regularne wizyty, czasami jednak konieczne może być leczenie lub pogłębiona diagnostyka na szpitalnym oddziale alergologicznym lub ogólno internistycznym.
Jakie choroby diagnozuje alergolog?
Czasami diagnostyka chorób alergicznych bywa trudna. Alergię pokarmową można pomylić z problemami gastrycznymi, wysypka może świadczyć o chorobie zakaźnej lub schorzeniu dermatologicznym, kichanie czy kaszel przytrafia się także w przeziębieniu, a łzawienie oczu bywa symptomem innych niż alergiczne chorób okulistycznych. Dlatego zawsze konieczne jest szerokie spojrzenie na pacjenta. Przykładowe choroby diagnozowane w poradni alergologicznej to alergie wziewne (np. na pyłki czy sierść), alergie pokarmowe, astma alergiczna, alergie kontaktowe (gdy uczula nas dany materiał np. nikiel po zetknięciu z naszą skórą), anafilaksja (czyli ciężka reakcja alergiczna, w której dochodzi do wstrząsu, a czasem nawet śmierci).
Jakie badania zleca alergolog?
Zależnie od rodzaju objawów i podejrzewanego schorzenia alergolog może zlecić nam różnorakie badania. Kluczowy jest dobrze zebrany wywiad i badanie pacjenta przez lekarza – osłuchiwanie, oglądanie skóry czy błony śluzowej nosa. Jeżeli chodzi o badania specjalistyczne podstawowymi są testy skórne, gdzie sprawdza się uczulenie na różne alergeny poprzez podanie ich na skórę, którą nakłuwa się małą igiełką – powstanie odpowiednio dużego bąbla oznacza, że pacjent ma uczulenie na daną substancję. Produkty na które jesteśmy uczuleni można zbadać też poprzez pobranie krwi i stwierdzenie w niej dużej ilości przeciwciał, które powstają w naszym organizmie w odpowiedzi na kontakt z czynnikiem uczulającym. Do badania wykonywanego z krwi nie jest potrzebne odstawienie leków. Alergolog może także wykonać próby prowokacyjne, zwłaszcza w przypadku uczulenia na pokarmy i leki.
Czy wiesz że: zapisy do poradni specjalistycznych mogą odbywać się telefonicznie, jednak konieczne jest doniesienie skierowania do danej placówki w ciągu 14 dni? W przeciwnym razie zostaje się skreślonym z listy oczekujących na wizytę.
W warunkach szpitalnych podaje się dany pokarm lub lek, by sprawdzić reakcję alergiczną. W przypadku leków jest to niezwykle przydatne u chorych, którzy są uczuleni na wiele środków przeciwbólowych czy usypiających używanych podczas operacji. Często chory z wieloma alergiami musi być operowany z innych wskazań i wtedy konieczne jest w szpitalu sprawdzenie, które leki mogą być dla niego bezpieczne. Kolejnym badaniem może być cytologia nosa, gdzie pobiera się wymaz z jego błony śluzowej i bada skład komórek. Podwyższone wartości eozynofilów, czyli jednego z rodzaju białych krwinek, świadczą o alergii. Alergolog może zlecić także testy płatkowe wykonywane do diagnostyki alergii kontaktowych. Na ciele przykleja się specjalne plastry z substancjami uczulającymi i w odpowiednich odstępach czasu sprawdza się reakcję skórną. Zwykle umieszcza się je na plecach. Spirometria również może być zlecona przez alergologa przy podejrzeniu astmy, zwykle jednak dochodzi do tego po konsultacji z pulmonologiem, bowiem astma może mieć podłoże nie tylko alergiczne.
Kiedy pierwsza wizyta u alergologa?
U alergologa mogą leczyć się zarówno dorośli, jak i małe dzieci. Od tego kiedy trafimy do specjalisty zależy tak naprawdę wiek, w którym pojawiają się objawy. Zwykle symptomy, które świadczą o alergii to kichanie, swędzenie nosa i oczu, łzawienie, wysypki skórne, biegunka, wymioty, opuchnięcie, duszność, kaszel, zatkany nos czy zmiany pęcherzowe na skórze. Każdy chorujący na alergię powinien być pod opieką specjalisty, chociaż po odpowiedniej diagnostyce, przy chorobie dobrze kontrolowanej, może być także leczony na dłuższą metę przez lekarza rodzinnego. Każdy pacjent powinien być zbadany i jego przypadek rozpatrzony indywidualnie, nie można jednoznacznie stwierdzić, kto powinien być tylko w opiece Podstawowej Opieki Zdrowotnej, a kto musi być w opiece alergologa. Natomiast jeśli choroba jest niekontrolowana czy nie do końca zdiagnozowana – konieczne jest udanie się do specjalisty.
Czy do alergologa trzeba mieć skierowanie?
Do alergologa konieczne jest skierowanie. Może je wydać lekarz rodzinny do którego możemy zapisać się w każdej chwili. Jeżeli nie mamy skierowania możliwe jest umówienie się do specjalisty prywatnie. Specjalistą, do którego nie jest konieczne skierowanie jest również wenerolog-dermatolog. W przypadku zmian skórnych może zdarzyć się, że w pierwszej kolejności trafimy do jego gabinetu i to on wyda nam skierowanie do alergologa po stwierdzeniu, że źródło objawów wynika z alergii. Udając się na wizytę prywatnie nie potrzebujemy skierowania.
Alergia to plaga naszych czasów i obecnie dotyczy coraz większej ilości osób. Większość z nich może być leczona lekami doustnymi, wziewnymi czy kroplami do nosa i oczu, a czasem możliwe jest odczulanie (czyli swego rodzaju szczepienia, by zwiększyć tolerancję na dany alergen). W cięższych przypadkach diagnostyka i leczenie może obejmować również pobyt w szpitalu. Ważne by choroby alergiczne dobrze kontrolować, mogą one bardzo utrudniać życie, a czasem nawet mu zagrażać.