Przyszłe mamy wielokrotnie poszukują różnych informacji na temat zarówno przebiegu ciąży, jak i porodu. W tak niesamowitym i bardzo odmiennym stanie, każdy jest ciekawy tego, co się dzieje i co jeszcze się wydarzy. Ciekawy, a także często zaniepokojony, bo przecież tyle niespodzianek może nas spotkać, jak również różnych powikłań. Jednym z nich są krwawienia poporodowe. Czy jednak zawsze należy się nimi martwić?
Co to jest krwawienie poporodowe?
Podczas porodu zarówno siłami natury, jak i cesarskiego cięcia naturalnie dochodzi do utraty krwi. Po urodzeniu się dziecka w ostatnim okresie porodu – podczas wydalania łożyska – również dochodzi do krwawienia, jest to zwykle objętość 200 – 400 ml krwi. Krwotokiem nazywamy utratę więcej, niż 500 ml krwi podczas porodu siłami natury lub ponad 1000 ml w trakcie cięcia cesarskiego. Kobieta przed ciążą ok. 5 litrów krwi, jednak w trakcie ciąży dochodzi do zwiększonej produkcji krwi, co ma między innymi przygotować organizm na zwiększone zapotrzebowanie w trakcie ciąży jak i dać swego rodzaju zapas na właśnie tę sytuację – krwawienia w trakcie i po porodzie. Ilość krwi rośnie już od pierwszego trymestru, osiągając maksimum w 28. – 34. tygodniu ciąży (jest to nawet 45% więcej krwi niż przed ciążą!). Jest wiele mechanizmów po porodzie mających na celu zatrzymanie krwawienia, a ich zaburzenie może prowadzić do znacznej utraty krwi, co może zagrażać matce. Krwawienia poporodowe dzielimy na wczesne – w trakcie pierwszej doby oraz późne – do 6 tygodni po porodzie (według niektórych źródeł nawet do 12 tygodni.
Krwawienie poporodowe – objawy
Najbardziej oczywistym i widocznym objawem jest wypływ krwi. Kontrola jego ilości i szybkości krwawienia bezpośrednio po porodzie należy do położnika. Jednak jeżeli mowa o krwawieniu późnym, wtedy to kobieta sama musi zaobserwować tę nieprawidłowość i w razie potrzeby udać się do lekarza. Należy wziąć też pod uwagę, że kobiety o małej masie ciała mogą szybciej odczuwać negatywne skutki krwawienia. Gdy utrata krwi zwiększona zaczynają pojawiać się inne objawy – przyspieszenie rytmu serca, spadek ciśnienia – jednak mogą pojawiać się one późno dlatego istotna jest przede wszystkim obserwacja treści z dróg rodnych oraz rany pooperacyjnej przy cesarskim cięciu. Krwawieniu takiemu może towarzyszyć ogólne osłabienie, zawroty głowy. Jeśli krwiak tworzy się w okolicy rany po zabiegu – wokół niej dochodzi do zmiany zabarwienia skóry, może być ona twardsza i bolesna.
Krwawienie poporodowe – przyczyny
Jedną z najczęstszych przyczyn krwawienia wczesnego jest atonia macicy. Jest to proces, w którym nie dochodzi do prawidłowego obkurczania się macicy i wypływu krwi z jej naczyń. Więcej o tym w naszym artykule na temat atonii (odnośnik). Inne przyczyny to urazy kanału rodnego do których może dojść podczas każdego porodu, jednak szanse na to zwiększa tzw. poród zabiegowy z użyciem kleszczy lub próżnociągu. Czasem jednak użycie takich sprzętów jest niezbędne, a nie zawsze wiąże się to z urazem i krwawieniem.
Czy wiesz że: Krwotok poporodowy jest to jedna z najczęstszych przyczyn śmierci okołoporodowej w krajach ubogich według danych WHO? W krajach Afryki i Azji mogą być one przyczyną aż 30% zgonów kobiet. W Polsce również zjawisko takie jest niebezpieczne, jednak lekarze mają lepsze możliwości by przeciwdziałać skutkom krwawienia, dlatego zdecydowanie rzadziej kończy się to powikłaniami.
Kolejne przyczyny to wynicowanie lub pęknięcie macicy – mechaniczne powikłania porodu, który jest dla tkanek macicy bardzo gwałtownym procesem. Zaburzenia krzepnięcia to następny powód krwawień. Mogą być to wrodzone choroby związane z defektem płytek krwi, czynników krzepnięcia np. Choroba von Willebranda lub takie, które ujawniają się dopiero podczas porodu. Te pierwsze, znane jeszcze przed porodem, ułatwiają zdecydowanie zadanie ginekologom, którzy mogą spodziewać się takiego krwotoku i odpowiednio przygotować pacjentkę i sprzęt przed porodem. Przyczynami krwotoków późnych są zwykle różnego rodzaju zakażenia w trakcie połogu lub też pozostałe w macicy resztki tak zwanego popłodu np. fragment łożyska. Czynniki, które zwiększają szanse na krwawienie to: wiele ciąż, wiek matki powyżej 35 lat, otyłość, ciąża mnoga np. bliźniacza, mięśniaki macicy, a także pochodzenie etniczne z krajów azjatyckich i afrykańskich. Predysponować do krwawienia może również znieczulenie, przedłużenie porodu lub jego sztuczna indukcja i problemy związane z łożyskiem np. łożysko przodujące lub wrośnięte.
Krwawienie poporodowe – leczenie
Leczenie powinno być przyczynowe – zależnie od tego skąd pojawia się krwawienie, jak bardzo jest ono nasilone i czym spowodowane. Każdy taki przypadek jest całkiem inny i odrębny.
Zapamiętaj: Jeżeli ilość krwi nie przekracza 500 ml lub też 1000 ml w trakcie cięcia cesarskiego, nie ma się zwykle czym martwić, jest to zjawisko fizjologiczne.
Może być to podanie leków np. oksytocyny lub karbetocyny w atonii, czynników krzepnięcia w przypadku zaburzeń krzepnięcia krwi, metody mechaniczne takie jak ucisk lub zabiegowe np. założenie szwów, podwiązanie naczyń macicy, a w skrajnych przypadkach nawet usunięcie narządu rodnego. Konieczne może być też uzupełnianie płynów, a w szczególności krwi. Przy utracie powyżej 2 l zdecydowanie lekarz powinien rozważyć przetoczenie krwi lub jej składników, a także czynników krzepnięcia, które zostały utracone.
Kiedy krwawienie po porodzie jest niebezpieczne?
Jeżeli ilość krwi nie przekracza 500 ml lub też 1000 ml w trakcie cięcia cesarskiego, nie ma się zwykle czym martwić, jest to zjawisko fizjologiczne. Również w kolejnych dniach delikatne plamienia nie są niczym niebezpiecznym, organizm po ciąży musi powrócić do swojego uprzedniego stanu. Jeżeli jednak kobieta jest zaniepokojona, powinna zawsze rozwiać swoje obawy u lekarza ginekologa. Większe krwawienia mogą być niebezpieczne i prowadzić do wstrząsu.
Należy pamiętać, że poród to proces bardzo nieprzewidywalny, postępujący w różny sposób i wyczerpujący dla organizmu kobiety i nie da się jednoznacznie przewidzieć jego przebiegu i skutków, a nadmierne krwawienie może być elementem zarówno tych porodów wysokiego ryzyka, jak i przebiegających pomyślnie. Dlatego tak ważne jest odpowiednie przygotowanie lekarza, badania prenatalne i stosowanie się do zaleceń w ciąży, by wykryć czynniki ryzyka, zapobiegać im lub być przygotowanym na ewentualne powikłania i z nimi walczyć.