Zmiana stylu życia, ryzykowne kontakty seksualne oraz migracje sprawiają, że kiła, która jeszcze niedawno była uznawana za zapomnianą chorobę – znów zyskuje na znaczeniu. Z danych Państwowego Zakładu Higieny wynika, że w roku 2016 w Polsce odnotowano 1610, a w roku 2017 – 1619 przypadków kiły. Wiedza na temat tego schorzenia przenoszonego drogą płciową jest ciągle niewystarczająca, dlatego warto dowiedzieć się więcej na jej temat.
Co to jest kiła?
Kiła to ogólnoustrojowa choroba zakaźna, wywołana przez bakterię – krętka bladego (Treponema pallidum). Choroba może objawiać się różnorodnymi objawami klinicznymi, dlatego jej diagnostyka nie zawsze jest łatwa. Ze względu na czas, jaki upłynął od zakażenia schorzenie to można podzielić na:
- kiłę wczesną – gdy zakażenie trwa nie dłużej niż rok;
- kiłę późną – gdy zakażenie trwa powyżej roku.
Kiłę można także podzielić na kiłę nabytą oraz kiłę wrodzoną. Kiła wrodzona wynika z przekazania zakażenia na płód przez łożysko.
Objawy kiły
Objawy kliniczne choroby zależą od etapu zakażenia. Warto mieć świadomość, że podczas trwania choroby występują także okresy bezobjawowe. Do objawów kiły pierwszego okresu należy przede wszystkim owrzodzenie pierwotne (objaw pierwotny). Pojawia się on w miejscu wniknięcia bakterii po około 3-4 tygodniach od zakażenia.
Czy wiesz że: każdy zdiagnozowany przypadek kiły podlega obowiązkowemu zgłoszeniu do najbliższej stacji sanitarno-epidemiologicznej?
Typowo ma postać twardego nacieku, który przekształca się w owrzodzenie. Miejsce, w jakim pojawia się objaw pierwotny zależy od rodzaju kontaktu seksualnego. Najczęściej jest to: członek, pochwa, srom, skóra okolicy odbytu, a także kanał odbytu lub jama ustna. Owrzodzenie pierwotne jest najczęściej pojedyncze, owalne lub okrągłe, dość płytkie i płaskie. Typowo nie przekracza kilkunastu milimetrów. Rzadziej mamy do czynienia z mnogimi owrzodzeniami pierwotnymi. Zmiana ta jest niebolesna i pomimo braku leczenia znika bez pozostawienia blizny po około 2 – 6 tygodniach. Objawowi pierwotnemu może towarzyszyć niebolesne powiększenie okolicznych węzłów chłonnych.
Kolejnym etapem choroby jest tak zwana kiła drugiego okresu. Dochodzi wtedy do rozsiewu krętków drogą krwi. Kiła drugiego okresu charakteryzuje się przede wszystkim:
- plamistą, rzadziej grudkową osutka skórną, która zajmuje przede wszystkim boczne powierzchnie tułowia;
- osutką grudkową na dłoniowej powierzchni rąk oraz na podeszwach stóp, której towarzyszy obwodowe złuszczanie.
Co więcej, w tym okresie może pojawić się:
- gorączka, osłabienie;
- angina kiłowa – obecne są wówczas zmiany na migdałkach;
- kiłowe zapalenie krtani;
- łysienie kiłowe – może dotyczyć owłosionej skóry głowy, ale także brwi, rzęs, pach i okolicy łonowej;
- bielactwo kiłowe – objawiające się występowaniem na skórze plamistych, okrągłych odbarwionych plam, o średnicy zazwyczaj do jednego centymetra.
Kiła trzeciego okresu występuje po kilku latach trwania choroby. Zmiany chorobowe mogą występować w niemal wszystkich układach organizmu. W kile III okresu możemy się spotkać z zajęciem układu nerwowego pod postacią:
- kiłowego zapalenia opon mózgowo – rdzeniowych;
- obecności kilaków mózgu i rdzenia kręgowego (kilaki to zmiany guzkowe charakterystyczne dla schorzenia);
- zwyrodnieniem komórek układu nerwowego prowadzącym ostatecznie do porażenia postępującego.
W tym okresie pojawiają się także zmiany w układzie sercowo – naczyniowym, takie jak zapalenie aorty, tętniak aorty, wady zastawkowe, czy też kilaki mięśnia sercowego. Może dojść także do kiłowego zapalenia kości.
Źródło grafiki: Anna Wojas-Pelc, Maciej Pastuszczak, Agnieszka B. Serwin, Iwona Rudnicka i inni, Kiła. Rekomendacje diagnostyczno-terapeutyczne Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego. Część 1: kiła wczesna i późna, Dermatol Rev/Przegl Dermatol 2018, 105, 563–581 DOI: https://doi.org/10.5114/dr.2018.79169.
Przyczyny kiły
Przyczyną choroby jest zakażenie krętkiem bladym (Treponema pallidum). Bakterie te szybko giną poza organizmem, są wrażliwe na wysoką temperaturę, środki antyseptyczne oraz wysuszenie. Jak dochodzi do zakażenia? Najczęściej choroba szerzy się drogą kontaktów seksualnych, ale może dojść do przekazania krętków także poprzez transfuzję krwi i produktów krwiopochodnych, a także poprzez łożysko – od chorej matki na płód. Krętki są w stanie wniknąć do organizmu przez błony śluzowe i skórę, w tych miejscach, w których doszło do mikrourazów, jednak nie wyklucza się także zakażenia przez nienaruszone błony śluzowe.
Leczenie kiły
Leczenie kiły powinien prowadzić lekarz dermatolog-wenerolog. Leczeniem z wyboru kiły wczesnej jest zastosowanie antybiotyku. Podaje się jednorazowo penicylinę benzatynową drogą domięśniową. W przypadku uczulenia na penicylinę stosuje się doksycyklinę lub ceftriakson. W przypadku kiły późnej, leczeniem z wyboru jest zastosowanie domięśniowo penicyliny benzatynowej raz w tygodniu przez kolejne 3 tygodnie. W kile ośrodkowego układu nerwowego stosuje się penicylinę krystaliczną podawaną drogą dożylną.
Warto pamiętać, że konieczne jest zgłoszenie się do lekarza partnera seksualnego osoby chorej na kiłę.
Zapamiętaj: Kiła to ogólnoustrojowa choroba zakaźna, wywołana przez bakterię - krętka bladego (Treponema pallidum).
Po każdej iniekcji penicyliny pacjent powinien pozostać pod obserwacją przez 30 minut. Jest to związane objawami niepożądanymi, jakie mogą pojawić się na skutek leczenia. Możemy mieć do czyniania z następującymi odczynami niepożądanymi:
- Odczyn Jarischa-Herxheimera-Łukasiewicza – objawia się dreszczami i wysoką gorączką, pojawiającą się około 6-8h po podaniu penicyliny. Może także dojść do pojawienia się lub zaostrzenia istniejących zmian skórnych. Objawy samoistnie ustępują po 4-6 godzinach.
- Zespół Hoigne – możemy mieć z nim do czynienia podczas stosowania penicyliny prokainowej. W przebiegu zespołu mogą wystąpić omamy, drgawki, uczucie niepokoju, a także agresja.
Czy kiła jest wyleczalna?
Dzięki zastosowaniu antybiotyków możliwe jest całkowite wyleczenie choroby. Jednak należy pamiętać, że w kile późnej, w której doszło do zajęcia układu nerwowego, mimo leczenia objawy neurologiczne mogą utrzymywać się trwale. Z tego względu, zauważenie jakichkolwiek objawów sugerujących kiłę powinno skłonić do jak najszybszej konsultacji ze specjalistą. Trzeba mieć także świadomość, że przechorowanie kiły nie daje trwałej odporności i możliwe jest ponowne zakażenie i zachorowanie.
Kiła to choroba ogólnoustrojowa, która może pozostawić trwałe zmiany w naszym organizmie, dlatego nie należy bagatelizować tego schorzenia. Jak chronić się przed zakażeniem kiłą? Przede wszystkim należy unikać ryzykownych kontaktów seksualnych oraz stosować prezerwatywy. Należy pamiętać, że najlepszym sposobem zapobiegania wszelkim chorobom przenoszonym drogą płciową jest monogamia ze stałym, niezakażonym partnerem.