Biegunka jest jedną z najczęstszych dolegliwości z przewodu pokarmowego, z jakimi spotyka się człowiek. Kto z nas choć raz w życiu nie doświadczył tego “na własnej skórze”? Biegunkę, w zależności od czasu jej trwania, można podzielić na ostrą (objawy do 14 dni) i przewlekła (objawy powyżej 14dni). W artykule skupimy się na tej pierwszej, gdyż wśród czynników wywołujących ją bardzo często są to wirusy, w tym rotawirusy – co warto o nich wiedzieć?
Co to są rotawirusy?
Rotawirusy należą do rodziny Reoviridae. Zawierają w swojej cząsteczce podwójny łańcuch RNA (jeden z rodzajów kwasów nukleinowych, obok DNA), zamknięty w białkowym płaszczu – kapsydzie. Na zakażenie rotawirusowe szczególnie podatne są dzieci do 5 r.ż., u których stanowią najczęstszą przyczynę biegunek. Szczyt zachorowalności przypada na wiek między 4 miesiącem, a 23 miesiącem życia. Pierwsze zachorowanie ma najcięższy przebieg, każde następne lżejszy, dlatego u dzieci starszych i osób dorosłych choroba objawia się względnie łagodnie.
Czy wiesz że: biegunka rotawirusowa jest najczęstszym zakażeniem wewnątrzszpitalnym na oddziałach pediatrycznych?
Zakażenia przenoszą się drogą fekalno-oralną (tzn. przez brudne ręce) i kropelkową (przez cząsteczki śliny uwalniane podczas kaszlu, kichania, mówienia). Wirus wydalany jest kilka dni przed pojawieniem się objawów i do tygodnia po ich ustąpieniu. Oznacza to, że w tym właśnie czasie istnieje ryzyko zarażenia innych osób z otoczenia.
Objawy choroby wywołanej przez rotawirusy
Objawowe zakażenia rotawirusowe najczęściej spotykane są u dzieci między 4 a 23 miesiącem życia, u dzieci starszych i osób dorosłych przebieg jest lżejszy. Zdarzają się jednak ciężkie postaci u osób starszych, wyniszczonych z obniżoną odpornością, leczonych immunosupresyjnie.
Początek objawów jest nagły, zaczyna się od:
- wymiotów,
- następnie pojawiają się wodniste stolce, o dużej objętości, nawet do kilkunastu dziennie,
- czasem, u jednej trzeciej pacjentów, gorączka, nawet >39 st. C,
- czasami zdarzają się objawy zakażenia górnych dróg oddechowych (nieżyt nosa, gardła) poprzedzające biegunkę.
Objawy ustępują z reguły w ciągu 3-7 dni. Rotawirusy częściej niż inne biegunki wirusowe prowadzą do odwodnienia. Szczególnie duże ryzyko, nawet śmiertelnego w skutkach odwodnienia, dotyczy małych dzieci, niemowląt, osób leczonych immunosupresyjnie, z zaburzeniami odporności.
Leczenie zakażenia rotawirusami
Nie ma leczenia przyczynowego. Najistotniejszą rolę odgrywa odpowiednie nawadnianie, przede wszystkim doustnymi płynami z elektrolitami dedykowanymi do stosowania przy biegunkach. Można je znaleźć w aptekach.
Zapamiętaj: Rotawirusy są szczególnie niebezpieczne dla zdrowia i życia niemowląt oraz dzieci.
Przy wyborze odpowiednich pomoże nam farmaceuta. W ciężkich przypadkach, ze znacznym odwodnieniem, zaburzeniami świadomości, nieprawidłowym rytmem oddychania konieczna jest hospitalizacja i nawadnianie dożylne oraz korekcja zaburzeń elektrolitowych, za pomocą specjalnych kroplówek. Korzystne bywa stosowanie probiotyków. Nie zaleca się natomiast stosowania leków zapierających, przeciwwymiotnych, nifuroksazydu.
Szczepienie przeciwko rotawirusom
Małe dzieci, do 6 miesiąca życia można zaszczepić przeciw rotawirusom. W Polsce dostępne są 2 szczepionki przeciwko rotawirusom do podawania doustnego w postaci płynnej: szczepionka Rotarix do stosowania w 2 dawkach, szczepionka RotaTeq do stosowania w 3 dawkach. Odstęp między dawkami powinien wynosić co najmniej 4 tygodnie. Jednak najskuteczniejszą metodą zapobiegawczą przed zakażeniem jest przestrzeganie zasad higieny, gdyż zakażenia rotawirusowe należą do chorób „brudnych rąk”.
Podsumowując, zakażenia rotawirusowe mają bardzo zróżnicowany przebieg, od bezobjawowego po bardzo ciężki, czasem zakończony zgonem. Na szczęście dostępna jest obecnie szczepionka przeznaczona dla najbardziej podatnych pacjentów, tzn. niemowląt. Kluczową rolę jednak, jak było to już wspomniane wcześniej, odgrywa przestrzeganie zasad higieny.