Pryszczyca jest wybitnie zakaźną chorobą wśród zwierząt. Wywoływana jest przez wirusa z rodziny Picornawirusów. Niektóre źródła podają, że zachorowalność (liczba nowych przypadków choroby w określonym przedziale czasu w danej populacji) wśród zwierząt wynosi nawet 100%! Jest to jedna z zoonoz, czyli chorób, które mogą zostać przeniesione na człowieka. Choć przebieg wśród ludzi jest dość łagodny, zawsze należy pamiętać o potencjalnym ryzyku zakażenia się.
Co to jest pryszczyca?
Pryszczyca jest chorobą wirusową dotykającą domowe i dzikie zwierzęta parzystokopytne – przede wszystkim – bydło, owce, kozy, świnie, dziki, zebu, jaki, jelenie, antylopy i wielbłądy. Patogen może zostać przeniesiony na człowieka – jednak zdarza się to niezwykle rzadko. Nie odnotowano jednak przypadku transmisji wirusa między ludźmi. Najbardziej narażone na zachorowanie są osoby stykające się na co dzień ze zwierzętami lub materiałem odzwierzęcym: weterynarze, rolnicy, pracownicy ubojni oraz laboranci. Najbardziej zagrożone są dzieci.
Objawy pryszczycy?
Okres inkubacji wirusa (okres, w którym wirus jest obecny w organizmie człowieka, ale nie daje jeszcze żadnych objawów) wynosi od 2-6 dni. Po tym czasie pojawiają się nieswoiste objawy grypopodobne: temperatura poniżej 40 st. C, uczucie rozbicia, bóle mięśni, stawów, bóle głowy, a także uczucie suchości w jamie ustnej.
Czy wiesz że: w latach 50. i 60. ubiegłego wieku w Europie wprowadzono powszechne szczepienia przeciw pryszczycy wśród domowych zwierząt parzystnokopytnych? Od tego czasu na naszym kontynencie nie odnotowano żadnego przypadku zachorowania wśród ludzi.
Następnie na skórze dłoni, stóp, a także w obrębie śluzówek jamy ustnej pojawia się zaczerwienienie. Po kilku dniach w tych miejscach powstają pęcherze, które mają wielkość od kilku milimetrów do około 2 cm. Zmiany są bolesne. Pacjent odczuwa silny dyskomfort podczas mówienia, jedzenia oraz picia. Dochodzi również nadmierne ślinienia się. Pęcherze początkowo są wypełnione treścią surowiczą, następnie ropną, a potem pękają, a ich miejsce zajmują nadżerki. Po około 5 dniach od wystąpienia zmian pierwotnych mogą pojawić się pęcherze wtórne. Do całkowitego wyzdrowienia dochodzi po około 2 tygodniach. Zmiany skórne ulegają całkowitemu wygojeniu i nie pozostawiają blizn. Zakażenie może mieć przebieg bezobjawowy (15-54% przypadków).
Przyczyny pryszczycy
Do zakażenia człowieka dochodzi w wyniku kontaktu z chorymi zwierzętami, ich wydzielinami lub wydalinami. Wniknięcie wirusa do organizmu ułatwia uraz naskórka lub błon śluzowych. Patogen stwierdza się w ślinie, moczu, kale, nasieniu oraz wodach płodowych zwierząt. Potwierdzono również, że jest on obecny w powietrzu wydychanym przez świnie. U przeżuwaczy wirus może umiejscowić się w górnej części układu oddechowego i utrzymywać 2-3 lata. W tym czasie zwierzę staje się nosicielem choroby (może zarazić inne zwierzęta oraz ludzi). Niektóre doniesienia podają, że do zakażenia dochodzi w wyniku spożycia mięsa lub wyrobów mlecznych pochodzących od chorych ssaków. Nie wydaje się to być jednak słuszne, ponieważ wirus jest dezaktywowany w kwaśnym środowisku żołądka.
Diagnostyka pryszczycy
Pryszczycę należy różnicować z innymi chorobami wirusowymi o podobnym obrazie klinicznym, m.in. z opryszczką pospolitą, czy z wywoływaną przez enterowirusy chorobą dłoni, stóp i jamy ustnej (HFMD). W celu potwierdzenia rozpoznania wykonuje się hodowlę patogenu na wrażliwych komórkach (w obrębie tych komórek wirus się namnaża,co ułatwia jego wykrycie). Wykrywa się również obecność przeciwciał we krwi. Są one produkowane przez układ odpornościowy w odpowiedzi na wtargnięcie wirusa do organizmu człowieka. Najbardziej dokładne jest badanie PCR, które pozwala wykryć materiał genetyczny wirusa.
Leczenie pryszczycy
Do tej pory nie opracowano leczenia przyczynowego pryszczycy. Łagodzi się jedynie objawy choroby. W przypadku bólu, czy podwyższonej temperatury ciała zaleca się paracetamol lub niesteroidowe leki przeciwzapalne (np. ibuprofen). Do całkowitego wyzdrowienia dochodzi po około 2 tygodniach. Zmiany skórne ulegają wygojeniu i nie pozostawiają blizn.
Zapamiętaj: Do zakażenia człowieka pryszczycą dochodzi w wyniku kontaktu z chorymi zwierzętami, ich wydzielinami lub wydalinami. Wniknięcie wirusa do organizmu ułatwia uraz naskórka lub błon śluzowych.
Pryszczyca nie jest chorobą niebezpieczną dla człowieka. Jej przebieg kliniczny jest bardzo łagodny. Dotychczas nie odnotowano zejść śmiertelnych wśród ludzi. Niezwykle istotne jest jednak, aby człowiek nie stał się nosicielem wirusa. Istnieje duże ryzyko przeniesienia patogenu w jamie nosowej i zainfekowania wrażliwego bydła. Aby zapobiec zakażeniu należy dokładnie myć i dezynfekować ręce po kontakcie ze zwierzętami, a także nosić odpowiednią odzież ochronną. W przypadku potwierdzenia wirusa w hodowli nie powinno się opuszczać ogniska choroby, aby zapobiec szerzeniu się epidemii wśród zwierząt.