Pępek jest blizną po pępowinie, która w życiu płodowym zapewniała połączenie płodu z łożyskiem matki. W skład pępowiny wchodzą dwie tętnice i jedna żyła pępowinowa. Dzięki niej krążenia matki i dziecka są połączone. Po urodzeniu pępowina zostaje zaklemowana oraz odcięta. Pozostaje kikut pępowinowy. Wiele świeżo upieczonych mam zadaje sobie pytanie, czy trzeba pielęgnować pępek dziecka? Jak o niego dbać? Czy ważna jest obserwacja pozostałości po pępowinie?
Dlaczego należy pielęgnować pępek u noworodka?
Kikut pępowinowy (fragment pępowiny pozostały po jej odcięciu, który z czasem usycha i odpada) i miejsce jego przyczepu to potencjalne środowisko namnażania się mikroorganizmów. Może to prowadzić do zakażenia ogólnoustrojowego. Pielęgnacja pępka ma za zadanie zmniejszać ryzyko takich zakażeń oraz innych zdarzeń niepożądanych. Kikut odpada sam po około 7-10 dniach od porodu. Do tego czasu należy zwracać na niego szczególną uwagę i zachować należytą higienę.
Jak dbać o pępek noworodka?
Obecnie zaleca się stosowanie metody „na sucho”. Według WHO polega ona na zachowaniu kikuta pępowinowego w czystości, suchości i w stałym kontakcie z powietrzem. Dopuszcza się przykrycie pępka czystą odzieżą. Podczas gdy kikut jest zanieczyszczony, należy go przemyć wodą z mydłem i dokładnie osuszyć. Tak samo robimy podczas kąpieli. Mydło używane do kąpieli powinno być przeznaczone dla dzieci lub zwykłe mydło hipoalergiczne.
Zapamiętaj: Pamiętaj, aby nie odrywać kikuta samodzielnie! Mogłoby to doprowadzić do krwawienia oraz spowodować infekcję.
Do czasu, aż kikut odpadnie należy myć niemowlę w wanience z bardzo małą ilością wody, żeby specjalnie nie moczyć pępka. Pieluszkę powinno się wywinąć tak, aby nie dotykała pępka. Bardzo ważne jest mycie rąk przed jak i po pielęgnacji pępka u dziecka. Należy unikać kontaktu z brudnymi przedmiotami i substancjami, dotykania kikuta oraz okrywania go opatrunkami.
W oddzielaniu kikuta pępowinowego główną rolę odgrywa tworzenie się skrzepów krwi i kurczenie się naczyń krwionośnych pępowiny. Fizjologicznym procesem jest mętna, śluzowa wydzielina w miejscu przyczepu kikuta, często mylona z wydzieliną ropną lub początkowym stanem infekcji bakteryjnej.
Jak długo pielęgnować pępek noworodka?
Kikut pępowinowy należy pielęgnować do czasu aż samoistnie odpadnie. Zwykle następuje to między 7 a 10 dniem po porodzie. Przez kilka pierwszych godzin życia noworodka kikut pępowinowy ma kolor biało-niebieski oraz jest wilgotny. Z czasem wysycha i zmienia kolor na barwę żółtobrązową, aż w końcu na właściwą- czarnobrązową.
Czym pielęgnować pępek u noworodka?
Pępek niemowlęcia należy pielęgnować wodą i mydłem. Tylko w uzasadnionych przypadkach można używać preparatu do odkażania tzw. Octenisept. Stosuje się go podczas pobytu noworodka w szpitalu oraz w sytuacji złych warunków higienicznych w domu. Jeśli noworodek przebywa z matką w szpitalu w systemie rooming-in (przebywanie matki i dziecka w tym samym pomieszczeniu na oddziale położniczym), stosowanie antyseptyku nie jest konieczne.
Czy wiesz że: poród przez cesarskie cięcie może wydłużyć czas odpadnięcia kikuta pępowinowego? Tak samo jest w przypadku przedwczesnego porodu oraz w przypadku niskiej masy urodzeniowej dziecka.
Przez wiele lat w Polsce było zalecane stosowanie alkoholu (70% alkohol etylenowy lub 70%/96% roztwór alkoholu izopropylowego) do odkażania kikuta pępowinowego. Udowodniono, że przetarcie kompresem z alkoholem kikuta zabija tylko około 75% bakterii. Nie ma on także zdolności do zabijania form przetrwalnikowych mikroorganizmów. Stosowany na żywe tkanki i rany powoduje podrażnienie oraz powstanie skrzepu, pod którym z bardzo dużym prawdopodobieństwem mogą namnażać się bakterie. Alkohol izopropylowy powodował także miejscowe poparzenia noworodków. W wielu badaniach udowodniono, że alkohol wydłuża czas odpadnięcia i gojenia się kikuta pępowinowego.
Czy można moczyć pępek u noworodka?
Zgodnie z zaleceniami nie jest zabronione moczenia pępka noworodka. Należy jednak pamiętać, żeby używać małej ilości wody i zawsze delikatnie wycierać go do sucha. Zbyt częste mycie kikuta także nie jest dobre. Powinno się myć pępek raz dziennie podczas kąpieli oraz w przypadku jego zabrudzenia. Pępek u noworodka: niepokojące objawy, czyli na co zwrócić uwagę?
Kontroluj czas odpadnięcia kikuta. Jeżeli pozostałość po pępowinie nie odpadnie do 15 dni po porodzie należy skontaktować się z pediatrą. Zazwyczaj nie jest to groźne i może być wynikiem np. stosowania preparatu odkażającego na bazie alkoholu. Jednak może zwiastować poważniejsze zaburzenia, dlatego zawsze powinno się skonsultować to z lekarzem.
Zwracaj uwagę, czy pępek nie jest zaczerwieniony, obrzęknięty z ropną wydzieliną o nieprzyjemnym zapachu. Może to wskazywać na infekcję okołopępkową i wymaga pilnego kontaktu z lekarzem. Kiedy pępek zaczyna krwawić koniecznie zgłoś się z dzieckiem do lekarza.
Podsumowując, dzięki prawidłowej pielęgnacji kikuta pępowinowego można uniknąć wielu powikłań, głównie zapalenia pępka. Najskuteczniejszą metodą jest metoda „na sucho”. W porównaniu z innymi metodami ma ona najkrótszy czas gojenia oraz jest najbardziej bezpieczna. Ważne jest przekazanie rodzicom przez personel medyczny dokładnych informacji na temat suchej pielęgnacji pępka i możliwych objawach jego zapalenia. Nie stosuje się już alkoholu etylowego do odkażenia kikuta pępowinowego. Woda i mydło są najlepsze dla pępka Twojego dziecka.