Co to jest dopamina i za co odpowiada?

Wszystkie czynności zachodzące w naszym organizmie kontrolowane są przez szereg substancji nazywanych hormonami. Są one wydzielane przez gruczoły dokrewne, takie jak tarczyca, trzustka czy nadnercza. Pełnią one szeroką gamę funkcji – od regulacji ciśnienia tętniczego po kontrolę trawienia. Hormonem, który szczególnie zasługuje na naszą uwagę jest dopamina, bo to właśnie ona odpowiada za nasze wewnętrzne poczucie nagrody. Odpowiedni poziom dopaminy jest niezbędną składową dobrego samopoczucia.

Co to jest dopamina?

Dopamina jest naturalnie występującą substancją chemiczną w naszym organizmie. Jest neuroprzekaźnikiem, czyli związkiem odpowiedzialnym za przekazywanie sygnałów między komórką nerwową, a komórką odpowiedzialną za wykonanie konkretnych funkcji, np. inną komórką nerwową, komórką mięśniową lub komórką gruczołu. Zdecydowana większość dopaminy wytwarzana jest przez komórki nerwowe w obrębie ośrodkowego układu nerwowego.

Za co odpowiada dopamina?

Newsletter Medovita - przydatne informacje, dostęp do nowych e-booków przed premierą.

Zapisuję się

Najogólniej mówiąc, wszystkie neuroprzekaźniki mają taką samą funkcję – umożliwiają przekazanie różnego rodzaju wiadomości “zakodowanych” w impulsach nerwowych, podróżując między komórkami i dołączając się do odpowiednich receptorów, czyli białek znajdujących się na powierzchni komórki. Połączenie się neuroprzekaźnika z receptorem albo spowoduje przekazanie impulsu dalej albo wpłynie na zmianę szeregu funkcji, takich jak tętno, oddech, apetyt i trawienie, czy nastrój. Dopamina nazywana jest neuroprzekaźnikiem przyjemności i nagrody.

Do funkcji dopaminy należą:

• zapamiętywanie;
• uczenie się i koncentracja;
• kontrola zachowania i emocji;
• koordynacja ruchów;
• ruchy mięśni.

Ponad to, dopamina hamuje wydzielanie innego hormonu – prolaktyny – który odgrywa ważną rolę w procesie laktacji.

Normy dopaminy

Dopamina najczęściej oznacza jest w moczu, ponieważ jej wysoki poziom w danej chwili w surowicy krwi może być wynikiem stresu czy wysiłku fizycznego. Pomiar dokonywany jest w trakcie dobowej zbiórki moczu. Mocz zbierany jest przez całą dobę do specjalnego naczynia zawierającego kwas solny. Badanie to powtarzamy przez 3 następne dni. Za wartość prawidłową uznaje się wynik pomiędzy 60 µg/dobę a 450 µg/dobę (0,42 µmol/dobę a 3 µmol/dobę). Badanie to zleca się w celu wykrycia guzów neuroendokrynnych takich jak neuroblastoma czy guz chromochłonny nadnerczy.

Objawy niedoboru dopaminy

Istnieje bardzo dużo objawów, do których może doprowadzić obniżony poziom dopaminy. W dużej mierze dotyczą one zaburzeń funkcji, za jakie odpowiedzialna jest dopamina.

Do objawów niedoboru dopaminy zaliczamy:

• skurcze mięśni i drżenia;
• sztywność mięśniowa;
• bóle;
• utrata równowagi;
• zaparcia;
• trudności z jedzeniem i przełykaniem oraz choroba refluksowa przełyku;
• spadek lub wzrost masy ciała;
• zaburzenia snu;
• zaburzenia koncentracji;
• brak energii;
• uczucie zmęczenia;
• częste zapalenia płuc;
• wahania nastroju;
• niepokój;
• niski popęd seksualny;
• halucynacje;
• myśli samobójcze.

Najczęstszymi stanami, w których zaobserwujemy niskie poziomy dopaminy to:

• depresja;
• choroba Parkinsona.

Objawy nadmiaru dopaminy

Wbrew temu co mogłoby się wydawać, zbyt duże poziomy dopaminy wcale nie sprawią, że będziemy mogli uczyć się lepiej, szybciej a naszej koncentracji nic nie przeszkodzi. Jej nadmiar niesie za sobą bardzo poważne konsekwencje. Skorelowane są z nim takie stany jak mania, czy schizofrenia. Wydzielanie dopaminy w zbyt dużych ilościach może spowodować, że sprawy, które nie mają znaczenia staną się nieuzasadnienie ważne.
Głównymi objawami są:

• lęk;
• trudności ze snem;
• nudności i wymioty;
• agresja;
• drgawki.

Przyczyny niedoboru dopaminy

Do najbardziej poważnych powodów zmniejszenia poziomu dopaminy zaliczamy utratę komórek nerwowych, tzw. neuronów dopaminergicznych, które wydzielają dopaminę. Stan ten powoduje nieodwracalne skutki. Dzieje się tak w chorobie Parkinsona. Kolejną przyczyną jest zażywanie narkotyków. Ich regularne stosowanie w dużych ilościach zmniejsza wrażliwość komórek na naturalnie występującą dopaminę, przez co jej “normalna” ilość jest niewystarczająca, aby wywołać odpowiednią funkcję.

Zapamiętaj: Pomimo istnienia ogromnej ilości suplementów diety, nadal nie powstał taki, który zawierałby dopaminę.

Okazuje się także, że spożywanie niektórych produktów może spowodować obniżony poziom dopaminy. Dzieje się tak w przypadku spożywania zbyt dużej ilości tłuszczów nasyconych, czyli głównie tych pochodzenia zwierzęcego, które możemy znaleźć w smalcu, maśle czy żywności wysoko przetworzonej, na przykład w fast foodach. Podobny efekt można osiągnąć spożywając duże ilości cukru. Wpływ na poziom dopaminy mają także czynniki genetyczne.

Przyczyny nadmiaru dopaminy

Bardzo duży wpływ w podwyższaniu poziomu dopaminy ma nasz styl życia. Do zwiększenia jej ilości doprowadzają:

• silny stres;
• brak snu;
• spożywanie dużych ilości cukru i kofeiny (co bardzo często jest następstwem braku snu).

Jak zwiększyć dopaminę?

Pomimo istnienia ogromnej ilości suplementów diety, nadal nie powstał taki, który zawierałby dopaminę. Leki, które powodują zwiększenie jej poziomu, stosowane są tylko w określonych chorobach, jak choroba Parkinsona czy zespół niespokojnych nóg, a sama dopamina, obecna jako roztwór do podania dożylnego stosowana jest jedynie na oddziałach szpitalnych przy czynnościach ratunkowych. Nie da się jej kupić w aptece, aby w ten sposób poprawić swoją koncentrację i zmotywować się do pracy. Mamy na szczęście inne sposoby na to aby w sposób nie farmakologiczny doprowadzić do wzrostu jej ilości.

Czy wiesz że: jedzenie czekolady może zwiększyć poziom dopaminy?

Odpowiednie komórki mózgu – neurony dopaminergiczne – uwalniają dopaminę w odpowiedzi na wykonywanie czynności, które sprawiają nam przyjemność, jak na przykład masaż czy gorąca kąpiel. W zrównoważeniu odpowiedniego poziomu dopaminy bardzo pomocna okazuje się być odpowiednia dieta. Aby dopamina mogła powstać do jej produkcji potrzebne są odpowiednie aminokwasy, które możemy znaleźć w produktach bogatych w białko, takich jak mięso, jaja czy mleko. Kolejną możliwością podwyższenia poziomu dopaminy jest wykonywanie ćwiczeń fizycznych. Regularne uprawiania sportu może być pomocne nawet u osób z wczesnym stadium choroby Parkinsona.

Różnica między dopaminą a serotoniną

Obie te substancje, zarówno dopamina jak i serotonina naturalnie występują w naszym organizmie, a ich wspólnym miejscem działania jest mózg. Obie substancję są też neuroprzekaźnikiami i wydzielane są przez komórki nerwowe. Różnią się natomiast pełnionymi funkcjami. Serotonina, nazywana też hormonem szczęścia odpowiada za regulację temperatury, cykl snu, popęd płciowy i przyjmowanie pokarmu. Serotonina w przeciwieństwie do dopaminy nie wpływa na pracę mięśni i koordynację ruchów.

Dopamina kontroluje wiele ważnych aspektów życia każdego z nas. To dzięki niej chce nam się uczyć i odkrywać nieznane do tej pory zagadnienia. Istotne jest, aby w sposób naturalny pobudzać nasze neurony do wydzielania dopaminy stosując zdrową dietę, unikając potraw bogatych w tłuszcze nasycone i uprawiając sport. Sprawiajmy sobie także drobne przyjemności i dbajmy o siebie!