Grzybica pochwy dotyczy 70% kobiet, z czego 20% jest nosicielkami Candida, czyli drożdżaków będących jej główną przyczyną. Raz przebyta ma tendencję do nawracania, dlatego warto wiedzieć co sprzyja rozwojowi choroby, kiedy udać się do ginekologa po pomoc i jak poradzić sobie z uciążliwym problemem.
Przyczyny zapalenia grzybiczego pochwy
Nie bez powodu grzybica pochwy nazywana jest przez lekarzy kandydozą. Termin ten pochodzi od najczęstszego patogenu, który stanowi podłoże problemu grzybicy narządów rodnych u kobiet. Trzy najczęstsze czynniki etiologiczne to grzyby: Candida albicans (ponad 90% przypadków), Candida tropicalis i Candida glabrata. Szacuje się, że ponad 70% kobiet przynajmniej raz w życiu przechodzi infekcję drożdżakową pochwy. Skala problemu jest ogromna, ale to my same pomagamy grzybom zasiedlić się w naszym organizmie.
Wyróżnia się tak zwane czynniki predysponujące do rozwoju zakażenia i tu na pierwszym miejscu wymienić można zaburzenia immunologiczne. Każdy lek wpływający na układ odpornościowy i osłabiający jego odpowiedź, a więc wszystkie preparaty immunosupresyjne, popularne sterydy, leki biologiczne obniżają naszą wewnętrzną zdolność do obrony przed Candida i zwiększają ryzyko rozwoju choroby. Mówiąc o zaburzeniach odpornościowych, nie można zapomnieć o przebytej antybiotykoterapii. Rolą antybiotyków jest „zabicie” bakterii. Nie rozważają one, czy niszczone przez nie patogeny są dla nas przydatne, czy wręcz przeciwnie – szkodliwe. Dlatego po takiej kuracji mamy do czynienia ze swoistym „wyjałowieniem” dróg rodnych. Zniszczone zostały symbiotyczne pałeczki Lactobacillus, które zapewniały kwaśne środowisko i zmniejszały ryzyko zakażenia w drogach rodnych. Szansa na infekcję w pochwie rośnie. Czy wiesz że: 7 na 10 kobiet miało grzybicę pochwy przynajmniej raz w życiu?
Także panie z cukrzycą powinny być niezwykle czujne w kwestii rozwoju grzybicy. Wysoki poziom cukru we krwi, który występuje w niekontrolowanej cukrzycy, sprzyja namnażaniu się Candida do tego stopnia, że każdy lekarz, który zauważył u swojej pacjentki nawracającą kandydozę pochwy zobligowany jest do wykonania pomiarów glikemii (poziomu cukru we krwi) i glikozurii (ilości glukozy w moczu), w celu wykluczenia cukrzycy. Czasami bowiem drożdżakowate zapalenia pochwy są pierwszym i jedynym objawem choroby u diabetyka. Otyłość to kolejna cecha, która umieści nas w grupie podwyższonego ryzyka. Ciężarne, u których infekcje w drogach rodnych rozwijają się wyjątkowo często, również z grzybicą pochwy będą miały większą styczność aniżeli pozostałe kobiety, a to przede wszystkim ze względu na osłabioną odpowiedź immunologiczną organizmu.
Długotrwały, chroniczny stres podwyższa w naszej krwi poziom kortyzolu, który także osłabia odporność i zwiększa ryzyko zakażenia. Powszechnie wiadomo, że drożdżaki uwielbiają ciemne, ciepłe i wilgotne środowisko. Jeżeli kobieta nosi ciasną bieliznę, szczególnie ze sztucznych materiałów, stwarza grzybom idealne warunki do rozwoju. Najczęściej zakażenie dotyczy kobiet 15–35-letnich, co związane jest z największą aktywnością seksualną w tej grupie. Przyjmowanie doustnej antykoncepcji hormonalnej, stosowanie środków zaburzających kwaśne pH pochwy i niewłaściwa higiena okolic narządów rodnych należą do grupy czynników predysponujących. Wyjątkowo łatwo jest „złapać” grzybicę w trakcie miesiączki. Zakażenie może też przenieść na nas druga osoba. Jeżeli współżyjemy z partnerem, który jest zakażony, a ze względu na bezobjawowość infekcji u mężczyzn wcale nie musi o tym wiedzieć, ryzyko, że u jego partnerki rozwinie się grzybica pochwy, jest bardzo duże.
Objawy zapalenia grzybiczego pochwy
Kiedy powinnyśmy podejrzewać, że grzybica pochwy może dotyczyć nas? Szczególnie niepokojącymi symptomami są świąd i pieczenie w okolicach płciowych. Nasilają się one przede wszystkim w cieple – np. podczas kąpieli. Objaw jest niespecyficzny, więc nie każda pacjentka ze świądem obszarów intymnych będzie cierpiała na kandydozę. Jeżeli jednak dodatkowo pojawią się u nas obfite, gęste, białe, serowate upławy, możemy być prawie pewne, że zakaziłyśmy się Candida. Taka wydzielina z dróg rodnych nie występuje bowiem u pacjentek często, jeśli jednak się pojawi, określana jest jako typowo grzybicza. Co ciekawe, zazwyczaj będzie ona bezzapachowa.
Ból sromu, szczególnie nasilający się podczas oddawania moczu lub stosunku, powinien skłonić nas do wizyty u ginekologa. Również zmiany dotychczasowego rytmu oddawania moczu są niepokojące. Jeżeli okolica narządów płciowych jest zaczerwieniona, obrzęknięta i wyraźnie objęta stanem zapalnym – również należy zgłosić się do specjalisty. Jeśli zauważy on pęknięcia w obrębie śluzówki okolic intymnych i tzw. wykwity satelitarne, czyli pęcherzyki lub grudki zlokalizowane na sromie oraz łatwo oddzielającą się białawą wydzielinę na ściankach pochwy – prawdopodobnie zleci nam wykonanie badań diagnostycznych potwierdzających zakażenie grzybicze. Zazwyczaj objawy są słabo nasilone, jednak nieleczona grzybica pochwy może przejść w stan przewlekły lub rozprzestrzenić się na inne narządy, a wówczas jej leczenie staje się bardzo trudne. O nawracającej kandydozie pochwy możemy mówić jeżeli w trakcie roku u kobiety pojawiły się 4 objawowe epizody choroby.
Zapamiętaj: Na zapalenie grzybicze pochwy najczęściej chorują kobiety między 17, a 35 rokiem życia, a także mające menopauzę.
Pamiętajmy, że wszystkie objawy kandydozy pochwy są niespecyficzne. Każdy z nich może pojawić się również w zakażeniu innego pochodzenia, a nawet w przypadku chorób o zupełnie odmiennym podłożu.
Leczenie zapalenia grzybiczego pochwy
Mimo że fragment ma dotyczyć leczenia problemu, najpierw kilka słów dotyczących środków farmakologicznych, które stosowane mogą być w profilaktyce grzybicy pochwy. Mowa tutaj o preparatach zawierających pałeczki Lactobacillus, czyli symbiotyczne bakterie, które w warunkach fizjologicznych występują w drogach rodnych kobiet. Zmniejszają one ryzyko zakażenia Candida albicans i ograniczają jego wzrost. Dlatego profilaktycznie warto przyjmować Provag czy Lactovaginal, szczególnie jeśli obserwujemy u siebie tendencję do rozwoju zakażeń okolic intymnych. Środki te dostępne są pod postacią kapsułek dopochwowych i można je kupić bez recepty. Warto zaopatrzyć się w nie, przede wszystkim w okresach obniżonej odporności czy antybiotykoterapii.
Jeżeli nieskutecznie zapobiegaliśmy zakażeniu, nie mamy innego wyjścia, musimy sięgnąć po silniejsze związki, które wyleczą nas z grzybicy. Pamiętajmy, że taka terapia może być prowadzona jedynie pod kontrolą lekarza! Jako że choroba ma charakter miejscowy, to także leki stosowane w jej leczeniu będą działać w obrębie dróg rodnych. Będą to głównie globulki i tabletki dopochwowe, o wysokiej skuteczności jednak obarczone ryzykiem działań niepożądanych, oraz maści i kremy, o mniejszej efektywności, ale i niższym prawdopodobieństwie powikłań terapii, przeznaczone do stosowania w ramach leczenia uzupełniającego na zajętą grzybicą okolicę. Preparaty dopochwowe są bardzo wygodne do stosowania i skuteczne, mają jednak jedną podstawową wadę – nie można ich stosować w trakcie miesiączki!
Jeżeli u kobiety epizod grzybicy miał charakter jednorazowy, czyli rozpoznana została tzw. ostra kandydoza pochwy można zastosować:
- nystatynę – w postaci dopochwowych tabletek przyjmowanych przez 10–14 dni;
- klotrimazol – występujący w formie 1% kremu przeznaczonego do smarowania sromu oraz globulek i tabletek dopochwowych. Terapia trwa krócej niż w przypadku nystatyny, lek podawany jest bowiem przez okres 6 dni;
- butokonazol (Gynazol) – w postaci kremu, który za pomocą aplikatora umieszcza się codziennie głęboko w pochwie. Wygodny podczas stosowania, jednak efekty są zdecydowanie słabsze niż w przypadku terapii tabletkami;
- natamycyna, dostępna m.in. pod postacią preparatu złożonego o nazwie Pimafucin, który zawiera także neomycynę, czyli antybiotyk zapobiegający nadkażeniu bakteryjnemu i hydrokortyzon ograniczający lokalny stan zapalny;
- betadina (jodopowidon), występująca pod wszelakimi postaciami. Uwalnia jony jodu, które w ciągu 30s zabijają drobnoustroje: wirusy, grzyby i bakterie. Stosowana jest w grzybicy ostrej i nawracającej. Nie przepiszemy betadyny pacjentkom z zaburzeniami czynności nerek i tarczycy.
Wytyczne zalecają unikanie noszenia bielizny wykonanej ze sztucznych włókien, czy stosowania preparatów, które mogłyby zmieniać pH pochwy.
Zapalenie grzybicze pochwy w ciąży
Co zrobić jeśli grzybica pojawiła się w trakcie ciąży? Jako że 40% ciężarnych zmaga się z infekcją grzybiczą oczekując na poród, lekarze dość dobrze opracowali schematy leczenia i poznali skutki jego stosowania w tej grupie pacjentek. Podstawą terapii są leki miejscowe o charakterze azolowym, unikamy stosowania środków systemowych, które mogłyby niekorzystnie wpłynąć na maluszka.
Mykonazol lub ekonazol (azole) – leki grzybobójcze stosowane codziennie przez okres 15 dni pod postacią tabletki dopochwowej dają zadowalające rezultaty. Bezpośrednio przed porodem lekarze mogą zalecić wypędzlowanie pochwy roztworem gencjany. Można również zastosować betadinę.
Jeżeli grzybica nawraca, wymaga długotrwałego leczenia. Zaczynamy od tzw. terapii indukcyjnej, która niszczy obecne w pochwie grzyby, po czym przez okres 6 miesięcy przyjmujemy leki „podtrzymujące” uzyskany w pierwszym etapie stan. Jakie są zalecenia? Flukonazol lub Klotrimazol wystarczy stosować raz w tygodniu. Ketokonazol, przeznaczony jest natomiast do terapii codziennej. W przypadku nawracających zakażeń u kobiety, warto pomyśleć, czy źródłem zakażenia nie jest jej partner. Wówczas również on powinien zostać poddany leczeniu.
Grzybica pochwy jest powszechnym problemem wśród kobiet w wieku rozrodczym. Warto z nią walczyć, gdyż nieprzyjemnych dolegliwości, których nam przysparza, można łatwo się pozbyć. Jeżeli zauważysz u siebie podejrzane objawy, zgłoś się do ginekologa.