Swędzi cię skóra głowy? Nie możesz powstrzymać się przed drapaniem? To irytujący i bardzo krępujący objaw. Przyczyna może być błaha i łatwa do usunięcia, ale świąd może też świadczyć o chorobie. Sprawdź jakim schorzeniom towarzyszy swędzenie skóry głowy i jak sobie z tym radzić.
Swędzenie skóry głowy – objawy
Świąd skóry głowy jest spotykany dość powszechnie. Szacuje się, że zjawisko to może dotyczyć nawet 25% całej populacji – pojawia się w równym stopniu u kobiet, jak i u mężczyzn. Jest to rodzaj czucia powierzchownego, różny od bólu, przewodzony do ośrodkowego układu nerwowego czyli do mózgu. Problem może mieć swoje podłoże w wielu stanach chorobowych, włączając w to choroby skóry, ogólnoustrojowe, czy psychiatryczne. Świądowi może towarzyszyć także pieczenie, ból, zaczerwienienie, czy łuszczenie się skóry, a nawet grudki, pęcherze czy łuski. Świąd ostry utrzymuje się do 6 tygodni, natomiast trwający powyżej tego czasu klasyfikuje się jako przewlekły. Uporczywe swędzenie nie musi jednak na pewno oznaczać choroby, czasem przyczyna jest dość trywialna.
Swędzenie skóry głowy – przyczyny
Przyczyn swędzenia skóry głowy może być wiele. Lekarz powinien dokładnie zebrać od nas wywiad, a my nie możemy zatajać, nawet błahych naszym zdaniem, zdarzeń czy objawów, ponieważ mogą mieć związek z naszą dolegliwością.
- Niewłaściwa pielęgnacja
Czasem okazuje się, że winowajcą są kosmetyki nakładane na skórę głowy, takie jak szampon, odżywka, czy wcierka. Bardzo dużo takich produktów pielęgnacyjnych ma w składzie detergenty, konserwanty, perfumy – czyli związki które mogą działać drażniąco na skórę głowy, a nawet wywołać reakcję alergiczną, powodując świąd. Jest to bardzo indywidualna kwestia, kosmetyk naszej koleżanki, która bardzo nam go polecała, może okazać się dla nas drażniący. Warto więc w pierwszej kolejności zaprzestać używania produktu i obserwować, czy świąd ustępuje. Jeśli tak, znamy przyczynę i wiemy już by kupić produkt np. z naturalnym składem. Często w szamponach spotykany jest detergent o nazwie Sodium Lauryl Sulfate (SLS), i to właśnie on w większości będzie odpowiedzialny za nieprzyjemne objawy.
Warto wspomnieć tutaj, że zbyt gorąca woda czy częste suszenie suszarką również może działać drażniąco na skórę głowy.
- Poparzenie słoneczne
W okresie wakacyjnym, często zapominamy o nakryciach głowy czego skutkiem mogą być oparzenia słoneczne skóry głowy, objawiające się zaczerwienieniem, świądem i pieczeniem.
- Łupież
To pierwsze co kojarzy nam się z tym popularnym objawem. Polega na złuszczaniu się skóry z mniej lub bardziej nasilonym łojotokiem, czyli nadmiernym wydzielaniem łoju przez gruczoły leżące w okolicach mieszków włosowych. W powstawaniu łupieżu istotną rolę pełni grzyb drożdżopodobny – Malassezia furfur. Do innych czynników powodujących wystąpienie tej choroby należą zaburzenia hormonalne, niewłaściwa pielęgnacja, zanieczyszczenie powietrza, stres. Łupież oprócz skóry głowy może dotyczyć też brwi, pach, brody i okolic intymnych. Oprócz świądu obserwujemy szybkie przetłuszczanie się włosów i ich wypadanie.
- Grzybica
W grzybicy skóry głowy pojawia się kilka okrągłych swędzących zmian, z których wypadają włosy. Zwykle odpowiadają za nią grzyby zwane dermatofitami. Zarażenie może pochodzić od drugiej osoby, dlatego rozwojowi schorzenia sprzyja pożyczanie ręczników czy chodzenie boso w publicznych miejscach (np. na basenie).
- Łuszczyca
To przewlekła choroba zapalna objawiająca się czerwonobrunatnymi lub różowymi grudkami, wyraźnie ograniczonymi od niezmienionej skóry. Często zmiany mają różną wielkość i tendencje do zlewania. Pokryte są nawarstwiającą się srebrzystoszarą łuską i nazywane są wtedy blaszkami łuszczycowymi. Wykwity występują na kolanach, łokciach, stopach, dłoniach, plecach, pośladkach oraz właśnie w obrębie owłosionej skóry głowy, gdzie przechodzą na gładką skórę czoła, karku czy za uszy.
- Atopowe zapalenie skóry
Swędzące i łuszczące się zmiany mogą wskazywać na atopowe zapalenie skóry głowy. Jest to zapalna, alergiczna choroba skóry związana z uczuleniem na substancje znajdujące się w środowisku zewnętrznym. Oprócz swędzenia pojawia się zaczerwienienie, łuszczenie i przesuszenie skóry. Zmiany poza głową, mogą lokalizować się na zgięciach łokciowych i kolanowych, twarzy czy szyi, choć zdarza się, że obejmują całe ciało.
- Zapalenie mieszków włosowych
Schorzenie to ma podłoże infekcyjne, najczęściej spowodowane przez bakterie z rodzaju Staphylococcus, czyli przez gronkowce. W okolicy włosa pojawiają się ropne krosty koloru żółtego, często przebite włosem i otoczone niewielką rumieniową obwódką. Zmiany skórne mogą być pojedyncze lub mnogie. Mogą obejmować także owłosioną skórę twarzy, torsu, pleców, pach i okolic intymnych.
- Niedoczynność tarczycy
Zaburzenia hormonalne również mogą być przyczyną świądu skóry głowy. Jednym z objawów niedoczynności tarczycy jest odwodnienie i przesuszenie skóry, także głowy, oraz wypadanie włosów.
- Świąd neuropatyczny
Występuje on u znacznej części pacjentów chorujących na cukrzycę (zwłaszcza długoletnią i źle kontrolowaną). Nawracające swędzenie jest wynikiem tzw. neuropatii cukrzycowej.
- Świąd psychogenny
Towarzyszyć może chorobom psychicznym takim jak schizofrenia, choroba afektywna dwubiegunowa, czy zaburzenia nerwicowe. Dodatkowo zwykły stres może powodować bądź nasilać świąd.
- Charakter idiopatyczny
W przypadku 10–15% pacjentów cierpiących na uogólniony świąd skóry głowy mówi się o charakterze idiopatycznym, czyli o nieznanej przyczynie.
Swędzenie skóry głowy – leczenie
Leczenie jest uzależnione od przyczyny.
- Jeśli winowajcą jest kosmetyk, należy go odstawić i zastąpić delikatniejszym produktem oraz pamiętać by zawsze dobrze wypłukiwać szampon, najlepiej letnią wodą.
- Leczenie łupieżu sprowadza się najczęściej do stosowania preparatów przeciwgrzybiczych np. szampon z ketokonazolem lub/oraz pozbycie się innych czynników wywołujących. Jeśli przyczyną jest grzybica dermatolog przepisze nam leki przeciwgrzybicze np. cyklopiroksolamine, ketokonazol, ekonazol.
- Leczenie łuszczycy obejmuje leczenie miejscowe m.in glikokortykosteroidami, analogami wit D, retinoidami, kwasem salicylowym a także leczenie ogólne fototerapią, metotreksatem (spowalniającymi namnażanie się szybko dzielących się komórek skóry), cyklosporyną A (hamującą układ odpornościowy), oraz lekami biologicznymi.
- Podstawą leczenia atopowego zapalenia skóry jest wyeliminowanie alergenu oraz leczenie glikokortykosteroidami, lekami przeciwhistaminowymi. Niezwykle istotne jest odpowiednie nawilżanie i natłuszczanie skóry.
Leczenie zapalenie mieszków włosowych o etiologii bakteryjnej polega na stosowaniu antybiotyków miejscowo, takich jak mupirocyna, kwas fusydowy czy retapamulina. - Niedoczynność tarczycy leczy się syntetyczną lewotyroksyną – hormonem identycznym jak ten produkowany przez tarczycę.
- Jeśli swędzenie skóry głowy ma charakter psychiczny pomocna jest psychoterapia oraz standardowe leczenie chorób psychicznych np. lekami przeciwpsychotycznymi.
Swędzenie skóry głowy u dziecka
Jeśli twoje dziecko jest w wieku wczesnoszkolnym i często drapie się po głowie zawsze należy wykluczyć wszawicę. Wszy nadal są plagą szkół i przedszkoli. Te pasożyty mają zaledwie kilka milimetrów długości i żywią się naszą krwią. Wszy, które zagnieżdżą się na głowie swojego żywiciela, składają jaja nazywane gnidami.
Czy wiesz że: suchość skóry (nie tylko skóry głowy) oraz jej świąd wzmagają klimatyzowane pomieszczenia, a także wysokoprocentowy alkohol i ostre potrawy? Warto unikać tych czynników zaostrzających objawy.
Jaja są przyspawane do włosów specjalną wydzieliną, dlatego bardzo trudno jest się ich pozbyć. W skrajnym przypadku wszawicy na głowie osoby zarażonej może ukształtować się kołtun, który jest efektem zlepienia włosów ropno-surowiczą wydzieliną. Wszy głowowe mogą powodować swędzenie w dowolnej części skóry głowy, ale zwykle odczuwa się je za uszami i na linii włosów. Swędzenie jest spowodowane podrażnieniem skóry głowy przez wydzielinę wszy oraz gryzienie. Warto wiedzieć, że wszy są aktywniejsze w nocy, i w tym czasie mają tendencję do częstego żywienia się i poruszania. To może sprawić, że wystąpią problemy ze snem i częste wybudzenia w nocy. Leczenie wszawicy polega na stosowaniu środków przeciwpasożytniczych, takich jak permetryna, które zwalczają formy larwalne pasożyta. Dostępne są w postaci szamponów i płynów. Z uwagi na około siedmiodniowy czas dojrzewania gnid, terapię należy powtórzyć. Ważne jest wyczesywanie gnid gęstymi grzebieniami.
Jeśli świąd skóry głowy ujawnia się już we wczesnym dzieciństwie może być to wspomniane już wcześniej atopowe zapalenie skóry, czyli AZS. Objaw wywołany jest wrodzoną skłonnością skóry do nadmiernej odpowiedzi zapalnej na czynniki obojętne, czyli takie które nie wywołują alergii u zdrowych osób.
Co stosować na swędzenie skóry głowy?
Oczywiście kluczowe jest wspomniane już leczenie przyczynowe. W przypadku nieustępujących objawów o znacznym nasileniu powinniśmy udać się do dermatologa, który stwierdzi istnienie lub brak schorzeń dermatologicznych.
Zapamiętaj: Świąd skóry głowy jest spotykany dość powszechnie. Szacuje się, że zjawisko to może dotyczyć nawet 25% całej populacji – pojawia się w równym stopniu u kobiet, jak i u mężczyzn.
Doraźną ulgę w swędzeniu skóry głowy można również osiągnąć przez stosowanie środków przeciwświądowych w postaci maści, kremu czy sprayu z glikokortykosteroidami lub lekami przeciwhistaminowymi (przeciwalergicznymi), część z nich jest dostępna bez recepty. Jeśli przyczyną jest tylko nadmierna suchość warto rozważyć terapię z zastosowaniem preparatów nawilżająco-natłuszczających, zwanych emolientami, które łagodzą dolegliwości świądowe i doskonale odbudowują barierę ochronną skóry, przywracając jej prawidłowy stopień nawilżenia. Istotne jest ponadto utrzymywanie właściwego poziomu higieny skóry owłosionej głowy (odpowiednio częste mycie, najlepiej delikatnymi szamponami hipoalergicznymi).
Swędzenie skóry głowy jest bardzo rozpowszechnionym objawem oraz bardzo uciążliwym, mogącym prowadzić do znacznego obniżenia jakości życia pacjenta. Dlatego tak ważne jest znalezienie przyczyny, które jest kluczowe w pozbyciu się problemu.