Co to jest rumień trwały? Przyczyny, objawy i sposoby leczenia

Przyjmowanie leków wiąże się z różnorodnymi działaniami niepożądanymi, często dotyczą one skóry. Jedną z dermatologicznych konsekwencji przyjmowania niektórych leków może być właśnie rumień trwały. Jak się objawia rumień trwały? Co robić w momencie jego wystąpienia?

Co to jest rumień trwały?

Rumień trwały (Erythema fixum) to wykwit skórny pojawiający się po zażyciu określonych leków. Może on nawracać i pojawiać się w tej samej lokalizacji po ponownym przyjęciu danego leku – właśnie dlatego określany jest “trwałym”. Najbardziej typowe lokalizacje rumienia trwałego to twarz (zwłaszcza wargi), błona śluzowa jamy ustnej, narządy płciowe oraz kończyny.

Rumień trwały – objawy

Newsletter Medovita - przydatne informacje, dostęp do nowych e-booków przed premierą.

Zapisuję się

Typowym objawem rumienia trwałego jest pojawienie się na skórze wykwitu o charakterze plamy. Taki wykwit różni się od otoczenia zabarwieniem – najczęściej jest barwy brunatnej, może być również sino-fiołkowy. Plama charakteryzuje się tym, że leży w poziomie skóry, co oznacza, że nie będziemy wyczuwać jej podczas dotyku. Zmiany skórne w rumieniu trwałym są bardzo dobrze odgraniczone od otoczenia oraz nie są związane ze stanem zapalnym. Najczęściej rumień trwały objawia się pojawieniem się pojedynczego wykwitu skórnego, rzadziej zmiany te są liczne. Co więcej, wykwity te w większość przypadków nie są bolesne, ani nie wywołują świądu i innych objawów ogólnych.

Źródło obrazu: Edward Rudzki, Rumień trwały i inne, rzadsze wykwity polekowe, Alergia Astma Immunologia 2007, 12 (2), s. 67-72.

Rumień trwały – przyczyny

Przyczyną powstawania zmian skórnych o charakterze rumienia trwałego są leki, przede wszystkim:

• barbiturany – leki używane w leczeniu padaczki;
• kwas acetylosalicylowy – czyli powszechnie znana aspiryna;
• sulfonamidy – leki o działaniu bakteriostatycznym, czyli hamujące namnażanie się bakterii;
• tetracykliny – antybiotyki stosowane między innymi w leczeniu trądziku pospolitego;
• amoksycylina – antybiotyk stosowany powszechnie między innymi w zakażeniach bakteryjnych układu oddechowego;
• niektóre leki stosowane w terapii nadciśnienia tętniczego – inhibitory konwertazy angiotensyny, czy blokery kanału wapniowego.

To tylko kilka grup leków często związanych z wystąpieniem rumienia trwałego. Warto mieć świadomość, że do 2005 roku, zidentyfikowano aż 120 leków powodujących zmiany o charakterze rumienia i innych polekowych wykwitów trwałych. Mechanizm powstawania zmian skórnych o charakterze rumienia trwałego po spożyciu leków nie został jeszcze dokładnie poznany. Przypuszcza się, że za nawroty w tych samych miejscach odpowiadają limfocyty T (komórki układu odpornościowego) i ich pamięć immunologiczna, co warunkuje powstawanie zmian w tych samych miejscach.

Czy rumień trwały jest zaraźliwy?

Rumień trwały nie jest zaraźliwy. Są to zmiany skórne wywołane osobniczą, indywidualną odpowiedzią danego pacjenta na lek. Rumień trwały nie jest spowodowany czynnikiem zakaźnym (np. bakterią, czy wirusem), dlatego też nie ma możliwości zarażenia, nawet przy kontakcie bezpośrednim ze zmienioną chorobowo skórą.

Rumień trwały – leczenie

U podstawy leczenia rumienia trwałego leży odstawienie preparatu wywołującego zmiany skórne. Należy mieć świadomość, że zmiany skórne nie ustępują od razu po odstawieniu preparatu – plamy mogą się utrzymywać nawet kilka miesięcy.

Czy wiesz że: rumień trwały może być wywołany także przez lek przeciwbólowy - paracetamol?

Identyfikacja leku, który wywołał zmiany skórne może być trudna, szczególnie, gdy pacjent przyjmował w ostatnim czasie kilka różnych leków. W celu identyfikacji leku, który wywołuje zmiany stosuje się tak zwany test ekspozycji. Polega on na podaniu jednej dawki leku podejrzanego o wywołanie zmiany. Jeśli w ciągu doby nie zauważymy zmian skórnych, to możemy uznać, że wynik jest ujemny dla danego leku i to nie on odpowiada za zmiany. Jeśli zaś zauważymy pojawienie się plam w tym samym miejscu, w którym występowały ostatnim razem, to uznajemy próbę za dodatnią – dany lek odpowiada za powstanie rumienia trwałego.

Zapamiętaj: Rumień trwały nie jest zaraźliwy. Są to zmiany skórne wywołane osobniczą, indywidualną odpowiedzią danego pacjenta na lek.

Nie zawsze istnieje możliwość odstawienia danego leku, są sytuacja kliniczne, które sprawiają, że dany lek okazuje się niezbędny. W niektórych sytuacjach korzyści z zastosowania danego leku przewyższają jego działania niepożądane w postaci zmian skórnych. Rumień trwały powinien skłonić lekarza do próby zmiany danego leku na możliwy do zastosowania odpowiednik z tą samą substancją czynną, gdyż czasami substancje pomocnicze zawarte w lekach, mogą okazać się odpowiedzialne za powstawanie zmian skórnych.

Pojawienie się na ciele zmiany o charakterze plamy powinno nas skłonić do wizyty u specjalisty dermatologa. Rumień trwały wymaga różnicowania z innymi jednostkami chorobowymi, w tym z przebarwieniami pozapalnymi, a także ze znamionami barwnikowymi. Warto konsultować wszelkie zmiany na skórze z lekarzem, gdyż nie zawsze mogą one być typowo niegroźnym wykwitami – lecz mogą świadczyć o poważniejszych schorzeniach.

Najważniejsze pytania i odpowiedzi