Krwotok z nosa ( łac. epistaxis ) – często występujący objaw chorobowy polegający na utracie krwii, gdzie źródło krwawienia znajduje się w jamie nosa. Może mieć różne nasilenie – od niewielkiego plamienia do krwotoku stanowiącego bezpośrednie zagrożenie życia. Jest to schorzenie dość częste – szacuje się, że 60% populacji, w którymś momencie swojego życia doświadczyło krwotoku z nosa [1]. Co 10 krwawienie z nosa okazuje się być poważne.
Najczęstszym miejscem krwawienia jest miejsce Kiesselbacha lub inaczej trójkąt Little’a zlokalizowany na przedniej części przegrody nosa [2].
Rys. 1 Rycina przedstawiającą unaczynienie przegrody nosa w prawym półprofilu, splot Kiesselbacha zaznaczony na niebiesko. [2]
Krwotok z nosa – przyczyny
Do najczęstszych przyczyn krwawienia z nosa należą urazy błony śluzowej oraz infekcje wirusowe.
Do innych przyczyn zaliczamy:
- przesuszenie błony śluzowej nosa,
- zalegające ciało obce,
- przyjmowanie leków zmniejszających krzepliwość krwi: preparaty kwasu acetylosalicylowego (np. Acard, Polocard), antagonistów witaminy K (np acenokumarol, warfaryna), heparyny w zastrzykach, preparaty klopidogrelu,
- choroby ogólnoustrojowe, takie jak małopłytkowość, białaczki,
- poważny niedobór witamin C, K i D (raczej niespotykany w Polsce),
- przewlekły zanikowy nieżyt nosa,
- krwawienia zastępcze – u młodych kobiet w czasie miesiączki,
- ciążę,
- urazy twarzoczaszki, złamania nosa,
- nowotwory: łagodne (np. włókniak młodzieńczy) i złośliwe,
- choroby zapalne z tworzeniem ziarniny: ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń, kiła, gruźlica.
Choroby układu sercowo-naczyniowego: miażdżyca czy nadciśnienie również mogą powodować czy nasilać krwawienia z nosa.
Krwotok z nosa – leczenie
Krwawienie z nosa jest tylko objawem i jako takie nie stanowi rozpoznania. Leczenie powinno być przede wszystkim przyczynowe, dlatego warto dociekać przyczyny krwawień. W niektórych przypadkach (złamanie nosa) diagnoza jest oczywista, czasami wymaga wielu specjalistycznych konsultacji i badań.
Przy infekcjach wirusowych górnych dróg oddechowych krwawienia zwykle są niewielkie, pojawiają się przy silnym wydmuchiwaniu nosa, mają charakter samoograniczający się i jako takie nie wymagają specjalnego leczenia. Zmniejszenie objawów przynosi często stosowanie maści do nosa na bazie olejów – dostępna jest szeroka gama preparatów bez recepty.
Istotnym problemem są powtarzające się krwawienia z nosa u pacjentów, którzy przyjmują leki zmniejszające krzepliwość krwi. Z racji istnienia często życiowych wskazań do stosowania ww leków nie można ich odstawić, a krwawienia stanowią istotny problem.
W tych przypadkach oraz w przypadkach nawracających krwawień o innej etiologii często stosuje się zamykanie naczyń splotu Kiesselbacha. W zależności od placówki metody nieraz drastycznie się różnią i obejmują: koagulację chemiczną (najczęściej stężony roztwór azotanu srebra), elektrokoagulację lub koagulację laserem czy plazmą argonową.
Jak zatamować krwotok z nosa?
Pierwsza pomoc w przypadku krwotoku z nosa obejmuje:
- przyjęcie postawy siedzącej, z głową pochyloną lekko w przód i ku dołowi tak, aby krew mogła swobodnie wypływać;
Uwaga! Wbrew powszechnej opinii chory nie powinien odchylać głowy do tyłu. Takie postępowanie powoduje spływanie krwi do gardła, może wywołać nudności, wymioty, a nawet zachłyśnięcie. Dodatkowo obecność krwi w gardle utrudnia ewentualną ocenę lekarską.
- w przypadku niedrożności nosa chory powinien wydmuchać każdy przewód nosowy oddzielnie, by pozbyć się skrzepów i świeżej krwi;
- następnie należy spróbować zatrzymać krwawienie poprzez zdecydowane uciśnięcie skrzydełek nosa kciukiem i palcem wskazującym. Ewentualną krew spływającą do gardła należy wypluwać, nie połykać. Często stosowane są zimne kompresy na nasadę nosa i kark – postępowanie to ma za zadanie obkurczyć naczynia krwionośne i pomóc w opanowaniu krwotoku. Zasadność takiego postępowania w dalszym ciągu jest poddawana dyskusji, jednakże może podnieść komfort poszkodowanego i jest stosunkowo bezpieczne;
- gdy krwotok nie ustępuje samoistnie w ciągu kilkunastu minut konieczna jest pilna konsultacja lekarska.
W warunkach placówek ochrony zdrowia mamy do czynienia z szerokim wachlarzem możliwości tamowania krwotoków z nosa: od tamponady setonem, przez specjalne opatrunki donosowe, wspomnianą wcześniej koagulację krwawiących naczyń aż potechniki wewnątrznaczyniowe czy podwiązywanie tętnic doprowadzających krew do jam nosa.
Klasyczna tamponada przednia polega na warstwowym upychaniu jałowego setonu (rodzaj długiej taśmy z tkaniny) w jamie nosa, tak by ucisnąć krwawiące miejsce i zahamować krwawienie. Zakładanie tamponady należy do czynności powodujących duży dyskomfort i powinno być poprzedzone miejscowym znieczuleniem błony śluzowej nosa.