Grypa jest bardzo groźną, a jednocześnie często bagatelizowaną chorobą sezonową. Niewyleczona może prowadzić do poważnych powikłań, na które narażone są szczególnie osoby z osłabionych układem odpornościowym. Co roku Światowa Organizacja Zdrowia (ang. WHO, World Health Organization) propaguje szczepienia przeciwko grypie. Czy warto się zaszczepić, ile kosztuje szczepionka i czy dla każdego jest to wskazane?
Rokrocznie mamy do czynienia ze wzrostem liczby zachorowań na grypę, a także przypadków wymagających hospitalizacji. Choruje na nią ok. 10% osób dorosłych i nawet 3 razy więcej dzieci. Martwiące dane statystyczne pokazują drastyczny wzrost zgonów w Polsce z powodu grypy i jej powikłań.
Podstawowym celem stosowania wszystkich szczepionek, także tych przeciwko grypie jest zmniejszenie zachorowalności. Szczepienia u niektórych pacjentów są szczególnie rekomendowane ze względu na poważne ryzyko powikłań (najczęściej zapalenie płuc) w przypadku potencjalnego zachorowania. Są to przede wszystkim chorzy z dysfunkcją układu oddechowego: astmą, mukowiscydozą, POChP, cukrzycą czy osoby ze schorzeniami układu krążenia. Do grupy osób podwyższonego ryzyka zalicza się również noworodki oraz osoby starsze, u których układ odpornościowy nie jest w pełni sprawny, skąd zachorowanie na grypę w wielu przypadkach kończy się hospitalizajcą. Na grypę powinien zaszczepić się także personel medyczny, u którego narażenie na kontakt z wirusem jest znacznie większe.
Skuteczność szczepionki na grypę szacuje się na ok. 90%. Mechanizm uodpornienia polega na wytwarzaniu przez organizm przeciwciał, dzięki czemu układ immunologiczny zostaje lepiej przygotowany na późniejszy kontakt z antygenem i jest w stanie działać znacznie szybciej i efektywniej. Coraz częściej rekomendowane są szczepienia przeciwko grypie u dzieci, a także u kobiet w ciąży.
Szczepionka przeciw grypie – skutki uboczne
Niestety, jak każdy produkt leczniczy, również po zaszczepieniu pojawia się ryzyko skutków ubocznych. Wśród najpopularniejszych działań niepożądanych można wymienić objawy miejscowe w postaci bólu, zaczerwienienia czy obrzęku w miejscu podania, które może być domięśniowe lub podskórne. Paradoksalnie, mogą to być również objawy ogólne przypominające pierwsze symptomy grypy, takie jak bóle mięśniowo-stawowe, osłabienie, gorączka, dreszcze, złe samopoczucie, zmęczenie. Jak każde działanie niepożądane, nie pojawia się u każdego pacjenta, a w przypadku wystąpienia, objawy przemijają po kilku dniach od szczepienia.
Czy wiesz że: szczepionka na grypę nie daje 100% ochrony przed zachorowaniem, ale znacznie łagodzi przebieg choroby?
Do bardzo rzadkich działań niepożądanych należą silne reakcje alergiczne w postaci wstrząsu anafilaktycznego czy obrzęku naczynioworuchowego, szczególnie u osób uczulonych na składnik szczepionki. Wśród reakcji ogólnych można zaobserwować również nerwobóle, zaburzenia czucia, powiększenie węzłów chłonnych czy drgawki. W przypadku pojawienia się silnych skutków ubocznych, należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza.
Przeciwwskazaniem do szczepienia jest uczulenie na którykolwiek składnik preparatu, szczególnie białko jaja kurzego, wiek pacjenta poniżej 6 miesiąca życia, a także silne reakcje alergiczne w przypadku wcześniejszego poddania się szczepieniu przeciwko grypie. Dodatkowo osoba poddająca się szczepieniu powinna być zdrowa, a dokładnie w okresie szczepienia nie powinna leczyć się na przeziębienie przebiegające z gorączką czy ostre zakażenie, które mogą znacząco osłabić odporność organizmu. W tej sytuacji w celu uniknięcia skutków ubocznych, zazwyczaj po konsultacji lekarskiej, zostaje podjęta decyzja o przełożeniu terminu szczepienia. Na ryzyko powikłań poszczepiennych mogą mieć również wpływ leki zażywane na stałe przez pacjenta. Do tej grupy należą przede wszystkim substancje obniżające odporność organizmu, takie jak leki cytostatyczne, stosowane w leczeniu nowotworów, radioterapia oraz doustne leki sterydowe.
Szczepienie przeciw grypie w ciąży
Podstawowym celem szczepienia kobiet w ciąży jest ochrona zarówno samej pacjentki, jak i dziecka. Zmniejszenie zachorowalności w tej grupie jest szczególnie ważne ze względu na ograniczone możliwości zastosowania farmakoterapii. Wiele preparatów leczniczych nie posiada wystarczających informacji dotyczących bezpiecznego stosowania u kobiet w ciąży, stąd priorytetem w tej grupie pacjentów jest zapobieganie przed zachorowaniem. U kobiet w ciąży stosuje się wyłącznie szczepionki w postaci toksoidów, czyli substancji pozbawionych właściwości toksycznych oraz szczepionki inaktywowane, w skład których wchodzą martwe drobnoustroje pozbawione zjadliwości. Preparaty z żywymi komórkami drobnoustrojów, ze względu na potencjalne zakażenie płodu, nie są stosowane w ciąży. Dzięki zaszczepieniu matki, noworodek w sposób naturalny zyskuję odporność poprzez proces transportu przeciwciał przez łożysko od matki do płodu. Dziecku zostaje wtedy zapewniona odpowiednia ochrona w pierwszych miesiącach życia, zmniejszając ryzyko wystąpienia chorób zakaźnych w okresie największej podatności, kiedy układ immunologiczny noworodka nie został jeszcze dokładnie ukształtowany.
Zgodnie z aktualnymi wytycznymi, ciąża, w szczególności II oraz III trymestr stanowi istotny czynnik ryzyka powikłań i zgonu z powodu grypy, a co za tym idzie aż czterokrotnie wyższe ryzyko hospitalizacji. Hospitalizacja oraz konieczność wdrożenia farmakoterapii w wyniku grypy zwiększa również ryzyko powikłań okołoporodowych, poronień, a nawet urodzeń martwych płodów. Ryzyko rośnie u pacjentek, które dodatkowo leczą się przewlekle z powodu chorób układu oddechowego, wtedy to szczepienia przeciwko grypie zaleca się niezależnie od trymestru. Szczepienia przeciwko grypie są szczególnie ważne u kobiet, u których okres ciąży przypada na sezon zwiększonej zachorowalności na grypę. Ostatecznie jednak decyzję podejmuje się indywidualnie po konsultacji z lekarzem.
Ile kosztuje szczepionka na grypę?
W Polsce w sprzedaży dostępne są dwa rodzaje inaktywowanych szczepionek przeciwko grypie: Vaxigrip oraz Influvac. W porównaniu z innymi szczepionkami, między innymi na Meningokokowe Zapalenie Opon Mózgowych czy złożonej szczepionce Infanrix Hexa, których koszt przekracza nawet 200 zł, szczepionka przeciwko grypie jest znacznie tańsza, a jej cena waha się w zależności od miejsca zakupu i rodzaju szczepionki od 20 do 40 zł.
Zapamiętaj: Pierwsze objawy grypy to ogólne rozbicie, zmęczenie, bóle mięśni i stawów oraz gorączka.
Podsumowując, pomimo wielu kontrowersji dotyczących tematu szczepień, szczególnie wśród dzieci, WHO rekomenduje coroczne szczepienia przeciwko grypie. Jest to bardzo ważny element profilaktyczny, szczególnie u pacjentów, u których organizm jest dodatkowo obciążony innymi schorzeniami przewlekłymi, a także u kobiet w ciąży, które mogą w ten sposób nie tylko zabezpieczyć siebie przed groźnymi powikłaniami, ale również noworodka.