Witamina B6 (pirydoksyna) należy do witamin rozpuszczalnych w wodzie. Po podaniu doustnym dobrze się wchłania, a jej nadmiar jest magazynowany w wątrobie. Tam ulega przekształceniu w postać, która jest wydalana z moczem. Niezmiernie rzadko dochodzi do wystąpienia objawów hiperwitaminozy witaminy B6. Jest ona ważnym składnikiem naszej diety, ponieważ pełni szereg ważnych dla organizmu funkcji.
Właściwości witaminy B6
Witamina B6 uczestniczy w przemianach aminokwasów, zarówno w reakcjach biosyntezy jaki i ich rozkładu. Bierze również udział w metabolizmie węglowodanów i tłuszczów oraz powstawaniu neuroprzekaźników ośrodkowego układu nerwowego, m.in. serotoniny, DOPA i kwasu γ-aminomasłowego. Odpowiada także za prawidłowy rozwój mózgu płodu i dzieci. Wpływa również na stężenie glukozy w mięśniach oraz bierze udział w syntezie hemoglobiny, która transportuje tlen do tkanek. Witamina B6 pełni też ważne funkcje w obrębie układu odpornościowego człowieka, m.in. uczestniczy w tworzeniu przeciwciał, limfocytów i IL-2. Ułatwia ona ponadto wchłanianie magnezu z przewodu pokarmowego, z tego też powodu składnik ten w preparatach często występują w połączeniu z witaminą B6.
Wśród osób stosujących zrównoważoną dietę objawy niedoboru tego składnika występują rzadko, ponieważ powszechnie stosowana dieta w całości pokrywa dzienne zapotrzebowanie na niego. Szczególnie narażone na niedobór witaminy B6 są pacjenci cierpiący na choroby autoimmunologiczne (jak: reumatoidalne zapalenie stawów, celiakia, choroba Leśniowskiego-Crohna), z chorobami nerek, a także pacjenci dializowani i po przeszczepie, jak również osoby uzależnione od alkoholu. Stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych też może zmniejszać ilość witaminy B6 i prowadzić do wystąpienia symptomów jej niedoboru. Objawami awitaminozy B6 są nudności, wymioty, stany zapalne oraz uszkodzenia skóry i błon śluzowych, wysypka, zaburzenia psychiczne, uczucie dezorientacji, depresja. Mogą występować także drgawki, zapalenie wielonerwowe i niedokrwistość (anemia) mikrocytarna.
Występowanie witaminy B6
Źródłem witaminy B6 są produkty pochodzenia zwierzęcego: drób, wieprzowina, wołowina, ryby, jaja, mleko, a także niektóre owoce, jak banany i awokado, oraz warzywa: ziemniaki, kapusta, szpinak, zielony groszek, fasola, kiełki pszenicy. Bogate w witaminę B6 są też pełnoziarniste pieczywo oraz drożdże.
Dzienna dawka witaminy B6
Dobowe zapotrzebowanie na witaminę B6 wynosi około 2 mg. Szczegółowe informacje dotyczące dziennego zapotrzebowania zróżnicowane ze względu na płeć i wiek przedstawiono w tabeli poniżej.
| Wiek | Kobiety (mg/dobę) | Mężczyźni (mg/dobę) |
| 0–6 miesięcy | 0,4 | 0,4 |
| 7–12 miesięcy | 0,5 | 0,5 |
| 1–3 lata | 0,9 | 0,9 |
| 4–6 lat | 1,2 | 1,2 |
| 7–9 lat | 1,8 | 1,8 |
| 10–12 lat | 2,4 | 2,4 |
| 13–15 lat | 2,4 | 2,4 |
| 16–18 lat | 2,4 | 2,4 |
| 19–50 lat | 2,4 | 2,4 |
| 50 lat i więcej | 2,4 | 2,4 |
| Ciąża | 2,6 | – |
W celu uzupełnienia powstałych niedoborów witaminy B6 i leczenia ich następstw stosuje się preparaty dostępne w aptece w postaci tabletek do połykania lub roztworów do wstrzykiwań (dostępnych wyłącznie na receptę). Wśród leków doustnych na polskim rynku występują Vitaminum B6 Polfarmex i Vitaminum B6 TEVA. Oba w dawce 50 mg i dostępne bez recepty. Zalecana dawka to 50–100 mg 3 razy na dobę. Podczas terapii należy unikać ekspozycji na światło. Witamina B6 w dawkach 50–200 mg na dobę może być stosowana u kobiet w ciąży ze względu na wzrost zapotrzebowania organizmu na ten składnik w tym wyjątkowym czasie. O zastosowaniu wyższych dawek może zdecydować lekarz, jeżeli uzna, że korzyść takiej terapii jest większa niż potencjalne zagrożenie dla płodu. Leków nie należy stosować w okresie karmienia piersią, ponieważ terapeutyczne dawki witaminy B6 mogą hamować laktację. Nie wiadomo natomiast, czy przenika ona do mleka matki.
Stosowanie witaminy B6 w dawce powyżej 200 mg przez kilka miesięcy powoduje wystąpienie zespołu neuropatii, którego charakterystycznymi objawami są: zmniejszenie czucia dotyku i temperatury, zaburzenia czucia wibracji i położenia. Długotrwałe leczenie dużymi dawkami witaminy B6 prowadzi do rozwoju ciężkiej neuropatii obwodowej.
Należy pamiętać, że tak jak każdy inny lek również preparaty z witaminą B6 stosujemy rozważnie i tylko wtedy, gdy występuje konieczność ich zastosowania, tzn. istnieje udokumentowany i faktycznie istniejący jej niedobór. Przyjmowanie witaminy B6 w celach profilaktycznych jest bezzasadne, ponieważ powszechnie stosowana dieta w całości pokrywa dzienne zapotrzebowania na ten składnik. Wyjątki od tej reguły są niezwykle rzadkie i dotyczą pacjentów cierpiących na choroby nerek, choroby autoimmunologiczne, a także kobiet stosujących doustną antykoncepcję, jednak i w tych przypadkach ewentualne niedobory powinny być potwierdzone stosowaną diagnostyką.