Wiele nastolatek marzy o tym, aby spotkać wyjątkowego chłopaka, przysłowiowego księcia na białym koniu. Z czasem jednak wyrastają one z tej idyllicznej wizji miłości, wchodząc w relacje z mężczyznami, którzy nie są ideałami, co nie przeszkadza w budowaniu szczęśliwego związku. Zdarza się jednak, że dojrzała kobieta wciąż ma bardzo marzycielskie podejście do miłości. Można wówczas mówić o syndromie pani Bovary.
Czym jest bovaryzm?
Emma Bovary to postać wymyślona w XIX wieku przez francuskiego pisarza Gustawa Flauberta. W powieści „Pani Bovary” przedstawił on historię lekarza, który po śmierci żony zakochuje się w córce swojego pacjenta. Emma jest piękna, umie ładnie i z klasą się ubrać. Jest również estetką: lubi otaczać się ładnymi rzeczami, chętnie chodzi na bale i do teatru. Młoda kobieta uwielbia także czytać romanse, które kształtują jej wyobrażenie o miłości. Wierzy ona, że Karol Bovary to mężczyzna podobny do bohaterów książek. Szybko jednak przekonuje się, że jest to człowiek prosty i nudny, przy którym nigdy nie zazna niezwykłego uczucia.
Bohaterka powieści stała się inspiracją dla francuskiego filozofa Julesa de Gaultiera, który w 1892 roku wydał książkę „Brovaryzm, psychologia w dziele Flauberta”. Od tego momentu zaczęto posługiwać się terminem bovaryzm dla opisu wzorca zachowania i myślenia, który cechuje się chronicznym niezadowoleniem w sferze relacji romantycznych wynikającym z rozbieżności między oczekiwaniami osoby a rzeczywistością. Syndrom nie jest oficjalnie diagnozowany, zwykle stanowi jednak ważny objaw zaburzeń i problemów psychicznych.
Współczesny bovaryzm
W XIX wieku zakładano, że bovaryzm tyczy się jedynie kobiet. Wynikało to głównie z sytuacji społecznej i wzorców kulturowych. Mężczyźni pracowali, podczas gdy kobiety zostawały w domach i zajmowały się codziennymi obowiązkami. Często miały one czas na czytanie książek, które podtrzymywały w nich utopijną wizję związków i relacji. Dziś wiadomo jednak, że zespół Pani Bovary może dotykać także mężczyzn, a książki to nie jedyny czynnik, który prowadzi do postrzegania miłości w sposób idealistyczny. Robią to także liczne filmy i seriale oraz teksty piosenek.
Objawy bovaryzmu
Syndrom pani Brovary może wyrażać się na różne sposoby. Jego głównymi przejawami są permanentne niezadowolenie z relacji miłosnych oraz nierealistyczne przekonania na temat związków. Oprócz tego obserwuje się także:
- poszukiwanie idealnego partnera – liczne zawody miłosne wcale nie prowadzą do porzucenia nierealistycznych przekonań,
- brak satysfakcji z obecnego związku, nawet jeśli z zewnątrz wydaje się on satysfakcjonujący – nieumiejętność cieszenia się zwykłymi chwilami szczęścia czy bliskością, nieustanne poszukiwanie niepowtarzalnych przeżyć,
- obsesyjny stosunek do partnera – zakochany zakłada, że miłość oznacza ciągłe przebywanie we własnym towarzystwie, nie ma miejsca na chwile samotności, dochodzi do przejmowania upodobań i zachowań partnera (identyfikacja),
- lęk przed odrzuceniem i samotnością,
- ciągła potrzeba uwagi ze strony partnera,
- odrzucanie rodziny, obowiązków zawodowych i społecznych ról w imię miłości,
- dysonans między rzeczywistością a przekonaniami o związkach romantycznych,
- poczucie pustki związane z niemożnością realizacji swoich pragnień,
- trudność w tolerowaniu monotonii i frustracji,
- przesadna reakcja emocjonalna w sytuacji konfliktu czy rozbieżności,
- tendencja do porzucania partnera z chwilą konfrontacji z jego rzeczywistym obrazem.
Przyczyny bovaryzmu
Bovaryzm to poważny problem, ponieważ utrudnia on osobie wejście w szczęśliwy i satysfakcjonujący związek, o czym bardzo ona marzy. Wbrew pozorom, jego przyczyny bywają znacznie bardziej złożone, niż wyłącznie czytanie romansów czy oglądanie filmów miłosnych. Człowiek o wyidealizowanym obrazie relacji na ogół ma silną tendencję do poszukiwania uwagi innych osób. Pragnie czuć się wyjątkowy i kochany, ponieważ zabrakło mu tego w dzieciństwie.
Zapamiętaj: Syndrom pani Brovary może wyrażać się na różne sposoby. Jego głównymi przejawami są permanentne niezadowolenie z relacji miłosnych oraz nierealistyczne przekonania na temat związków.
Zespół pani Brovary to zwykle przejaw konkretnych zaburzeń psychicznych. Obserwowany jest on w przypadku osób o osobowości chwiejnej emocjonalnie (borderline). Może on także wiązać się z zaburzeniami obsesyjnymi. Nierzadko bywa wynikiem porzucenia (np. przez rodziców czy opiekunów) bądź deprywacji emocjonalnej w dzieciństwie (w związku z czym człowiek szuka ekscytacji i silnych wrażeń).
Czy bovaryzm wymaga leczenia?
Historia Emmy Brovary kończy się tragicznie – bohaterka popełnia samobójstwo. Powinno być to przestrogą dla czytelnika. Brovaryzm sprawia, że osoba jest wiecznie nieszczęśliwa, nieustannie doświadczając zawodów miłosnych. Z powodu silnych emocji może ona przekreślić przyjaźnie, życie rodzinne oraz karierę zawodową. Zdarza się czasem, że podejmuje się próby samobójczej, zwłaszcza jeśli przejawia wzór osobowości chwiejnej emocjonalnie.
Czy wiesz że: współczesna kultura opowiada czasem o syndromie Pani Bovery? Za przykład mogą posłużyć popularne seriale: „Gotowe na wszystko” oraz „Seks w wielkim mieście”.
Syndrom pani Brovary zdecydowanie wymaga kontaktu ze specjalistą. W zależności od tego, jakie objawy wydają się najbardziej dotkliwe, taka osoba może udać się do: psychiatry (chroniczne przygnębienie, myśli samobójcze, obsesje), psychoterapeuty (chęć zmiany wzorca przywiązania) czy psychologa (kolejna nieudana relacja miłosna). Na początku najważniejsze jest zdiagnozowanie pacjenta, co pomaga w ustaleniu odpowiedniego leczenia. Może ono wymagać połączenia farmakologii z psychoterapią.
Pragnienie bliskości oraz miłości jest czymś naturalnym. Problem pojawia się wtedy, kiedy wizja romantycznej relacji jest zbyt sielankowa i idylliczna. Każdy związek wymaga pracy, partnerzy mogą się spierać i kłócić, czasem zdarzają się kryzysy. Dużą wartość stanowi więc umiejętność dialogu oraz akceptacja tego, że życie nie zawsze jest idealne. Choć bycie w związku bywa raniące i frustrujące, osoba z syndromem Brovary cierpi duże bardziej z powodu samotności i niekończącego się rozczarowania.