Łysienie czołowe bliznowaciejące – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie

Nadmierne wypadanie włosów jest bardzo powszechnym problemem, u podłoża którego mogą leżeć takie przyczyny jak niewłaściwa dieta skutkująca niedoborem składników odżywczych, nieodpowiednia pielęgnacja, przewlekły stres czy też zaburzenia hormonalne. W większości przypadków możliwe jest zidentyfikowanie przyczyny odpowiedzialnej za nadmierną utratę włosów, co pozwala na jej wyeliminowanie i zahamowanie procesu łysienia oraz odrost utraconych włosów. Istnieją jednak także takie rodzaje łysienia, których przyczyny są nie do końca poznane, a włosy raz utracone nigdy nie odrastają w obszarze wyłysienia. Jednym z takich schorzeń jest łysienie czołowe bliznowaciejące – kogo najczęściej ono dotyczy oraz na czym polega diagnostyka tej choroby?

Co to jest łysienie czołowe bliznowaciejące?

Łysienie czołowe bliznowaciejące jest schorzeniem skóry głowy, objawiającym się stopniową, postępującą utratą włosów w zakresie linii owłosienia na czole. Termin “bliznowaciejące” oznacza, że utrata włosów w obszarze objętym procesem chorobowym jest trwała, a w miejscach ich ubytku dochodzi do procesów włóknienia i powstania blizny. Łysienie czołowe bliznowaciejące występuje najczęściej u kobiet po menopauzie, ale może dotyczyć także mężczyzn (rzadko) oraz kobiet przed okresem menopauzy. Dokładna częstość występowania łysienia czołowego bliznowaciejącego w populacji nie jest znana, ale schorzenie to diagnozowane jest coraz częściej na całym świecie, a szczyt zapadalności przypada na 55 rok życia.

Objawy łysienia czołowego bliznowaciejącego

Newsletter Medovita - przydatne informacje, dostęp do nowych e-booków przed premierą.
Zapisuję się

Łysienie czołowe bliznowaciejące charakteryzuje się powolną i symetryczną utratą włosów w zakresie linii owłosienia na czole, które opisywane jest jako “cofanie się” linii włosów czołowo-skroniowych. Ubytek owłosienia w okolicy czoła przyjmuje charakterystyczny kształt obręczy. Częstym objawem, na który skarżą się chorzy jest świąd, pieczenie, uczucie “ściągnięcia” oraz ból w obrębie owłosionej skóry głowy. W badaniu stwierdza się nadmiernie wygładzoną skórę w obszarze czoła (zwłaszcza w okolicy granic owłosienia), która jest efektem zniszczenia i zaniku mieszków włosowych i następczego bliznowacenia w tym obszarze.

Źródło

W 50-75% przypadków łysieniu towarzyszy utrata włosów w obszarze brwi, u 15% chorych wypadają również rzęsy. U ¼ pacjentów z łysieniem czołowym bliznowaciejącym, utrata owłosienia jest obserwowana także w innych obszarach ciała, takich jak pachy, pachwiny czy okolice narządów płciowych.

Łysienie czołowe bliznowaciejące jest schorzeniem postępującym, o przebiegu powolnym i wieloletnim, ale obserwowano także przypadki szybkiej i gwałtownej utraty owłosienia. Tempo postępu choroby jest różne- przesuwanie linii włosów waha się od 0,2 do 2 cm rocznie bez leczenia. Ostateczny stopień wyłysienia jest trudny do przewidzenia u danego pacjenta przed stabilizacją choroby tj. przed ustaniem stanu zapalnego w obrębie mieszków włosowych. Cięższy przebieg choroby dotyczy pacjentów, u których poza łysieniem występuje także utrata brwi, rzęs oraz utrata owłosienia łonowego. Łysienie stanowi dla pacjentów nie tylko defekt kosmetyczny, lecz często powoduje u chorych znaczne obniżenie samooceny i pogorszenie nastroju, przez co bardzo negatywnie wpływa na ich codzienne funkcjonowanie. Szczególnie zauważalne jest to u kobiet, które często traktują włosy jako “atrybut kobiecości’, a ich stopniowa utrata jest dla pacjentek bardzo traumatycznym doświadczeniem.

Źródło

*mieszek włosowy – zagłębienie naskórka, z którego wyrasta włos. Mieszek włosowy składa się z brodawki włosa, włosa, włóknistej torebki (pochewki), gruczołu łojowego oraz mięśnia przywłosowego.

Przyczyny łysienia czołowego bliznowaciejącego

Przyczyny występowania łysienia czołowego bliznowaciejącego jak dotąd nie zostały jednoznacznie określone, a w rozwoju tego schorzenia postuluje się udział głównie czynników immunologicznych (nadreaktywność układu odpornościowego) i hormonalnych. Przypuszcza się, że brak równowagi hormonalnej pomiędzy estrogenami (żeńskimi hormonami płciowymi) a androgenami (męskimi hormonami płciowymi), może wyzwalać zapalną reakcję bliznowacenia w obszarze skóry głowy. Hipotezę tę popiera fakt, że łysienie czołowe bliznowaciejące najczęściej dotyka kobiet w okresie okołomenopauzalnym, kiedy to gwałtownie to obniża się poziom estrogenów w organizmie kobiety. O prawdopodobnie hormonalnym podłożu łysienia czołowego bliznowaciejącego świadczy także poprawa kliniczna u części pacjentów po zastosowaniu leków o działaniu antyandrogennym (obniżającym poziom męskich hormonów płciowych), takich jak np. finasteryd.

Czy wiesz że: częstym objawem, na który skarżą się pacjenci z łysieniem czołowym bliznowaciejącym jest tryichodynia, czyli ból zlokalizowany na skórze głowy, który nasila się podczas dotykania włosów?

Druga z teorii zakłada, że do niszczenia mieszków włosowych dochodzi przy udziale autoreaktywnych limfocytów, czyli komórek układu odpornościowego, które rozpoznają antygeny własne organizmu jako obce, co wyzwala reakcję zapalną i prowadzi do uszkodzenia mieszków włosowych. Autoreaktywne limfocyty powstają prawdopodobnie w wyniku reakcji na nieznany antygen własny organizmu, zlokalizowany w obrębie mieszków włosowych. Potencjalne tło immunologiczne łysienia czołowego bliznowaciejącego zdaje się potwierdzać fakt, że u 15-30% pacjentów z tym schorzeniem stwierdza się także występowanie innej choroby autoimmunologicznej, najczęściej przewlekłego autoimmunologicznego zapalenia tarczycy (choroby Hashimoto).

*antygen – substancja, której występowanie w organizmie powoduje reakcję układu odpornościowego pod postacią produkcji przeciwciał.

*limfocyty – komórki układu odpornościowego, będące jednym z rodzajów leukocytów (białych krwinek).

Diagnostyka łysienia czołowego bliznowaciejącego

Specjalistami zajmującymi się diagnozowaniem łysienia czołowego bliznowaciejącego są dermatolodzy. Pacjent, który zauważy u siebie nasilone wypadanie włosów powinien zgłosić się do dermatologa w celu określenia rodzaju łysienia, od którego uzależniony jest sposób postępowania terapeutycznego.

Diagnostyka łysienia czołowego bliznowaciejącego opiera się na:

  • badaniu klinicznym – ocenie stanu skóry, w tym skóry owłosionej głowy pacjenta przez dermatologa;
  • badaniu dermatoskopowym – polega ono na oglądaniu skóry owłosionej głowy przy pomocy dermatoskopu- urządzenia z powiększeniem i wbudowanym oświetleniem. W badaniu dermatoskopowym stwierdza się brak mieszków włosowych na obszarze skóry objętej procesem chorobowym. Charakterystyczny dla łysienia czołowego bliznowaciejącego jest “objaw osamotnionego włosa”, który polega na występowaniu pojedynczych włosów w obszarze ognisk wyłysienia. Wzdłuż linii włosów, wokół zachowanych mieszków włosowych stwierdza się zmiany rumieniowe (zaczerwienienie) oraz nadmierne rogowacenie skóry;
  • badaniu histopatologicznym – ocena mikroskopowa pobranego wycinka skóry owłosionej głowy. Badanie histopatologiczne jest niezbędne do ostatecznego rozpoznania choroby, gdyż w pobranym wycinku skóry można wykryć cechy typowe dla łysienia czołowego bliznowaciejącego, takie jak m.in. nadmierne rogowacenie (złuszczanie się skóry) w ujściach mieszków włosowych czy obfity naciek zapalny (limfocytarny) w okolicy mieszków włosowych.

Wycinek skórny musi zostać pobrany z odpowiedniego miejsca – należy unikać miejsc na skórze głowy całkowicie pozbawionych włosów, a wybierać obszary z włosami, w których stwierdza się rumień (zaczerwienienie) i nadmierne rogowacenie wokół ujść mieszków włosowych. Ostateczna diagnoza choroby stawiana jest na podstawie wywiadu z pacjentem, badania fizykalnego, oceny dermatoskopowej skóry głowy oraz wyniku badania histopatologicznego wycinka pobranego ze skóry owłosionej głowy.

Jak leczyć łysienie czołowe bliznowaciejące?

Jak dotąd nie ustalono jednolitych wytycznych dotyczących postępowania terapeutycznego w łysieniu czołowym bliznowaciejącym. Podstawowym celem terapeutycznym jest postawienie trafnej diagnozy na jak najwcześniejszym etapie choroby, tak aby zapobiec dalszemu postępowi wypadania włosów. Stosowane leczenie ma na celu zatrzymanie progresji choroby, jednak nie prowadzi do odrostu włosów, o czym pacjent powinien zostać poinformowany na samym początku leczenia. Odrost włosów jest niemożliwy, gdyż na skórze głowy dochodzi do rozległego bliznowacenia w obszarze mieszków włosowych, które jest procesem nieodwracalnym.

W leczeniu łysienia czołowego bliznowaciejącego stosuje się:

  • preparaty do stosowania ogólnego (doustne):

– glikokortykosteroidy;
– leki przeciwmalaryczne np. hydroksychlorochina- wykorzystywane są w leczeniu tego schorzenia ze względu na ich właściwości przeciwzapalne i immunomodulujące (wpływające na działanie układu odpornościowego);
– leki o działaniu antyandrogenowym np. finasteryd.

Poprawa kliniczna pod postacią zahamowania procesu wypadania włosów po zastosowaniu wyżej wymienionych leków jest osobniczo zmienna- u niektórych pacjentów dochodzi do szybkiego zahamowania wypadania włosów, podczas gdy inni nie obserwują znaczącej poprawy po zastosowanym leczeniu. O zahamowaniu progresji schorzenia świadczy zmniejszenie rumienia i rogowacenia okołomieszkowego, widoczne w badaniu dermatoskopowym.

  • preparaty do stosowania miejscowego (bezpośrednio na skórę głowy):

– minoksydyl;
– glikokortykosteroidy w postaci płynów oraz lotionów oraz w formie iniekcji (wstrzyknięć).

Przeszczep włosów może zostać przeprowadzony jedynie w końcowym stadium łysienia, u pacjentów bez cech aktywnego procesu chorobowego, takich jak swędzenie, pieczenie skóry głowy, rumień okołomieszkowy czy też nadmierne rogowacenie wokół ujść mieszków włosowych przez co najmniej ostatnie 2 lata. U większości pacjentów przeszczep włosów nie zapewnia niestety trwałego efektu kosmetycznego- po kilku latach od zabiegu na ogół stwierdza się znamienną utratę włosów pochodzących z przeszczepienia.

Zapamiętaj: Łysienie czołowe bliznowaciejące jest schorzeniem postępującym, o przebiegu powolnym i wieloletnim, ale obserwowano także przypadki szybkiej i gwałtownej utraty owłosienia.

Łysienie czołowe bliznowaciejące jest to przewlekłe, postępujące schorzenie dermatologiczne, prowadzące do trwałej utraty włosów w okolicy czołowej i skroniowej skóry owłosionej głowy. W diagnostyce choroby wykorzystuje się badanie dermatoskopowe, w którym stwierdza się rumień oraz nadmierne rogowacenie skóry w okolicy ujść mieszków włosowych. Ostateczne rozpoznanie łysienia czołowego bliznowaciejącego stawiane jest na podstawie wyniku badania histopatologicznego wycinka pobranego ze skóry głowy objętej procesem chorobowym. Nie istnieje metoda terapii umożliwiająca odrost włosów w ogniskach wyłysienia, a stosowane leczenie ma na celu zahamowanie progresji wypadania włosów. W leczeniu łysienia czołowego bliznowaciejącego stosuje się m.in. glikokortykosteroidy, hydroksychlorochinę, minoksydyl oraz leki antyandrogenowe.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *