Choć prokrastynacja to specjalistyczne słowo, jest terminem dość popularnym i często stosowanym. Wiele osób żali się, że ma problem z organizacją czasu, co w efekcie prowadzi do odwlekania pewnych działań czy decyzji. Jak jednak traktować prokrastynację – jako zaburzenie, cechę charakteru, a może przyzwyczajenie? Odpowiedź na to pytanie jest ważna, bo będzie ona wyznaczać kierunek jaki trzeba obrać, by sobie z prokrastynacją poradzić.
Co to jest prokrastynacja?
Termin prokrastynacja pochodzi od łacińskiego słowa procrastinatio, które oznacza odroczenie, zwłokę. Służy on do opisu zachowania związanego z odwlekaniem decyzji, opóźnieniem pewnych działań, przekładaniem ważnych zadań na później. Osoba, która ma tendencję do tego typu zachowań często jest świadoma, że są one dla niej niekorzystne. Prokrastynacja nie jest zaburzeniem psychicznym, choć może stanowić jego symptom lub świadczyć o trudnościach w obszarze emocji. Istnieje wiele jej przyczyn, różna bywa także jej częstotliwość – to właśnie ona będzie w dużej mierze decydować o tym, na ile problem jest poważny.
Objawy prokrastynacji
Prokrastynacja może przejawiać się na wiele sposobów. Często dotyczy opóźniania pewnych działań. Przykładowo, student odwleka moment wykonania projektu aż do ostatniego dnia terminu, zaś pracownik odpisuje na mało ważne maile, zamiast zająć się zadaniem zleconym przez szefa. Prokrastynacja przejawia się nie tylko w życiu szkolnym czy zawodowym. Może ona wiązać się z odwlekaniem ważnych decyzji, np. dotyczących życia uczuciowego czy rodzinnego. Odkładanie spraw na później redukuje lęk, pozwala się poczuć lepiej i radośniej – ale tylko na krótki okres czasu.
Przyczyny prokrastynacji
Prokrastynacja może mieć wiele przyczyn. Dla dużej grupy osób sam proces podejmowania decyzji może być trudny, wręcz przytłaczający – wymaga on bowiem planowania, analizowania, a czasem zaakceptowania ryzyka. Wielu ludzi woli więc opóźnić ten nieprzyjemny moment. Tendencja do odraczania pewnych działań i decyzji często wynika też z lęku. Za przykład można podać pracownika, który odwleka wykonanie danego projektu, gdyż obawia się porażki. Z kolei osoba, która zaczęła się z kimś spotykać, może podświadomie przejawiać lęk przed bliską relacją, często przesuwa więc daty spotkań, by się zbytnio nie zaangażować w związek. Bywa, że prokrastynacja jest symptomem zaburzeń depresyjnych. U takiej osoby występuje brak nadziei, niewiara w swoje umiejętności, poczucie bezradności. Nie ma więc ona motywacji do działania. Istnieje także grupa ludzi, dla których prokrastynacja jest sposobem na regulację emocji. Unikanie pewnych zadań czy decyzji jest więc dla nich formą ucieczki od trudnych uczuć czy odczuwanego stresu. Jak widać, prokrastynacja może mieć różne podłoże. Każdy przypadek musi być więc rozpatrywany indywidualnie.
Zapamiętaj: Termin prokrastynacja pochodzi od łacińskiego słowa procrastinatio, które oznacza odroczenie, zwłokę. Służy on do opisu zachowania związanego z odwlekaniem decyzji, opóźnieniem pewnych działań, przekładaniem ważnych zadań na później.
Jak leczyć prokrastynację?
Pierwszym krokiem jest uświadomienie sobie tendencji do odwlekania decyzji i działań. Następnie warto oszacować, na ile ten problem wpływa na nasze życie. Będzie to pomocne w budowaniu motywacji do zmiany. Najczęściej dąży się do zwiększenia samodyscypliny. Pomaga w tym tworzenie listy zadań do wykonania. Inna metoda to tzw. publiczne zobowiązanie, które wiąże się z większą presją zewnętrzną do dokończenia pewnych działań. Z prokrastynacją często współistnieją problemy z koncentracją. Warto więc ograniczyć liczbę rozpraszających bodźców, np. zrobić przerwę od social media czy przygotować sobie przestrzeń do pracy, w której znajdą się jedynie przedmioty związane z zadaniem do wykonania (np. oczyścić blat biurka ze zbędnych przedmiotów). Wypracowanie sobie nowych nawyków nie nie jest proste. Wymaga to dyscypliny i wytrwałości. Nie należy się więc obwiniać za błędy. Zamiast tego, warto nagradzać się za drobne sukcesy, które krok po kroku pozwolą uporać się z prokrastynacją.
Czy wiesz że: prokrastynacja bywa nazywana syndromem studenta?
Istnieją jednak przypadki, że próby samoregulacji czy zmiany zachowania nie przynoszą oczekiwanego skutku. Wówczas pomocna będzie psychoterapia, która pozwoli na uświadomienie sobie głębszych przyczyn swojego unikowego zachowania, a także na zastąpienie go bardziej adekwatnymi sposobami radzenia sobie z trudnościami.
Każdemu z nas zdarza się czasem odwlekać pewne działania czy decyzje. Jeśli jednak staje się to typowym zachowaniem, które negatywnie wpływa na różne obszary naszego życia, zarówno zawodowego, jak i rodzinnego, w głowie powinna zapalić nam się czerwona lampka. Świadomość problemu i chęć zmiany z pewnością pozwolą zapanować nad prokrastynacją, choć wymaga to treningu i wytrwałości.