Depresja to jedna z najczęściej występujących chorób w skali całego świata. Ma ona różne oblicza. Jednym z nich jest depresja alkoholowa. Termin ten oznacza, że zaburzenia nastroju i uzależnienie od alkoholu są ze sobą ściśle powiązane. Schorzenie nie jest łatwe do leczenia. Wymaga ono silnej motywacji i chęci zmiany ze strony chorego. Co warto wiedzieć o depresji alkoholowej?
Co to jest depresja alkoholowa?
Depresja alkoholowa jest rodzajem podwójnej diagnozy. Rozumieć można ją szeroko, choć zawsze oznacza ona, że alkoholizm i depresja są powiązane i wzajemnie na siebie oddziałują. Zdarza się, że depresja popycha człowieka w stronę nałogu. Alkohol staje się wówczas sposobem na radzenie sobie z trudnymi emocjami lub ucieczką od nich. Szacuje się, że taka zależność dotyczy około 10% pacjentów. W większości przypadków to jednak uzależnienie od alkoholu jest przyczyną depresji. Pojawia się ona najczęściej w trakcie choroby alkoholowej, czasami również na etapie abstynencji. Bywa wtedy wynikiem zmian, które zaszły w układzie nerwowym lub reakcją na trudną sytuację uzależnionego, który musi odbudować swoje życie. W obu przypadkach nie jest łatwa do leczenia – pacjent cierpi aż na dwa zaburzenia!
Czy depresja alkoholowa dotyczy tylko alkoholików?
Jak wskazuje nazwa, depresja alkoholowa dotyczy osób uzależnionych od alkoholu. Wciąż trwają badania, które ustalają powiązania między tymi dwoma jednostkami diagnostycznymi. Warto jednak mieć na uwadze, że także inne nałogi (np. od substancji psychoaktywnych, gier komputerowych czy zakupów) mogą współwystępować z depresją. Uzależnienia z jednej strony mogą być sposobem radzenia sobie ze smutkiem, napięciem czy lękiem. Bywa też, że osoba z nałogiem boryka się z ostracyzmem społecznym, poczuciem winy czy bezsilnością, co również może wywoływać w niej objawy depresyjne. Depresja może być więc powiązana z różnymi uzależnieniami, nie tylko alkoholizmem.
Objawy depresji alkoholowej
Objawy depresji alkoholowej są zbliżone do symptomów tradycyjnej depresji. Osoba uzależniona od alkoholu ma obniżony nastrój, traci zdolność do przeżywania radości, widzi świat w czarnych barwach. Często odczuwa silny lęk, stres oraz poczucie winy. Nie wierzy ona w swoje możliwości i cechuje się niską samooceną. Zdarza się także, że ma myśli samobójcze. Człowiek może sięgać po alkohol, aby siebie “znieczulić”, choć depresja częściej bywa następstwem alkoholizmu. Osoba w nałogu izoluje się od bliskich, zaniedbuje obowiązki rodzinne i zawodowe, często ma on poczucie, że rozczarowuje innych. Może one wstydzić się swojej słabości bądź mieć poczucie, że jej życie jest pozbawione sensu. W przypadku depresji związanej z zespołem abstynencyjnym mogą pojawić się dodatkowo takie objawy jak rozdrażnienie, drżenie ciała, halucynacje, brak apetytu, bezsenność czy lęk.
Przyczyny depresji alkoholowej
Depresja to choroba o wieloczynnikowej etiologii i nie inaczej jest w przypadku wariantu alkoholowego. Jeśli depresja pojawia się jako pierwsza, alkohol jest wtedy środkiem uśmierzającym jej objawy – oczywiście nie na długo. Tworzy się wówczas mechanizm błędnego koła, który związuje oba zaburzenia ze sobą.
Czy wiesz że: dzieci i młodzież z objawami depresyjnymi są bardziej narażone na nadużywanie alkoholu w przyszłości?
Depresja ujawniająca się w trakcie choroby alkoholowej na ogół jest wynikiem świadomości chorego, który doskonale wie, że znalazł się w trudnej, wręcz beznadziejnej sytuacji. Może czuć się on bezsilny wobec swojej słabości do alkoholu. Warto pamiętać, że sam alkohol ma także negatywny wpływ na organizm, zakłócając pracę układu nerwowego, zaburzając gospodarkę hormonalną, a także powodując niedobory różnych pierwiastków, w tym witamin z grupy B. To z kolei zwiększa szansę na wystąpienie zaburzeń nastroju.
Na pojawienie się depresji wpływ mają również czynniki psychospołeczne, jak brak wsparcia czy nawet wykluczenie uzależnionego z danej społeczności, a także jego problemy osobiste i zawodowe. Depresja alkoholowa wynika czasem z tzw. zespołu abstynencyjnego, czyli nagłego odstawienia alkoholu. Również wejście w okres abstynencji bywa bardzo trudny. Uzależniony zaczyna dostrzegać, jak wiele popełnił błędów i ile stracił w wyniku nałogu, co również może wywoływać objawy depresyjne.
Leczenie depresji alkoholowej
Leczenie depresji alkoholowej jest trudne. Przede wszystkim wymaga ono skupienia się na samym uzależnieniu. Człowiek w stanie nietrzeźwości nie jest w stanie uczęszczać na terapię, przyjmować leków i pracować nad sobą. Bardzo ważne jest, aby pacjent zaprzestał sięgania po alkohol, co w praktyce oznacza leczenie odwykowe, na ogół w zamkniętych ośrodkach, gdzie pacjent jest pod stałą opieką specjalistów. Sam alkoholizm jest nieuleczalny – człowiek musi nauczyć się go kontrolować, najlepiej zupełnie rezygnując z picia napoi alkoholowych. Pomocna jest w tym terapia uzależnień, w której czasie człowiek poznaje mechanizmy swojej choroby, uczy się także rozpoznawać czynniki, które ją wywołują. Objawy depresyjne leczyć można z kolei metodami farmakologicznymi (głównie inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i inne leki psychotropowe) oraz poprzez psychoterapię, która pozwala na lepsze poznanie samego siebie oraz przyczyn swoich problemów.
Jak pomóc osobie chorującej na depresję alkoholową?
Osoba chorująca na depresję alkoholową potrzebuje wsparcia zarówno ze strony bliskich, jak i specjalistów. Jednocześnie sama musi mieć ona w sobie chęć współpracy i motywację, aby leczenie odniosło skutek. Na samym początku warto więc zachęcać ją do podjęcia wysiłku i leczenia. Ważne, aby chory czuł, że ma wsparcie i są osoby, dla których warto się starać. Jednocześnie trzeba dać mu do zrozumienia, że sam nałóg nie jest do zaakceptowania. Oczywiście pacjent może mieć lepsze i gorsze momenty, najlepiej wówczas zwracać uwagę na jego sukcesy i wzmacniać w nim poczucie sprawczości. Osoba z depresją alkoholową może podejmować się prób samobójczych, dlatego należy zachować czujność.
Jak długo trwa depresja alkoholowa?
Depresja alkoholowa może trwać kilkanaście dni (w przypadku zespołu abstynencyjnego), kilka tygodni lub miesięcy, a nawet parę lat. Każda sytuacja jest inna i zależy od konkretnego przypadku. Nieleczona depresja alkoholowa będzie zwiększać ryzyko prób samobójczych. Trudniej będzie ją także wyleczyć, gdyż długotrwale spożywany alkohol może prowadzić do szeregu nieodwracalnych zmian w organizmie. Im szybciej więc chory podejmie leczenie, tym lepiej.
Zapamiętaj: Objawy depresji alkoholowej są zbliżone do symptomów tradycyjnej depresji. Osoba uzależniona od alkoholu ma obniżony nastrój, traci zdolność do przeżywania radości, widzi świat w czarnych barwach.
Wiele osób borykających się z alkoholizmem cierpi również na depresję. Powiązanie tych dwóch zaburzeń sprawia, że są one trudne do leczenia. Wyjście z nałogu i depresji jest jednak możliwe – wymaga to jednak samozaparcia i odpowiedniej pomocy ze strony specjalistów.