W czasach, gdy półki sklepowe uginają się od wymyślnych produktów sprowadzanych z dalekich krajów, a media społecznościowe propagują egzotyczne superfoods, warto spojrzeć na produkty, które dostępne są w zasięgu naszych rąk od dawna. Tego typu produktem spożywczym są nasiona lnu, które swoim składem nie ustępują popularnym ostatnio nasionom chia. Co więcej posiadają wyższą zawartość kwasów omega-3 oraz lignanów wykazujących szereg korzystnych właściwości. Siemię lniane od lat jest znane medycynie ludowej, jako środek łagodzący różne dolegliwości.
Siemię lniane
Siemię lniane to nasiona Lnu zwyczajnego (Linum usitatissimum). Dostępne są w całości lub w formie zmielonej. Nasiona siemienia lnianego można spożywać jako dodatek do potraw (np. do sałatek, koktajli, owsianek) lub stosować śluz lniany wykonany poprzez proces maceracji nasion. Siemię lniane służy także do produkcji oleju lnianego, bogatego w niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe. Olej lniany dostępny jest również w postaci zamkniętej w kapsułkach jako suplement diety. Nasiona lnu posiadają wiele zdrowotnych właściwości, a przy tym są łatwo dostępne (apteki, zielarnie oraz sklepy spożywcze) oraz tanie.
Siemię lniane – zdrowotne właściwości
Te małe niepozorne nasiona są prawdziwą skarbnicą substancji odżywczych. Kaloryczność nasion szacuje się na około 530 kilokalorii w 100 g. Jedna łyżka stołowa (10 g) zawiera 55 kilokalori. Nasiona siemienia lnianego obfitują przede wszystkim w śluz oraz olej tłusty. Zawarty w skórce nasion śluz stanowi około 3–8% masy nasion. Śluz siemienia lnianego łagodzi dolegliwości związane z chorobą wrzodową żołądka i dwunastnicy, ponieważ działa osłaniająco na śluzówkę przewodu pokarmowego oraz wykazuje właściwości przeciwzapalne. Poprzez zdolność pęcznienia reguluje także wypróżnianie. Dzięki temu jest skuteczny w walce z zaparciami. Z kolei olej tłusty stanowi około 40% masy nasion. Olej lniany obfituje w kwas α-linolenowy (ALA) należący do grupy kwasów omega-3. Kwas α-linolenowy działa przeciwmiażdżycowo, przeciwzakrzepowo, wpływa na prawidłowy rozwój płodu a także zapobiega demencji u osób starszych. Olej lniany zawiera również kwas linolowy (omega-6), który obniża poziom całkowitego cholesterolu, triglicerydów, reguluje ciśnienie krwi, zmniejsza agregację (zlepianie) płytek krwi, a także wpływa na właściwe gojenie ran. Trzecim kwasem tłuszczowym zawartym w oleju lnianym jest kwas oleinowy (omega-9) wpływający korzystnie na układ sercowo-naczyniowy oraz zapobiegający powstawaniu kamieni nerkowych. Jednak aby w pełni skorzystać z dobrodziejstw oleju zawartego w nasionach, należy spożywać nasiona zmielone, ponieważ frakcja olejowa znajduje się w wewnętrznej włóknistej części nasion.
Zapamiętaj: Siemię lniane posiada związki śluzowe, które mają zbawienny wpływ na funkcjonowanie układu pokarmowego.
Nasiona siemienia lnianego zawierają również glikozydy cyjanogenne w ilości około 1,5 %, z czego uwalniane jest około 0,03% cyjanowodoru. Glikozydy cyjanogenne uwalniają się tylko z rozdrobnionych, uszkodzonych i zalanych zimną wodą nasion, dlatego najczęściej zaleca się stosowanie surowca w postaci nierozdrobnionej. Jednak zalanie zmielonego siemienia lnianego gorącą wodą lub zagotowanie zmielonych nasion dezaktywuje działanie enzymu o nazwie β-gluzydaza. Jest to enzym, który przekształca glikozydy cyjanogenne do cyjanohydryny, z której następnie powstaje cyjanowodór. Bez aktywności β-gluzydazy toksyczny cyjanowodór nie powstanie. Jako że enzym jest białkiem, to wyższa temperatura (co najmniej 40 stopni) powoduje jego denaturację. Również kwaśne środowisko żołądka powoduje, że z surowca uwalnia się tylko część cyjanowodoru. Zatem spożywanie zmielonych nasion jest bezpieczne, jeśli uprzednio zadziałamy na nie temperaturą (jednak warto pamiętać, że wysoka temperatura może powodować straty pewnych wartości odżywczych siemienia). Warto również podkreślić, że ilość uwalnianego cyjanowodoru jest niewielka, zwłaszcza jeśli bierzemy pod uwagę fakt, że nasion nie spożywa się w dużej dawce.
Siemię lniane zawiera również sterole roślinne (sitosterol, kampesterol, cykloartenol) obniżające poziom cholesterolu całkowitego oraz frakcji cholesterolu LDL, a także działające przeciwzapalnie (sitosterol). W ich składzie znajdują się także lignany, które obniżają poziom cholesterolu całkowitego, działają antyoksydacyjnie oraz wykazują słabe działanie estrogenopodobne, co czyni je związkami o charakterze fitoestrogenów (związków stosowanych w łagodzeniu objawów towarzyszących menopauzie). Badania dowodzą również, że lignany zawarte w nasionach lnu mogą zmniejszać ryzyko raka prostaty. Ponadto siemię lniane jest dobrym źródłem białka (około 25%), błonnika, witaminy B1, miedzi, molibdenu, magnezu i fosforu. Dzięki znacznej zawartości błonnika siemię lniane wpływa korzystnie na rozwój mikroflory jelitowej, reguluje pracę jelit oraz obniża poziom glukozy we krwi i cholesterolu.
Siemię lniane – zastosowanie
Siemię lniane można stosować w różnych dolegliwościach. Najczęstszą postacią w jakiej spożywa się siemię lniane jest macerat z nasion, który ma postać lepkiego, lekko kleistego, śluzowego żelu. Macerat wykonujemy poprzez zalanie całych nasion wodą w temperaturze pokojowej. Na 1 łyżkę nasion należy użyć pół szklanki wody. Zalane nasiona pozostawiamy w temperaturze pokojowej na 30–60 minut, a następnie odcedzamy z nasion. Macerat można również wykonać z nasion mielonych, jednak należy je zalać gorącą wodą. Taki żel spożywa się 2–3 razy dziennie przed posiłkami. Wskazaniami do stosowania żelu lnianego są wrzody żołądka i dwunastnicy, zaparcia, zespół jelita drażliwego oraz nadkwasota.
Główne działanie śluzu siemienia lnianego polega na właściwościach osłaniających błonę śluzową przewodu pokarmowego. Taki macerat można również przygotować poprzez zastąpienie wody naparem z rumianku. Zalane naparem z rumianku nasiona tworzą śluz wzbogacony o właściwości rozkurczowe i przeciwzapalne, co jest wskazane w przypadku choroby wrzodowej żołądka. Podczas kuracji bardzo ważne jest dostarczanie odpowiedniej ilości płynów. Przyjmuje się, że ilość spożywanej wody powinna być co najmniej 10 razy większa od ilości nasion. Jest to bardzo ważne, ponieważ wypijanie zbyt małej ilości wody powoduje, że gęsty śluz zalega w jelitach, przez co powoduje zaparcia. Jeśli kuracja maceratem z siemienia lnianego trwa przez dłuższy czas (jak to bywa w chorobie wrzodowej), to ważne jest suplementowanie witaminy C oraz witamin z grupy B, ponieważ śluzy roślinne stosowane regularnie i przez dłuższy czas zmniejszają wchłanianie witamin rozpuszczalnych w wodzie. Należy uważać również w przypadku stosowania leków. Śluz siemienia lnianego osłabia ich wchłanianie, dlatego zaleca się, aby nie przyjmować leków co najmniej 2–3 godziny po spożyciu maceratu. Najlepiej byłoby przyjąć leki na co najmniej godzinę przed wypiciem śluzu lnianego. Przeciwwskazaniem do stosowania śluzu lnianego są stany niedrożności jelit oraz ostry ból brzucha.
Innymi zastosowaniami maceratu z siemienia lnianego są zabiegi pielęgnacyjno-odżywcze twarzy i włosów. Maseczka na twarz z siemienia lnianego zadziała łagodząco na podrażnienia, przeciwzapalnie, zmiękczająco, odżywczo oraz przyspieszy gojenie ran. Szczególnie wskazana jest dla skóry wrażliwej, skłonnej do podrażnień oraz w stanach zapalnych skóry. Z kolei w przypadku włosów, macerat z siemienia lnianego może pełnić funkcję żelu. Należy go nanieść poprzez lekkie ugniatanie mokrych pasm włosów. Taki żel jest polecany do włosów kręconych. Nadaje im ładny skręt poprzez jego podkreślenie, zapobiega ich puszeniu, a także działa odżywczo i nadaje włosom blasku.
Z rozdrobnionych nasion siemienia lnianego można również wykonać różnego typu okłady, głównie kataplazmy (ciepły i wilgotny okład). Po zalaniu zmielonych nasion wodą tworzy się śluzowa masa, którą można okładać miejsca objęte stanami zapalnymi lub czyrakami.
Maksymalna dawka dzienna siemienia lnianego dla dorosłych i dzieci od 12. roku życia to 3 łyżki na dzień, stosowane w oddzielnych dawkach. Natomiast w przypadku dzieci od 6. do 12. roku życia dawka maksymalna jest o połowę mniejsza. Młodszym dzieciom nie zaleca się podawania siemienia lnianego. Dawki te nie powinny być przekraczane, ponieważ nadmiar siemienia lnianego może powodować zaparcia, a także niedobory witamin i minerałów ze względu na zmniejszenie ich wchłaniania z przewodu pokarmowego.
Jak widać siemię lniane ma wiele zdrowotnych właściwości oraz zastosowań. Wybór pomiędzy całymi nasionami a formą zmieloną powinien być zależny od tego jakiego działania oczekujemy. W celach odżywczych, uzupełniających niedobory niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych, witamin i minerałów lepiej wybierać zmielone siemię lniane. W takiej postaci olej oraz witaminy i minerały są łatwiej dostępne. Jednak osoby z nadwagą powinny unikać zmielonego siemienia lnianego ze względu na ich dużą kaloryczność i gęstość odżywczą. Z kolei jeśli naszym priorytetem jest ochrona śluzówki żołądka oraz regulacja wypróżniania, to lepszym wyborem są całe nasiona, które są źródłem cennego śluzu lnianego.
Świetne wiadomosci i proszę więcej wysyłać na mojego e-maila będę wdzięczna za ciekawe nowinki różne jakie macie i możecie wysłać i podzielić się ze mną nimi …..Zawsze coś mądrego się coś przyda do poczytania i wykorzystać to w życiu ….. Pozdrawiam gorąco i czekam na newsy ciekawe różne…..Pa do Uslyszenia ….Maryjia ….