Brodawki skórne są istotnym problemem natury estetycznej. Są częstą przyczyną wizyt w gabinetach medycyny estetycznej. Skąd tak właściwie biorą się brodawki i jakie wyróżniamy ich rodzaje? Jak można się ich skutecznie pozbyć?
Co to są brodawki?
Brodawki to zmiany skórne o charakterze grudek – oznacza to, że są wyniosłe ponad powierzchnię skóry oraz dość dobrze odgraniczone od otoczenia. Dwie podstawowe grupy brodawek to związane z wirusem brodawczaka ludzkiego brodawki wirusowe oraz brodawki łojotokowe. Występujące na całym świecie brodawki są przyczyną nawet 10-25% konsultacji dermatologicznych.
Jak powstają brodawki?
Przyczyny powstawania brodawek łojotokowych nie są dokładnie poznane. Są to w istocie łagodne nowotwory naskórkowe. Ich transformacja w bardziej złośliwe formy jest bardzo rzadka.
Czy wiesz że: dotychczas wyróżniono już ponad 100 odmian wirusa HPV?
Brodawki wirusowe są spowodowane wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV). Wirus ten może przenosić się z człowieka na człowieka przez kontakt bezpośredni, brodawki rozprzestrzeniają się także na skutek rozdrapywania zmian skórnych i przenoszenia wirusa w nowe miejsca. Za brodawki wirusowe zwykłe oraz brodawki mozaikowe stóp odpowiada najczęściej wirus HPV 2, zaś za brodawki młodocianych – HPV 3, 10, 27 i 28. Czynnikami usposabiający do pojawienia się brodawek jest upośledzenie odporności oraz młody wiek. Brodawki wirusowe często dotyczą dzieci i młodzieży.
Rodzaje brodawek
- Brodawki łojotokowe
Nazywane są również brodawkami starczymi. Mogą przyjmować postać lekko wyniosłych, dobrze odgraniczonych od otoczenia grudek, a także uszypułowanych i wyniosłych tworów. Ich kolor także może mieć różną intensywność – od barwy zbliżonej do koloru skóry, do odcieni ciemno-brunatnych. Najczęściej umiejscawiają się na tułowiu, rękach i twarzy.
- Brodawki wirusowe
Brodawki wirusowe to grupa schorzeń skóry wywoływana przez rozpowszechniony w środowisku wirus brodawczaka ludzkiego (human papillomavirus – HPV). Klinicznie możemy wyróżnić kilka typów brodawek wirusowych:
a). brodawki zwykłe – w tym przypadku typowym wykwitem jest grudka o wielkości do kilkunastu milimetrów, jej barwa jest szaro-brunatna lub zbliżona do koloru skóry. Powierzchnia brodawek może być chropowata. Takie brodawki najczęściej obserwuje się na palcach rąk, a niekiedy także pod płytką paznokciową. Zazwyczaj takie brodawki nie wiążą się z dolegliwościami bólowymi, z wyjątkiem tych, które znajdują się w pobliżu wałów paznokciowych;
b). brodawki stóp – dzieli się je na grupę brodawek głębokich, które wnikają głęboko w skórę, powodując tym samym ból i stan zapalny oraz na grupę brodawek powierzchownych (mozaikowych), które mają tendencję do zlewania się;
c). brodawki płaskie młodocianych – mają postać licznych, gładkich grudek, które lokalizują się głównie na rękach, czole i dolnej części twarzy. Zazwyczaj ustępują samoistnie, ale u osób z obniżoną odpornością mogą utrzymywać się przez wiele lat.
Ryc.1 Brodawki wirusowe umiejscowione na paluchu stopy.
Źródło obrazu: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Dornwarzen.jpg, de:User:Raimar / Public domain.
Jak usunąć brodawki?
Brodawki łojotokowe można skutecznie usunąć przy użyciu lasera lub chirurgicznie (wyłyżeczkowanie zmiany).
Zapamiętaj: Brodawki to zmiany skórne o charakterze grudek - oznacza to, że są wyniosłe ponad powierzchnię skóry oraz dość dobrze odgraniczone od otoczenia.
W leczeniu miejscowym brodawek wirusowych znajdują zastosowanie preparaty zawierające kwas salicylowy oraz kwas mlekowy. Dają one efekt zmiękczający zrogowaciałe zmiany brodawkowate. Na rynku dostępne są także preparaty miejscowe zawierające kwas salicylowy oraz 5-fluorouracyl, który zapobiega namnażaniu się komórek zainfekowanych wirusem. Możliwe jest także usuwanie chirurgiczne – łyżeczkowanie brodawek. Skutecznym leczeniem jest także usuwanie brodawek z użyciem lasera oraz ciekłego azotu (krioterapia).
Na czym polega laserowe usuwanie brodawek?
Laserowe usuwanie brodawek jest możliwe zarówno w przypadku brodawek wirusowych, jak i łojotokowych. Przed zabiegiem konieczne jest obejrzenie zmiany pod dermatoskopem – czyli w dużym powiększeniu. Takie badanie jest niezbędne w celu potwierdzenia rozpoznania brodawki. Zabieg polega na usunięciu zmiany za pomocą wiązki lasera. Jest to bezpieczne, ponieważ podczas samego zabiegu urządzenie nie ma bezpośredniego kontaktu ze skórą, a co więcej – zabiegom tym nie towarzyszy krwawienie. Podczas zabiegu miejsce, na które ma zadziałać laser jest znieczulane za pomocą specjalnego kremu.
Główne przeciwwskazania do laserowego usuwania brodawek to:
- infekcja miejscowa;
- przyjmowanie niektórych leków i ziół (tetracykliny, dziurawiec, nagietek);
- choroby skóry – w tym np. opryszczka, liszajec zakaźny;
- skłonność do powstawania bliznowców (keloidów);
- padaczka;
- choroba nowotworowa;
- zakażenie HIV;
- czynne choroby autoimmunologiczne np. toczeń układowy;
- ciąża i laktacja;
- zaburzenia krzepnięcia.
Źródło obrazu: Radosław Śpiewak, Piotr Sznelewski, Bezpieczna, nieablacyjna metoda usuwania brodawek zwykłych za pomocą lasera diodowego 1470 nm: Wyniki półtorarocznej obserwacji pierwszych pacjentów, Estetol Med Kosmetol 2012; 2(3): 94-96 DOI: http://dx.doi.org/10.14320/EMK.2012.019.
Po zabiegu powinno się przez kilka dni unikać stosowania preparatów na bazie alkoholu oraz drażnienia okolicy poddanej zabiegowi.
Zamrażanie brodawek
Jest to skuteczna metoda leczenia brodawek wirusowych. Do zamrażania brodawek używa się ciekłego azotu. Kontakt ciekłego azotu z tkankami powoduje zamrożenie komórek zainfekowanych wirusem HPV. Przed zabiegiem konieczne może być zmiękczenie brodawki za pomocą kwasu salicylowego. Cały zabieg wymrażania brodawek wirusowych jest bardzo szybki. Typowo brodawka po zamrożeniu zmienia się w strupek, który następnie odpada. Gojenie trwa średnio 2-3 tygodnie. Cały zabieg nie wymaga znieczulenia, a podczas wymrażania zmian pacjent może odczuwać niewielkie pieczenie. Nie dochodzi do krwawienia, ponieważ nie narusza się ciągłości skóry.
Przeciwwskazania do zabiegu zamrażania brodawek wirusowych, to między innymi:
- pokrzywka, powstająca na tle zimna;
- objaw Raynauda – dochodzi do zblednięcia, zasinienia, a następnie do zaczerwienia skóry palców rąk lub stóp pod wpływem działania zimna. Objaw ten wynika z silnego skurczu tętniczek i może towarzyszyć takim chorobom, jak toczeń układowy lub twardzina układowa;
leczenie immunosupresyjne – tłumiące działanie układu odpornościowego; - krioglobulinemia – pod wpływem niskiej temperatury dochodzi do wytrącenia we krwi kompleksów immunologicznych, które prowadzą do stanu zapalnego naczyń i tworzenia się w nich zakrzepów.
Brodawki wirusowe mogą nawracać, dlatego może być konieczne kilkukrotne powtórzenie zabiegu wymrażania. Nawrót może wynikać z niedoszczętnego zniszczenia zainfekowanych tkanek.
Każda zmiana skórna wymaga obejrzenia przez specjalistę, dlatego nie warto leczyć brodawek na własną rękę. Ważne jest badanie pod dermatoskopem – dzięki któremu w dużym powiększeniu lekarz może dokładnie ocenić zmianę skórną i stwierdzić, czy jest ona brodawką łojotokową, wirusową, czy może innym wykwitem, dzięki czemu prawidłowo zakwalifikuje pacjenta do odpowiedniego leczenia.