Siatkówka to element budowy oka, która umożliwia widzenie. Jest zbudowana z komórek nerwowych (fotoreceptorów) i odpowiada za odbieranie ze środowiska bodźców – obrazów. Jej uszkodzenie powoduje więc zaburzenia widzenia. Jedną z przyczyn jest właśnie odwarstwienie siatkówki. Na czym polega? Czy powoduje zupełną utratę wzroku? Czy jest odwracalne?
Co to jest odwarstwienie siatkówki?
Odwarstwienie siatkówki polega na odłączeniu się warstw siatkówki od nabłonka gałki ocznej, na którym leży (na tylnej części gałki ocznej). Odłączone warstwy nie są odżywiane (przestaje docierać do nich krew) i siatkówka przestaje odbierać bodźce wzrokowe. Jest to stan nagły – wymaga natychmiastowego leczenia w postaci operacji, ponieważ w innym przypadku grozi utratą wzroku.
Czy wiesz że: częstość występowania odwarstwienia siatkówki jest najwyższa u osób w wieku 40-70 lat?
Przyczyny odwarstwienia siatkówki
Do przyczyn odwarstwienia siatkówki należą:
- wiek powyżej 60 roku życia;
- wysoka krótkowzroczność – wada powyżej 6 dioptrii;
- brak soczewki;
- sztuczna soczewka – np. po operacji zaćmy;
- uraz oka;
- występowanie choroby u innych członków rodziny;
- niektóre choroby systemowe np. zespół Marfana;
- odwarstwienie siatkówki w drugim oku.
Wyróżniamy kilka rodzajów odwarstwienia:
Odwarstwienie przedarciowe – którego wynikiem jest przedziurawienie siatkówki. Ten rodzaj jest charakterystyczny dla osób w starszym wieku. U osób tych ciało szkliste (czyli substancja wypełniająca gałkę oczną) ulega obkurczeniu, które w niektórych przypadkach “pociąga” ze sobą siatkówkę (warstwa siatkówki “przykleja się” do obkurczającego się ciała szklistego i zostaje oderwana od swojego podłoża).
Odwarstwienie otworopochodne – w jego przebiegu płyn ze wspomnianego wyżej ciała szklistego przenika pod siatkówkę i powoduje jej “odklejenie” – ten rodzaj jest charakterystyczny dla m.in. osób krótkowzrocznych, osób, które nie posiadają soczewki lub posiadają sztuczną soczewkę, oraz przy urazach oczu.
Odwarstwienie trakcyjne – w którym na powierzchni ciała szklistego tworzone są błony lub pasma włókniste, które kurcząc się pociągają siatkówkę – występuje np. w przypadku retinopatii wcześniaków (chorobie, której przyczyną jest niedojrzałość siatkówki u przedwcześnie urodzonych dzieci).
Odwarstwienie wysiękowe – powodowane przez płyn wysiękowy, który “przecieka” z naczyń doprowadzających krew do siatkówki i naczyniówki. Spowodowane jest chorobami tych naczyń, a także ich stanem zapalnym.
Rycina: Budowa oka. Siatkówka znajduje się na tylnej ścianie gałki ocznej i odpowiada za odbieranie bodźców wzrokowych.
Źródło: https://terapiaesp.wordpress.com/2013/06/05/budowa-oka-ludzkiego/
Objawy odwarstwienia siatkówki
Objawy odwarstwienia siatkówki to:
- męty – widzenie drobnych kształtów, może być pierwszym objawem;
- błyski (tak zwane fotopsje) – zwykle występują krótko;
- stopniowe pogarszanie się wzroku;
- całkowita utrata wzroku lub jego części – w zależności od rozległości odwarstwienia.
Stan ten nie powoduje żadnych widocznych objawów na powierzchni oka – nie da się go zauważyć “z zewnątrz” bez wykonania odpowiednich badań:
- badania wziernikiem okulistycznym;
- badania USG (ultrasonograficznego).
Leczenie operacyjne odwarstwienia siatkówki
Jedyną formą leczenia tego stanu jest operacja, która pozwoli znaleźć i zablokować wszystkie odwarstwione fragmenty siatkówki, a w przypadku jej ubytku – jego załatanie. Wykonywane są 2 rodzaje operacji. Pierwszy (metoda konwencjonalna) polega na naszyciu na twardówkę (która jest jedną z warstw gałki ocznej) gąbek silikonowych, których zadaniem jest wpuklenie ściany gałki ocznej do wnętrza oka w miejscu uszkodzenia siatkówki. W przebiegu drugiej, ciało szkliste jest usuwane, otwory powstałe na siatkówce są zamykane, a następnie w miejsce ciała szklistego wstrzykiwany jest gaz lub olej. Gojenie siatkówki po tym zabiegu trwa około miesiąca.
Zapamiętaj: Główne objawy odwarstwiania się siatkówki to pogarszający się wzrok, męty oraz krótkotrwałe błyski.
W przypadku odwarstwienia wysiękowego, którego przyczyną jest choroba naczyń, leczenie obejmuje najpierw chorobę podstawową, która stała się przyczyną odwarstwienia. Niekiedy powoduje to cofnięcie się zmian na siatkówce. Wyleczenie jest możliwe, jeżeli odwarstwiona siatkówka ponownie ”przyklei się” do nabłonka. Zwykle jednak całkowite odzyskanie wzroku jak sprzed choroby nie jest możliwe. Pozostałością po niej jest różny stopień upośledzenia wzroku. Zależy on od stanu siatkówki, przyczyn odwarstwienia oraz czasu trwania odwarstwienia (czasu od wystąpienia objawów do wykonania operacji).
Odwarstwienie siatkówki a renta
Znaczne pogorszenie wzroku lub jego utrata spowodowana przez rozwarstwienie siatkówki może predysponować u chorego do uzyskania statusu niepełnosprawności i uzyskania w związku z tym renty lub innych ulg. Zależy to jednak od stopnia nasilenia objawów. Dokładnych informacji na ten temat mogą udzielić odpowiednie urzędy, między innymi ZUS (Zakład Ubezpieczeń Społecznych).
Odwarstwienie siatkówki jest chorobą, która niemal zawsze zostawi swoje piętno w postaci ubytku widzenia lub uszkodzenia wzroku. Dlatego u osób w grupie ryzyka (czyli szczególnie narażonych na wystąpienie tej choroby) zalecane są regularne badania wzroku, zwykle co około 6 miesięcy (lub częściej, jeśli wymagane).
Najważniejszym czynnikiem w przypadku jej wystąpienia jest czas – szybsze zgłoszenie się do lekarza pozwala na jak największe ograniczenie uszkodzeń i daje szanse na zachowanie wzroku. Dlatego w przypadku wystąpienia objawów – nie należy czekać.