Aspergiloza (czyli grzybica kropidlakowa płuc) to choroba zakaźna, której postacie i przebieg mogą przybierać różne formy: od manifestacji alergicznych, po zakażenia inwazyjne o ciężkim przebiegu. Jakie są główne przyczyny aspergilozy? Jak skutecznie leczyć to schorzenie i czy może prowadzić do śmierci?
Co to jest aspergiloza?
Aspergiloza jest to choroba, w której patogenem jest grzyb Aspergillus. Może przebiegać pod postacią reakcji alergicznej bądź zakażeń inwazyjnych, których to przebieg może być bardzo poważny. W przypadku alergii, grzyb poprzez pobudzenie odpowiedzi układu immunologicznego doprowadza do wystąpienia tzw. reakcji alergicznej i ujawnienia się objawów. W aspergilozie oskrzelowo-płucnej, która jest formą reakcji alergicznej, objawy zasadniczo mają charakter astmatyczny pod postacią świszczącego oddechu czy kaszlu.
Zapamiętaj: Aspergilozę wywołuje grzyb z grupy Aspergillus (kropidlak).
W postaciach inwazyjnych choroby, dochodzi do rozwoju grzyba w tkankach osoby chorej, co doprowadza do uszkodzenia zajętego narządu (najczęściej płuc). Grzyb aspergillus jest kropidlakiem. Poznanych zostało wiele gatunków grzybów z rodzaju Aspergillus (w skład rodzaju Aspergillus wchodzi przeszło 130 gatunków), ale tylko nieliczne są patogenne dla człowieka. Zaliczamy do nich A. fumigatus, A.flavus, A.niger, a także A.terreus.
Przyczyny aspergilozy
Grzyby z rodzaju Aspergillus są bardzo powszechne w środowisku, więc praktycznie niemożliwym jest uniknięcie narażenia na nie. Jednak osoby immunokompetentne (czyli takie, których układ immunologiczny jest sprawny) zazwyczaj bezproblemowo radzą sobie z patogenem i u nich nie dochodzi do zachorowania. Inaczej sprawa wygląda w przypadku osób z niedoborem odporności. Osoby po przeszczepach, z chorobą nowotworową, chorzy na AIDS, a także leczeni przewlekle kortykosteroidami są znacznie bardziej podatni na to zakażenie grzybicze i znajdują się w grupie ryzyka.
Objawy aspergilozy
Objawy zależą od postaci zakażenia, zajętego układu czy narządu. W inwazyjnej aspergilozie płucnej (grzyb zajmuje i rozrasta się w miąższu płucnym) wśród występujących objawów dominuje gorączka, ból opłucnowy oraz krwioplucie. W wykonanym zdjęciu RTG klatki piersiowej u chorego na aspergilozę płucną można uwidocznić pojedyncze lub czasami liczne guzki zlokalizowane głównie obwodowo. Natomiast w badaniu tomografii komputerowej dostrzegalne dla lekarza radiologa mogą być ogniskowe zacienienia w miąższu płuc z tzw. objawem halo, czyli mniejszym wysyceniem na obwodzie. Badania obrazowe mogą ułatwić postawienie poprawnego rozpoznania.
Czy wiesz że: antygen jest to ogólnie rzecz ujmując substancja, która wywołuje w organizmie odpowiedź układu immunologicznego?
Inną postacią choroby jest alergiczna aspergiloza oskrzelowo-płucna, w której to występują nacieki kwasochłonne (skupiska komórek zwanych eozynocytami lub inaczej granulocytami kwasochłonnymi) w płucach, spowodowane przez odpowiedź alergiczną na antygeny grzyba Aspergillus. Choroba ta najczęściej dotyka osoby chore na astmę i daje podobne objawy takie jak: duszność, „świszczący” oddech, kaszel, co więcej gorączka, krwioplucie, ogólne złe samopoczucie czy też ból w klatce piersiowej.
Diagnostyka aspergilozy
W przypadku inwazyjnej aspergilozy płucnej decydujące o rozpoznaniu jest stwierdzenie w badaniu mikroskopowym grzybni w materiale pobranym na drodze biopsji płuca, ponadto należy wyhodować Asperillus z próbki biopsyjnej płuca pobranej od chorego. Do diagnostyki pomocniczo posłużyć może również test wykrywający antygen kropidlaka we krwi oraz w materiale z popłuczyn pęcherzykowo-oskrzelowych.
Jeżeli chodzi o postacie alergiczne aspergilozy to należy ją diagnozować przy pomocy badań laboratoryjnych takich jak oznaczenie poziomu granulocytów kwasochłonnych (eozynofili), a także przeciwciał klasy IgE we krwi. Ponadto wykonuje się testy skórne oraz badania obrazowe takie jak zdjęcie RTG klatki piersiowej.
Leczenie aspergilozy
Zarówno rozpoznanie jak i leczenie powinno być prowadzone przez lekarza specjalistę chorób wewnętrznych, alergologa lub pulmonologa. W leczeniu aspergilozy inwazyjnej stosuje się leki przeciwgrzybicze takie jak: worykonazol, amfoterycyna B, itrakonazol, kaspofungina, mykafungina, pozakonazol. Spośród wymienionych leków worykonazol jest lekiem tak zwanego pierwszego wyboru, czyli od niego zaczyna się farmakoterapie. Natomiast w przypadku postaci alergicznych ważne jest monitorowanie pacjenta, w razie potrzeby leczenie objawowe i odczulanie.
Podsumowując aspergiloza tak, jak i inne infekcje grzybicze może przysporzyć nie lada problemów zdrowotnych, w szczególności u osób, których układ odpornościowy, z różnych przyczyn, nie funkcjonuje prawidłowo.