Zapalenie ucha zewnętrznego – objawy, leczenie. Domowe leczenie zapalenia ucha zewnętrznego

Ostre zapalenie ucha zewnętrznego jest to zakażenie przewodu słuchowego zewnętrznego spowodowane uszkodzeniem skóry oraz zmniejszenia ochronnego wpływu woskowiny. Najczęściej spowodowane jest przewlekłym narażeniem ucha zewnętrznego na wodę, dlatego inaczej choroba ta nazywana jest uchem pływaka.

W Polsce rocznie występuje u 4 osób na 1000. W razie wystąpienia objawów ostrego zapalenia ucha zewnętrznego wskazana jest konsultacja lekarska.

Kto najczęściej choruje na zapalenie ucha?

Ludzki narząd słuchu dzielony jest na trzy części: ucho zewnętrzne, ucho środkowe oraz ucho wewnętrzne. W każdej z nich znajdują się inne elementy strukturalne, których połączone funkcje umożliwiają ludziom odbieranie bodźców słuchowych. Wydzielenie trzech części ucha ma na celu nie tylko rozróżnienie fragmentów pełniących odrębne funkcje, ale i jest związane z przebiegiem procesów patologicznych. Każda z części ucha – zewnętrzna, środkowa i wewnętrzna – mogą zostać objęte stanem zapalnym. Zasadniczo zapalenie to proces o podobnym przebiegu w różnych częściach organizmu, jednakże w przypadku różnych części narządu słuchu objawy zapalenia ucha mogą być odmienne, a oprócz tego różnorodne bywają problemy doprowadzające do zapalenia ucha.

Zapalenie ucha jest schorzeniem, które wystąpić może u człowieka będącego w dowolnym wieku. Szczególnie predysponowane do pojawiania się tej patologii są dzieci – wynika to z istniejących w tej grupie pacjentów odrębności anatomicznych. U dzieci trąbka słuchowa, czyli kanał łączący ucho środkowe ze strukturami gardła, położona jest bardziej poziomo niż u osób dorosłych – skutkiem takiej sytuacji jest to, że zakażenia z gardła zdecydowanie łatwiej mogą się rozprzestrzeniać na struktury narządu słuchu.

Przyczyny zapaleń ucha bywają bardzo różnorodne. Doprowadzić do tych schorzeń mogą zarówno urazy, jak i zakażenia (przyczyną zapalenia ucha może być tak samo infekcja bakteryjna, jak i wirusowa czy grzybicza). Co ciekawe, zapalenie ucha może stanowić konsekwencję stosowania tzw. patyczków do uszu. Warto przyjrzeć się opakowaniu takiego produktu, ponieważ widnieje na nim zwykle określenie „patyczki kosmetyczne” czy „patyczki higieniczne”. Specjaliści laryngologii ostrzegają – takowymi przyrządami zdecydowanie nie powinno się oczyszczać struktur ucha. Tak naprawdę przy pomocy patyczka nie doprowadzamy bowiem do usunięcia wydzieliny, a możemy doprowadzić do jej zbicia prowadzącego do nagromadzenia wydzieliny w obrębie ucha. To może skutkować natomiast zarówno pogorszeniem słuchu, jak i rozwojem stanu zapalnego ucha.

Różne typy zapalenia ucha mogą być spowodowane podobnymi przyczynami, podobne mogą być również objawy tychże schorzeń. Z jakichś jednak powodów rozróżnia się trzy rodzaje zapaleń ucha – jakie to są powody?

Zapalenie ucha zewnętrznego

Newsletter Medovita - przydatne informacje, dostęp do nowych e-booków przed premierą.
Zapisuję się

Zapalenie ucha zewnętrznego to stan zapalny dotyczący przewodu słuchowego zewnętrznego, spowodowany uszkodzeniem skóry oraz zmniejszeniem ochronnego wpływu woskowiny. Przewód słuchowy zewnętrzny jest to kanał kostno-chrzęstny, który prowadzi od małżowiny usznej do błony bębenkowej (ucha środkowego). Choroba ta występuje dosyć często w ciągu roku 4 osoby na 1000 zachorują na zapalenie ucha zewnętrznego. Najwięcej przypadków (ponad 80%) występuje latem, w warunkach wysokiej temperatury i wilgotności. Ze względu na czynnik wywołujący dzielimy je na bakteryjne (najczęstsze), wirusowe, grzybicze i alergiczne. Kolejną grupą jest zapalenie ucha zewnętrznego występujące w chorobach dermatologicznych (łuszczyca, łojotokowe zapalenie skóry, liszaj rumieniowaty).

Rozwojowi choroby sprzyja narażenie na czynniki ryzyka. Należą do nich:

  • zaleganie wody w przewodzie słuchowym (woda wypłukuje woskowinę i uszkadza naskórek, ułatwiając penetrację bakterii i grzybów), ostre zapalenie ucha zewnętrznego jest nazywane także “uchem pływaka”;
  • uszkodzenia mechaniczne (używanie patyczków higienicznych do czyszczenia uszu, “dłubanie w uchu” paznokciem, długopisem itp);
  • nadmierne mycie uszu mydłem, szamponami, płynami pod prysznic zmieniają pH skóry przewodu słuchowego, wypłukują woskowinę);
  • kąpanie się w zbiornikach wodnych z zanieczyszczoną wodą;
  • częste używanie słuchawek dousznych, aparatów słuchowych mechaniczne drażnienie przewodu słuchowego.

Do rzadszych czynników sprzyjających rozwojowi choroby zaliczamy: uszkodzenia pourazowe, choroby alergiczne, niedobory witamin, przewlekłe choroby ogólnoustrojowe (ciężka anemia, cukrzyca, zaburzenia odporności), przewlekłe ropne zapalenie ucha środkowego z wyciekiem.

Najczęstsze alergeny mogące wywoływać stan zapalny w przewodzie słuchowym to składniki mydeł, szamponów, lakierów do włosów, wkładki douszne aparatów słuchowych.

Zapalenie ucha zewnętrznego, jak podano wyżej, ma najczęściej etiologię bakteryjną. Dominuje pałeczka ropy błękitnej (pseudomonas aeruginosa 40%) oraz gronkowiec złocisty. Mniej więcej 10% przypadków jest spowodowane przez zakażenie grzybicze, wśród nich z kolei 80% stanowi infekcja grzybem z rodzaju Aspergillus.

Zapalenie ucha zewnętrznego – objawy

Pierwszym objawem w większości przypadków jest uczucie swędzenia, dyskomfortu w przewodzie słuchowym. Pacjenci zwykle próbują złagodzić dolegliwości za pomocą patyczków higienicznych lub własnych paznokci, takie działania przynoszą jednak tylko chwilową ulgę, a dodatkowo niszcząc skórę i ochronną barierę lipidową ułatwiają penetrację bakterii w głąb naskórka. W konsekwencji dołącza się silny ból, uczucie zatkania ucha, czasem niedosłuch. W dalszej kolejności pojawia się wyciek treści surowiczo-ropnej, czasem podbarwionej krwiście. Ucisk na skrawek i pociąganie małżowiny są silnie bolesne.

Nieleczona infekcja może rozprzestrzeniać się na małżowinę uszną oraz skórę i tkankę podskórną okolicy małżowiny, a także na śliniankę przyuszną lub staw skroniowo-żuchwowy. Przy masywnych infekcjach występuje powiększenie węzłów chłonnych, rzadko objawy ogólne gorączka, złe samopoczucie.

Zakażenia grzybicze charakteryzują się silnym świądem. Wydzielina z ucha jest kleista, gęsta, ma nieprzyjemny zapach.

Kontaktowe zapalenie skóry ucha zewnętrznego jest spowodowane alergią na składniki środków pielęgnacyjnych: kremów, szamponów, mydeł, ale także na związki metali ciężkich (biżuteria). Główne objawy to obrzęk i zaczerwienienie, głównie w miejscu bezpośredniego kontaktu z alergenem. Towarzyszy temu silny, dokuczliwy świąd, który zmusza do częstych interwencji patyczkami higienicznymi w obrębie przewodu słuchowego.

Czy wiesz że: co drugie dziecko cierpi na infekcje ucha w ciągu pierwszych 12 miesięcy życia?

Jeśli wystąpią wyżej wymienione objawy, należy skonsultować się z lekarzem. Zwykle wywiad chorobowy jest tak charakterystyczny, że wystarcza do postawienia rozpoznania. Lekarz może dodatkowo obejrzeć przewód słuchowy zewnętrzny i błonę bębenkową za pomocą specjalnego wziernika otoskopu. Otoskop posiada własne źródło światła i pozwala oglądać obraz pod powiększeniem, co znacznie ułatwia ocenę naskórka przewodu słuchowego i błony bębenkowej.

Zapalenie ucha zewnętrznego – leczenie

Zasadniczo leczenie ostrego zapalenia ucha zewnętrznego polega na miejscowym stosowaniu kropli z antybiotykami o szerokim spektrum (najczęściej roztwory cyprofloksacyny), czasem z dodatkiem środków przeciwzapalnych (glikokortykosteroidów). Środki podawane miejscowo, bezpośrednio do ucha, osiągają tam dużo wyższe stężenie, jednocześnie powodując mniej (lub wręcz wcale) objawów ubocznych, niż antybiotyki stosowane doustnie. W niepowikłanym zapaleniu ucha zewnętrznego antybiotykoterapia ogólna jest zbędna.  Antybiotykoterapię ogólną stosujemy u osób z cukrzyca oraz w przypadku wystąpienia objawów ogólnych: gorączki, powiększenia węzłów chłonnych, rozprzestrzenienia się infekcji na staw skroniowo-żuchwowy lub śliniankę przyuszną.

W przypadku niewielkiego obrzęku skóry przewodu słuchowego z powodzeniem stosowane są leki w postaci kropli, stosujemy je dość obficie, kilka razy dziennie. W przeciwnym przypadku – niekiedy obrzęk jest tak duży, że całkowicie blokuje wejście do przewodu słuchowego – lekarz może założyć specjalny seton z gazy by umożliwić penetrację antybiotyków. Leczenie zwykle trwa 7–10 dni.

Infekcje grzybicze wymagają dłuższego stosowania kropli nawet do kilku tygodni po ustąpieniu objawów.

Leczeniem kontaktowego zapalenia skóry ucha zewnętrznego jest eliminacja wywołującego uczulenie antygenu zmiana szamponu, używanie hipoalergicznych mydeł, kosmetyków. Rezygnacja z uczulającej biżuterii.

Zapalenie ucha zewnętrznego – leczenie domowe

Zapalenie ucha zewnętrznego zasadniczo wymaga leczenia przyczynowego pod kontrolą lekarza. Najczęściej objawy są tak dokuczliwe, że pacjenci dosyć szybko zgłaszają się do placówek ochrony zdrowia.

W celu złagodzenia bólu można przyjmować łagodne środki przeciwbólowe dostępne powszechnie bez recepty – preparaty paracetamolu lub ibuprofenu.

W procesie leczniczym ważne jest sumienne i prawidłowe aplikowanie przepisanych kropli, dlatego warto wiedzieć, jak prawidłowo je podawać.

  • Poproś inną osobę o pomoc. Wejście do kanału słuchowego jest wąskie i samemu, przynajmniej na początku, trudno właściwie podać lek.
  • Połóż się na boku tak, by chore ucho znajdowało się u góry.
  • Zaaplikuj do ucha taką ilość roztworu, by wypełniła cały przewód słuchowy.
  • Zostań w tej pozycji przez około 5 minut jest to czas potrzebny na dokładną penetrację antybiotyków i środków przeciwzapalnych.
  • Wstań, nadmiar kropli, które wyciekną z ucha wytrzyj chusteczką do sucha.

Zapamiętaj: Ból, świąd i wyciek z ucha to sygnały mogące sugerować rozwój zapalenia ucha zewnętrznego.

Terapię trzeba prowadzić do końca, nawet jeśli po kilku dniach objawy ustąpią zupełnie. Przerwanie leczenia skutkuje nawrotem choroby, może powodować narastanie oporności wśród bakterii i pojawieniem się poważnych powikłań. W najgorszym wypadku grozi trwały ubytek słuchu.

Podczas rekonwalescencji należy unikać manewrów w okolicy przewodu słuchowego czy to patyczkami, czy słuchawkami dousznymi. Powinniśmy starać się, by do ucha nie dostała się woda. Zatykanie ucha watą nie przyspiesza gojenia, a może je utrudnić, dlatego nie jest wskazane.

Jeden komentarz do “Zapalenie ucha zewnętrznego – objawy, leczenie. Domowe leczenie zapalenia ucha zewnętrznego

  1. warto wiedzieć jak sobie radzić z problemami związanymi z bólem uszu. mi w takich sytuacjach pomaga spray do uszu. jak mam problem z bólem to wystarczy, że raz psiknę i jest po kłopocie. ból znika, a ja mogę dalej funkcjonować.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *